Απαράδεκτες Ενδικοφανείς Προσφυγές.

Παραδείγματα και συνηθισμένες περιπτώσεις

της Αιμιλίας Τσιρώνη,
Προϊσταμένης Α5' Τμήματος Επανεξέτασης της Δ.Ε.Δ.,
πρώην Λογίστριας-Φοροτεχνικού Α’ Τάξης,
B.Sc. (Hons) Economics, M.B.A., Imperial College, University of London

Από τα στοιχεία της ηλεκτρονικής εφαρμογής αναζήτησης των αποφάσεων της Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της Α.Α.Δ.Ε. προκύπτει ότι κάθε έτος εκδίδονται χιλιάδες αποφάσεις επί ενδικοφανών προσφυγών, μερικές εκατοντάδες εκ των οποίων απορρίπτονται ως «απαράδεκτες». Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι οι προσφεύγοντες εναπόθεσαν τις ελπίδες τους σε μια εκ προοιμίου καταδικασμένη προσπάθεια δικαίωσης, προφανώς έχοντας άγνοια κάποιων διατάξεων τις σχετικής νομοθεσίας.

Και δεδομένου ότι μετά την υποβολή των ενδικοφανών προσφυγών εύλογα οι φορολογούμενοι αναρωτιούνται για την έκβασή τους, θα ήταν χρήσιμο να έχουν εκ των προτέρων μια ιδέα σχετικά με τις συνηθέστερες περιπτώσεις που αυτές χαρακτηρίζονται ως «απαράδεκτες» και συνεπώς απορριπτέες για τον λόγο αυτό.

Γιατί κάποιες ενδικοφανείς προσφυγές χαρακτηρίζονται ως απαράδεκτες;

Με δύο λόγια θα μπορούσαμε να πούμε ότι οι ενδικοφανείς προσφυγές χαρακτηρίζονται ως απαράδεκτες στις εξής περιπτώσεις:

• Είτε γιατί υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα, ή αναρμοδίως (π.χ. από μη έχοντα έννομο συμφέρον ή/και εξουσιοδότηση), ή άνευ αιτίας (π.χ. διότι το ζήτημα έχει ήδη επιλυθεί με άλλο τρόπο)
• Είτε γιατί δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (Κ.Φ.Δ.), το άρθρο 63 του οποίου αφορά τη δυνατότητα υποβολής ενδικοφανούς προσφυγής.

Το πεδίο εφαρμογής του Κ.Φ.Δ. ορίζεται στο άρθρο 2 του ίδιου νόμου σύμφωνα με το οποίο:

Οι διατάξεις του Κώδικα ισχύουν για τα εξής δημόσια έσοδα:

α. Φόρο Εισοδήματος.

β. Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.).

γ. Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.).

δ. Φόρο Κληρονομιών, Δωρεών, Γονικών Παροχών, Προικών και Κερδών από Τυχερά Παίγνια.

ε. Φόρους, τέλη, εισφορές ή χρηματικές κυρώσεις που αναφέρονται στο Παράρτημα του Κώδικα και κάθε άλλο φόρο, τέλος, εισφορά ή χρηματική κύρωση για τη βεβαίωση ή είσπραξη των οποίων, κατά την έναρξη ισχύος του Κώδικα, εφαρμόζονται ανάλογα οι αντίστοιχες διατάξεις των φορολογιών των περιπτώσεων α' και β'.

στ. Χρηματικές κυρώσεις και τόκους, οι οποίοι προβλέπονται από τον Κώδικα.

Άρα οι ενδικοφανείς προσφυγές χαρακτηρίζονται ως «απαράδεκτες» όταν από τις φορολογικές διατάξεις δεν προβλέπεται η υποβολή τους από τον προσφεύγοντα ή η προθεσμία υποβολής έχει παρέλθει ή το ζήτημα έχει ήδη επιλυθεί πριν την έκδοση της απόφασης.

