ΘΕΜΑ: Δημόσια Ανακοίνωση της FATF σχετικά με χώρες που εμφανίζουν στρατηγικές αδυναμίες στην αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας, κατόπιν της Συνεδρίασης της Ολομέλειας της FATF του Οκτωβρίου 2022.

Με τις διατάξεις της περ. δ’ της παρ. 3 του άρθ. 6 του ν. 4557/2018, ορίζεται η υποχρέωση της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), ως αρμόδιας αρχής, να ενημερώνει τα εποπτευόμενα από αυτήν υπόχρεα πρόσωπα για πληροφορίες και ανακοινώσεις που αφορούν τη συμμόρφωση ή μη χωρών προς την ενωσιακή νομοθεσία και τις Συστάσεις της Ομάδας Χρηματοπιστωτικής Δράσης (Financial Action Task Force-FATF). Κατ’ εφαρμογή των ανωτέρω, σας γνωρίζουμε τα εξής:

Στις 21 Οκτωβρίου ολοκληρώθηκε η Ολομέλεια της FATF υπό την Προεδρία του T. Raja Kumar της Σιγκαπούρης. Αντιπρόσωποι από περισσότερες από 200 δικαιοδοσίες του Παγκόσμιου Δικτύου συμμετείχαν σε αυτές τις συζητήσεις στα κεντρικά γραφεία της FATF στο Παρίσι.

Οι ενέργειες της Ρωσίας συνεχίζουν να παραβιάζουν τις βασικές αρχές της FATF, οι οποίες στοχεύουν στην προώθηση της ασφάλειας και της ακεραιότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Ως αποτέλεσμα των συνεχιζόμενων ενεργειών της Ρωσίας, η FATF αποφάσισε να επιβάλει πρόσθετους περιορισμούς στη χώρα, συμπεριλαμβανομένου του αποκλεισμού της από τη συμμετοχή σε τρέχουσες και μελλοντικές ομάδες έργων FATF. Η Ρωσία απαγορεύεται επίσης να συμμετάσχει στις συνεδριάσεις των περιφερειακών φορέων τύπου FATF ως μέλος της FATF. Αυτά τα μέτρα διεύρυναν τους περιορισμούς που επέβαλε η FATF τον Ιούνιο, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, απομάκρυναν τη Ρωσία από όλους τους ηγετικούς ρόλους. Η FATF θα συνεχίσει να παρακολουθεί την κατάσταση και να εξετάζει σε κάθε σύνοδο της Ολομέλειάς της εάν υπάρχουν λόγοι για άρση ή τροποποίηση αυτών των περιορισμών. Η FATF επαναλαμβάνει ότι όλες οι δικαιοδοσίες θα πρέπει να επαγρυπνούν έναντι των αναδυόμενων κινδύνων από την καταστρατήγηση των μέτρων που ελήφθησαν κατά της Ρωσίας για την προστασία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Τα μέλη της FATF συμφώνησαν να θέσουν σε δημόσια διαβούλευση Οδηγό για τη Σύσταση 24 και 25, για να βοηθήσουν τις χώρες και τον ιδιωτικό τομέα να εφαρμόσουν τις ενισχυμένες απαιτήσεις της FATF σχετικά με τον Πραγματικό Δικαιούχο ώστε να αποτρέψουν τους εγκληματίες από το να κρύβουν παράνομες δραστηριότητες πίσω από αδιαφανείς εταιρικές δομές. Τέλος ενέκριναν μια έκθεση σχετικά με τα παράνομα έσοδα που παράγονται από τις αλυσίδες εφοδιασμού για φαιντανύλη και συνθετικά οπιοειδή, ενώ πρότειναν τη σύνταξη μιας έκθεσης για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες μέσω έργων τέχνης, αρχαιοτήτων και άλλων πολιτιστικών αντικειμένων, η οποία θα οριστικοποιηθεί έως τον Φεβρουάριο του 2023.

1. Στρατηγικές Πρωτοβουλίες

Βελτίωση της ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων

Υπό την Προεδρία της Σιγκαπούρης, και σύμφωνα με τις στρατηγικές προτεραιότητες που συμφωνήθηκαν από τους Υπουργούς της τον Απρίλιο, η FATF εργάζεται για τη βελτίωση των αποτελεσμάτων αναφορικά με την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων και, ως εκ τούτου, την άρση των οικονομικών κινήτρων που οδηγούν στην εγκληματική δραστηριότητα. Οι εκπρόσωποι εξέφρασαν την υποστήριξή τους για τα βασικά μέτρα που συμφωνήθηκαν στην εναρκτήρια κοινή Στρογγυλή Τράπεζα FATF-INTERPOL Engagement (FIRE) που πραγματοποιήθηκε στη Σιγκαπούρη τον Σεπτέμβριο του 2022. Οι συμμετέχοντες αναγνώρισαν ότι το ποσό των εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες που κατασχέθηκαν εκτιμάται ότι είναι μικρότερο από το 1% του συνόλου των εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, και ότι απαιτείται φιλόδοξη και αποφασιστική δράση από τη FATF και τα μέλη της για να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων.

Τέλος, συμφώνησαν στη σημασία ενός ισχυρού νομικού πλαισίου για την αποτελεσματική ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων, ότι απαιτείται δράση για να διασφαλιστεί ότι η διεθνής συνεργασία θα πραγματοποιηθεί πιο γρήγορα και ομαλά και ότι τα πρότυπα της FATF χρειάζονται ενίσχυση, ώστε οι χώρες να είναι καλύτερα εξοπλισμένες για να ενεργούν αποτελεσματικά σε κάθε στάδιο της διαδικασίας ανάκτησης περιουσιακών στοιχείων. Στην ολομέλεια συζητήθηκε επίσης ο αντίκτυπος της απάτης μέσω κυβερνοχώρου στα θύματα, συμπεριλαμβανομένης της ανάγκης για καλύτερη κατανόηση των κινδύνων και για προληπτική δράση για τον εντοπισμό των χρηματοοικονομικών ροών και την ταχεία κατάσχεση των εγκληματικών περιουσιακών στοιχείων.

Βελτίωση της πρόσβασης σε πληροφορίες του Πραγματικού Δικαιούχου (R.24 & R.25)

Τον Μάρτιο του 2022, η FATF ενίσχυσε τη Σύστασή 24 και το ερμηνευτικό της σημείωμα, που απαιτεί από τις χώρες να αποτρέπουν την χρήση εταιρικών δομών ή νομικών προσώπων για σκοπούς νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες ή χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και να διασφαλίζουν ότι υπάρχει επαρκής και ακριβής ενημέρωση σχετικά με τον Πραγματικό Δικαιούχο και τον έλεγχο νομικών προσώπων. Για να καθοδηγήσει τις χώρες και τον ιδιωτικό τομέα στην εφαρμογή αυτών των νέων απαιτήσεων, η FATF έχει αναπτύξει έναν Οδηγό για τον Πραγματικό Δικαιούχο ο οποίος θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση για να ζητήσει ευρύτερη συμβολή από τους ενδιαφερόμενους και ο οποίος αναμένεται να οριστικοποιηθεί τον Φεβρουάριο του 2023.

Επιπλέον, η FATF θα θέσει σε δημόσια διαβούλευση τις προτεινόμενες τροποποιήσεις της Σύστασης της αναφορικά με τον Πραγματικό Δικαιούχο εμπιστευμάτων και άλλων νομικών οντοτήτων (Σύσταση 25).

2. Διαδικασίες ανά χώρα

Δικαιοδοσίες υπό αυξημένη παρακολούθηση

Οι δικαιοδοσίες υπό αυξημένη παρακολούθηση συνεργάζονται ενεργά με τη FATF για την αντιμετώπιση στρατηγικών ελλείψεων αναφορικά με τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, τη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας και τη χρηματοδότηση της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής. Όταν η FATF θέτει μια δικαιοδοσία υπό αυξημένη παρακολούθηση, σημαίνει ότι η χώρα έχει δεσμευτεί να επιλύσει γρήγορα τις εντοπισμένες στρατηγικές ελλείψεις εντός συμφωνηθέντων χρονικών πλαισίων. Αυτή η λίστα αναφέρεται συχνά ως «γκρίζα λίστα».