Σε αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινισθεί ότι η υποβολή ενδικοφανούς προσφυγής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την υποβολή τροποποιητικής δήλωσης όπου αυτή προβλέπεται. Για παράδειγμα, φορολογούμενος υποβάλει χωρίς επιφύλαξη αρχική δήλωση φορολογίας εισοδήματος δηλώνοντας εισόδημα από κινητές αξίες ύψους € 5.000,00. Στη συνέχεια διαπιστώνει ότι το ορθό ύψος του εισοδήματος από κινητές αξίες ανέρχεται σε € 500,00 και τα υπόλοιπα € 4.500,00 δηλώθηκαν εκ παραδρομής. Για τη διόρθωση αυτού του αποκλειστικά δικής του υπαιτιότητας σφάλματος, πρέπει να υποβάλει τροποποιητική δήλωση και όχι ενδικοφανή προσφυγή.

Ποιες είναι οι συνήθεις περιπτώσεις που οι ενδικοφανείς προσφυγές χαρακτηρίζονται ως απαράδεκτες;

Από το άρθρο 2 του Κ.Φ.Δ. προκύπτει ότι τα Τέλη Κυκλοφορίας, τα Διοικητικά Πρόστιμα (π.χ. από το Λιμενικό, από Στρατολογικές Υπηρεσίες, κ.λ.π.), οι ατομικές ειδοποιήσεις χρεών και οι εκθέσεις αναγκαστικής κατάσχεσης απαραδέκτως προσβάλλονται με ενδικοφανή προσφυγή καθ΄ ότι δεν αναφέρονται στο παραπάνω άρθρο του Κ.Φ.Δ.

Επίσης απαραδέκτως προσβάλλονται αρνητικές απαντήσεις της Φορολογικής Αρχής κατά συγκεκριμένων αιτημάτων φορολογούμενων, π.χ. αίτημα αλλαγής Κ.Α.Δ. (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1601e/2023), αίτημα υπαγωγής σε ρύθμιση (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1546e/2023), αίτημα μεταφοράς φορολογικής κατοικίας (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1412e/2023). Απαράδεκτη χαρακτηρίζεται και η ενδικοφανής προσφυγή κατά απόφασης ανάκτησης επιστρεπτέας προκαταβολής (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1607e/2023).

Επιπλέον σε περίπτωση υποβολής πολλαπλών ενδικοφανών προσφυγών για το ίδιο ακριβώς ζήτημα είθισται να εξετάζεται μόνο η μία εξ’ αυτών (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1521e/2023 που αφορά άσκηση δεύτερης προσφυγής από τον ίδιο προσφεύγοντα κατά της αυτής πράξης).

Επιπρόσθετα, απαράδεκτη είναι η ενδικοφανής προσφυγή κατά πράξης που τροποποιήθηκε ή διαγράφηκε και άρα δεν υφίσταται πλέον, π.χ. διότι μετά την υποβολή της ενδικοφανούς προσφυγής υπεβλήθη συμπληρωματική ή τροποποιητική δήλωση η οποία εκκαθαρίστηκε τροποποιώντας την προσβαλλόμενη πράξη προσδιορισμού φόρου (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1558e/2023).

Ένας ακόμα λόγος απόρριψης ενδικοφανούς προσφυγής ως απαράδεκτης είναι η έλλειψη ενεργητικής νομιμοποίησης του προσφεύγοντος (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Θεσσαλονίκης 1048/2023), δεδομένου ότι σύμφωνα με το άρθρο 64 παρ.1 του Ν.2717/1999 (Κώδικας Διοικητικής Δικονομίας) : «1. Προσφυγή μπορεί να ασκήσει εκείνος: α) Ο οποίος έχει άμεσο, προσωπικό και ενεστώς έννομο συμφέρον, ή β) Στον οποίο αναγνωρίζεται τέτοιο δικαίωμα από ειδική διάταξη νόμου.»

Απαράδεκτη είναι και η προσφυγή κατά πράξης προσδιορισμού φόρου που εκδόθηκε σε εκτέλεση δικαστικής απόφασης (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 2377/2021). Και αυτό γιατί η δυνατότητα άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής αφορά σε πράξεις, εκ των οποίων απορρέουν διαφορές ουσίας που αναφύονται στο στάδιο προσδιορισμού των οικονομικών βαρών και όχι σε πράξεις που εκδίδονται στα πλαίσια της διαδικασίας της διοικητικής εκτέλεσης, για τις οποίες προβλέπεται η άσκηση ανακοπής.