Από την έναρξη της πανδημίας COVID-19, η FATF έχει παράσχει ευελιξία σε δικαιοδοσίες που δε συμμορφώνονται άμεσα στις προθεσμίες για την αναφορά προόδου εθελοντικά. Από τον Ιούνιο του 2022 οι ακόλουθες χώρες έχουν υποβληθεί σε έλεγχο της προόδου τους από τη FATF: Αλβανία, Μπαρμπάντος, Μπουρκίνα Φάσο, Καμπότζη, Νησιά Κέιμαν, Αϊτή, Τζαμάικα, Ιορδανία, Μάλι, Μαρόκο, Μιανμάρ, Νικαράγουα, Πακιστάν, Παναμάς, Φιλιππίνες, Σενεγάλη, Νότιο Σουδάν, Τουρκία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ουγκάντα. Το Γιβραλτάρ επέλεξε να αναβάλει την υποβολή εκθέσεων. Μετά από επανεξέταση, η FATF προσέθεσε στη «γκρίζα λίστα» τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Μοζαμβίκη και την Τανζανία.

Η FATF χαιρετίζει την πρόοδο που σημείωσαν αυτές οι χώρες στην καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, παρά τις δυσχέρειες που προκλήθηκαν από την πανδημία COVID-19.

Δικαιοδοσίες που δεν υπόκεινται πλέον σε αυξημένη παρακολούθηση – Νικαράγουα και Πακιστάν

Η FATF επισημαίνει την πρόοδο της Νικαράγουας και του Πακιστάν αναφορικά με τη βελτίωση του καθεστώτος για τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες. Οι χώρες αυτές αντιμετώπισαν τις τεχνικές ελλείψεις και ανταποκρίθηκαν στις δεσμεύσεις του σχεδίου δράσης τους. Συνεπώς, η Νικαράγουα και το Πακιστάν δεν υπόκεινται πλέον στην αυξημένη διαδικασία παρακολούθησης.

Δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου που υπόκεινται σε πρόσκληση για δράση

Οι δικαιοδοσίες υψηλού κινδύνου έχουν σημαντικές στρατηγικές ελλείψεις αναφορικά με την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας και της χρηματοδότησης της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής. Για όλες τις χώρες που χαρακτηρίζονται ως υψηλού κινδύνου, η FATF καλεί όλα τα μέλη και προτρέπει όλες τις δικαιοδοσίες να εφαρμόσουν ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια και, στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι χώρες καλούνται να εφαρμόσουν αντίμετρα για την προστασία του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος. Αυτή η λίστα με τις εν λόγω δικαιοδοσίες αναφέρεται συχνά ως «μαύρη λίστα».

Από τον Φεβρουάριο του 2020, υπό το φως της πανδημίας COVID-19, η FATF έχει σταματήσει τη διαδικασία αναθεώρησης για το Ιράν και τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κορέας, δεδομένου ότι έχουν ήδη ανταποκριθεί στην έκκληση της FATF για αντίμετρα.

Δικαιοδοσίες οι οποίες καλούνται από την FATF να εφαρμόσουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ανάλογα με τους κινδύνους που προκύπτουν.

Τον Φεβρουάριο του 2020, η Μιανμάρ δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει τις στρατηγικές της ελλείψεις. Το σχέδιο δράσης της Μιανμάρ έληξε τον Σεπτέμβριο του 2021.