Απαραδέκτως στρέφονται οι ελεγχόμενοι και κατά προσωρινών πράξεων διορθωτικών προσδιορισμών φόρων, πριν αυτές οριστικοποιηθούν (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1183/2018)

Απαράδεκτα χαρακτηρίζονται επίσης τα αιτήματα στα πλαίσια του άρθρου 63Β του Κ.Φ.Δ. για περιόδους που αυτό δεν ήταν σε ισχύ (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1493e/2023).

Τέλος συνήθεις περιπτώσεις απαράδεκτων ενδικοφανών προσφυγών είναι αυτές που δεν πληρούν τις τυπικές προϋποθέσεις υποβολής:

Αυτό συμβαίνει μεταξύ άλλων όταν αυτές δεν υποβλήθηκαν σύμφωνα με την με αριθ.Α.1165/2022 Απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ (π.χ. υποβλήθηκαν χωρίς να φέρουν ψηφιακή υπογραφή).

Άλλη συνήθης περίπτωση είναι αυτές να υποβλήθηκαν εκπρόθεσμα, ήτοι μετά την προθεσμία των τριάντα ή εξήντα ημερών (βλ. σχετ. απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1540e/2023).

Σε κάθε περίπτωση πάντως η προθεσμία αυτή είναι ανατρεπτική καθ’ ότι στο άρθρο 2 της ΠΟΛ. 1064/12-04-2017 προβλέπεται ότι: «1. Η ενδικοφανής προσφυγή ασκείται κατά πράξεων των φορολογικών αρχών, εντός ανατρεπτικής προθεσμίας τριάντα (30) ημερών που αρχίζει από την κοινοποίηση της πράξεως ή τη συντέλεση της παράλειψης. Η εν λόγω προθεσμία αναστέλλεται κατά το χρονικό διάστημα από 1 έως 31 Αυγούστου. Ειδικά για τους κατοίκους εξωτερικού η σχετική προθεσμία ορίζεται σε εξήντα (60) ημέρες (άρ. 63 παρ. 1 εδ. γ',δ',ε' Κ.Φ.Δ.)»

Φυσικά κάθε περίπτωση είναι μοναδική και η Δ.Ε.Δ. κρίνει ανάλογα με τα πραγματικά περιστατικά και τους προβαλλόμενους από τον προσφεύγοντα ή την προσφεύγουσα λόγους. Για παράδειγμα στην απόφαση Δ.Ε.Δ. Αθηνών 1645e/2023 και σε λοιπές παρόμοιες αναφέρεται ότι: “Σημειώνεται ότι ο προσφεύγων δεν υπέβαλε την παρούσα ενδικοφανή προσφυγή σύμφωνα με την με αριθ.Α.1165/2022 Απόφαση του Διοικητή της ΑΑΔΕ, καθώς δεν υπεβλήθη σώμα ενδικοφανούς προσφυγής φέρον ψηφιακή βεβαίωση εγγράφου μέσω του gov.gr. Ωστόσο, δεδομένου ότι η ανωτέρω Απόφαση δημοσιεύθηκε στις 22-11-2022 και βρισκόμαστε στην πρώτη περίοδο εφαρμογής της, στα πλαίσια της χρηστής διοίκησης κρίνεται σκόπιμη η εξέτασή της.”

Επίσης ενδικοφανής προσφυγή που κατατέθηκε εκπρόθεσμα μπορεί να εξεταστεί ως εμπρόθεσμη εφόσον κριθεί ότι η καθυστερημένη υποβολή αυτής οφείλετε αποδεδειγμένα σε λόγους ανωτέρας βίας.

Φυσικά τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι οι προσφεύγοντες απαλλάσσονται από την υποβολή μιας τεκμηριωμένης και τυπικά αποδεκτής προσφυγής. Σε κάθε περίπτωση πριν την υποβολή της μπορούν να συμβουλευτούν την ενότητα περί ενδικοφανών προσφυγών στις «Συχνές Ερωτήσεις – Απαντήσεις» στον ιστότοπο της ΑΑΔΕ (https://www.aade.gr/sites/default/files/2022-11/FAQs_endikofaneis.pdf) και να κάνουν μια έρευνα στα αρχεία της ηλεκτρονικής βιβλιοθήκης της Δ.Ε.Δ. όπου αναρτώνται οι εκδοθείσες αποφάσεις (https://www.aade.gr/menoy/endikofaneis-prosfyges-apofaseis-ded).