Τον Ιούνιο του 2022, η FATF προέτρεψε έντονα τη Μιανμάρ να ολοκληρώσει γρήγορα το σχέδιο δράσης της έως τον Οκτώβριο του 2022 διαφορετικά θα καλούσε τα μέλη της και θα προέτρεπε όλες τις δικαιοδοσίες να εφαρμόσουν ενισχυμένη δέουσα επιμέλεια στις επιχειρηματικές σχέσεις και τις συναλλαγές με τη Μιανμάρ. Δεδομένης της συνεχιζόμενης έλλειψης προόδου καθώς η πλειονότητα των θεμάτων δράσης της δεν έχει ακόμη αντιμετωπιστεί μετά από ένα χρόνο πέραν της προθεσμίας του σχεδίου δράσης, η FATF αποφάσισε ότι ήταν αναγκαία περαιτέρω δράση σύμφωνα με τις διαδικασίες της και καλεί τα μέλη της και άλλες δικαιοδοσίες να εφαρμόσουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ανάλογα με τους κινδύνους που προκύπτουν από τη Μιανμάρ. Όταν εφαρμόζουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας, οι χώρες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι δεν διακόπτονται οι ροές κεφαλαίων για ανθρωπιστική βοήθεια, νόμιμη δραστηριότητα ΜΚΟ και εμβάσματα.

Η Μιανμάρ θα πρέπει να συνεχίσει να εργάζεται για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης της για την αντιμετώπιση αυτών των ελλείψεων, μεταξύ άλλων με: (1) επίδειξη βελτιωμένης κατανόησης των κινδύνων από τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες σε βασικούς τομείς (2) αποδεικνύοντας ότι οι επιτόπιες/εκτός έδρας επιθεωρήσεις βασίζονται στους κινδύνουςκαι ότι οι χειριστές χούντι (Hundi operators) είναι εγγεγραμμένοι και εποπτευόμενοι 3) επίδειξη ενισχυμένης χρήσης οικονομικών πληροφοριών σε έρευνες από υπηρεσίες επιβολής του νόμου και αύξηση της επιχειρησιακής ανάλυσης από τη Αρχή για το ξέπλυμα (FIU) (4) διασφάλιση ότι η νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες διερευνάται/διώκεται σύμφωνα με τους κινδύνους (5) επίδειξη διερεύνησης διακρατικών υποθέσεων νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες με διεθνή συνεργασία. (6) απόδειξη αύξησης στη δέσμευση/κατάσχεση και δήμευση προϊόντων εγκλήματος, οργάνων ή/και περιουσίας ισοδύναμης αξίας (7) διαχείριση των κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων για τη διατήρηση της αξίας τους μέχρι τη δήμευση και (8) επίδειξη εφαρμογής στοχευμένων οικονομικών κυρώσεων που σχετίζονται με τη χρηματοδότηση της διάδοσης όπλων μαζικής καταστροφής.

Η FATF παροτρύνει τη Μιανμάρ να εργαστεί για να αντιμετωπίσει πλήρως τις ελλείψεις για την αντιμετώπιση της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, η οποία θα παραμείνει στη λίστα των χωρών που καλούνται να εφαρμόσουν ενισχυμένα μέτρα δέουσας επιμέλειας ανάλογα με τους κινδύνους που προκύπτουν έως ότου ολοκληρωθεί το πλήρες σχέδιο δράσης της.

Κατόπιν των ανωτέρω και σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 16 του ν. 4557/2018 (Α'139) σχετικά με την υποχρέωση εφαρμογής από τα υπόχρεα πρόσωπα μέτρων αυξημένης δέουσας επιμέλειας ως προς τον πελάτη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, θέτουμε υπόψη σας τα ανωτέρω και παρακαλούμε να ενημερώσετε σχετικά τα μέλη σας – υπόχρεα πρόσωπα αρμοδιότητας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (παρ. 1 του άρθρου 6 του ν. 4557/2018), με τον πλέον πρόσφορο κατά την κρίση σας τρόπο, προς την εφαρμογή μέτρων αυξημένης δέουσας επιμέλειας, κατά περίπτωση.

Τέλος, οι Δ.Ο.Υ. και τα Ελεγκτικά Κέντρα καλούνται να λαμβάνουν υπόψη τα ανωτέρω κατά τη διενέργεια ελέγχων συμμόρφωσης των υπόχρεων προσώπων με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον ν.4557/2018(Α'139).

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΑΑΔΕ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΙΤΣΙΛΗΣ