Οι φορολογικές διατάξεις στη σημερινή πραγματικότητα

Ανάλυση Κατεύθυνση Στόχοι

Από το Δημήτρη Σταματόπουλο

Γενικό Διευθυντή Φορολογίας του Υπουργείου Οικονομικών

Συγγραφέα Φορολογικού Δικαίου

Πτυχιούχου διοίκησης επιχειρήσεων της ΑΒΣΘ

Διδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου

Ένα φορολογικό σύστημα θα πρέπει να εξασφαλίζει τα έσοδα που απαιτούνται για την ομαλή λειτουργία του κράτους με κοινωνική δικαιοσύνη, λαμβάνοντας υπόψη  τη φοροδοτική ικανότητα  του ατόμου, την καθολικότητα των φόρων, την αποφυγή διπλής φορολογίας, την ανάπτυξη της οικονομίας, την ανακατανομή των οικονομικών πόρων, την προώθηση υψηλότερου επιπέδου οικονομικών δραστηριοτήτων, με την υπενθύμιση ότι ο φόρος είναι θυσία προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

Δεν είναι άστοχο να υποστηριχθεί  ότι ο φόρος εκτός των άλλων, είναι και η συμμετοχή των πολιτών για τη χρήση ή εκμετάλλευση των κοινών αγαθών, υλικών  ή άυλων, τα οποία το οργανωμένο κράτος δημιουργεί και θέτει στη διάθεση των πολιτών του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για μια κοινωνία  που η εκπαίδευση παρέχεται δωρεάν αποτελεί η περίπτωση της επιχείρησης που προσλαμβάνει  υπαλλήλους οι οποίοι έχουν π.χ. μια 16ετή εκπαίδευση. Σίγουρα δέχεται εκείνη τη στιγμή χωρίς κόστος ένα έτοιμο  επενδεδυμένο κεφάλαιο το οποίο «συνεκμεταλλεύεται» μετά του υπαλλήλου, επωφελούμενοι επιχείρηση και υπάλληλος, οφείλοντας προς το Δημόσιο την επιστροφή αυτού του κεφαλαίου με τη μορφή του φόρου προς όφελος, λειτουργία και συνέχεια της ίδιας της κοινωνίας.

Με τους Ν. 3842/10 , Ν. 3888/10, N. 3943/11 και 3986/11 λειτουργεί ένα  νέο φορολογικό πλαίσιο, το οποίο καθιερώνει  γενικούς κανόνες και άξονες με σκοπό να καλλιεργήσει σε παρόντα αλλά και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα αλλαγή νοοτροπίας και να ενισχύσει την εθελοντική συμμόρφωση.   Λαμβάνοντας υπόψη την δημοσιονομικά κρίσιμη θέση που βρίσκεται στη παρούσα φάση η χώρα μας,  το πλαίσιο αυτό αποτελεί ένα πολυεργαλείο για να αντιμετωπιστεί  η φοροδιαφυγή, η οποία είναι  αρκετά μεγάλη στη χώρα μας.

Βασική επιδίωξη της  φορολογικής αλλαγής ήταν και είναι η θέσπιση ενός δίκαιου φορολογικού πλαισίου με ενιαίους κανόνες   και χωρίς αδικαιολόγητες εξαιρέσεις, μέσα από το οποίο κάθε πολίτης θα συνεισφέρει ανάλογα με την πραγματική φοροδοτική του ικανότητα.

Ζητούμενο είναι και ένα απλό φορολογικό σύστημα, αλλά το φορολογικό μας σύστημα εξυπηρετεί εκτός από τους δημοσιονομικούς σκοπούς με τις εξορισμού ιδιαιτερότητες του, σκοπούς κοινωνικούς με πληθώρα εκπτώσεων  ή ενισχύσεων αδύναμων ομάδων, ιδιαίτερων προβλέψεων που εξυπηρετούν σκοπούς κοινωνικούς, ασφαλιστικούς, υγείας, στεγαστικούς, εκπαιδευτικούς, ενεργειακούς, προβλέψεις με διατάξεις  αναπτυξιακού χαρακτήρα τομέων της οικονομίας ή γεωγραφικών περιοχών,  διατάξεις για την προστασία της εργασίας, ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και  προώθηση της συνεργασίας και γενικότερα ένα πολυσύνθετο πλέγμα διατάξεων που εκτείνεται σε όλο το φάσμα λειτουργίας του κράτους.

Άμεση προτεραιότητα αποτελεί η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής που στερεί από το κράτος τους αναγκαίους πόρους, διευρύνει τη διαφθορά και δημιουργεί συνθήκες κοινωνικής αδικίας μεταξύ των πολιτών και αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των επιχειρήσεων.

Η αντιμετώπιση της εκτεταμένης  φοροδιαφυγής επιβάλλεται πλέον ως εθνική ανάγκη, για την λειτουργία του κράτους, την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία της χώρας και των πολιτών της. Είναι γνωστό πως:

• Η φοροδιαφυγή υπονομεύει τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου
• Αναιρεί τον κοινωνικό χαρακτήρα του κράτους και στερεί τους αναγκαίους πόρους για την εκπλήρωση της αποστολής τους στους τομείς της υγείας, της παιδείας, κλπ
• Εμποδίζει την αναδιανομή εισοδημάτων με την άσκηση της οικονομικής αποστολής της πολιτείας για την προστασία και τη βελτίωση της θέσης των οικονομικά ασθενέστερων.
• Αποδυναμώνει την άσκηση πολιτικής για την καταπολέμηση της ανεργίας, την εκτέλεση έργων υποδομής και την εν γένει οικονομική ανάπτυξη της χώρας.
• Στρεβλώνει τον  υγιή ανταγωνισμό μεταξύ των επιχειρήσεων.
• Δημιουργεί φαινόμενα άνισης μεταχείρισης των πολιτών και αμβλύνει τη φορολογική συνείδηση των ειλικρινών φορολογούμενων, επιτείνοντας ακόμη περισσότερο τα υπάρχοντα προβλήματα.
• Εντείνει το δημοσιονομικό   πρόβλημα της χώρας με τη μείωση των δημοσίων εσόδων και συντελεί στη μη υλοποίηση του κρατικού προϋπολογισμού.

Το νέο πλαίσιο στοχεύει να προστατεύει  το συνεπή φορολογούμενο, να επιβραβεύει τη φορολογική συμμόρφωση και να τιμωρεί γρήγορα και παραδειγματικά αυτόν τον οποίο επιλέγει να μην συμμορφωθεί με το φορολογικό δίκαιο.

Λογιστικός προσδιορισμός των  εισοδημάτων

Με το άρθρο 6 του ν.3842/2010, καταργείται κάθε ειδικός τρόπος φορολόγησης ορισμένων κατηγοριών και θεσπίζεται πλέον, για όλες τις επιχειρήσεις και τα επαγγέλματα, ο λογιστικός προσδιορισμός των κερδών βάσει εσόδων - εξόδων, ο οποίος είναι δικαιότερος διότι απεικονίζει την πραγματική κατάσταση της επιχείρησης. Αυτός ο προσδιορισμός του εισοδήματος δεν επηρεάζει τη βιωσιμότητα και τη λειτουργία των επιχειρήσεων, αντίθετα αυτές θα φορολογούνται για τα πραγματικά τους κέρδη και σε περίπτωση που προκύπτει ζημία αυτή θα αναγνωρίζεται φορολογικά για μεταφορά στα

επόμενα έτη, κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 4 του ΚΦΕ.

Με τον λογιστικό προσδιορισμό αλλά και από άλλες διατάξεις ενισχύεται η αρχή της εφαρμογής των συγκρουόμενων συμφερόντων. Δεν πρέπει οι διατάξεις να δημιουργούν ταύτιση συμφερόντων και  αυτό πρέπει να είναι γενική  και σταθερή κατεύθυνση.

Νέος τρόπος προσδιορισμού του  εισοδήματος των φορολογουμένων με βάση τα χρησιμοποιούμενα περιουσιακά στοιχεία (τεκμήρια δαπανών διαβίωσης)

Καθιερώθηκε νέος τρόπος προσδιορισμού του  εισοδήματος των φορολογουμένων με βάση τα χρησιμοποιούμενα περιουσιακά στοιχεία (τεκμήρια δαπανών διαβίωσης) και για τον υπολογισμό τους λαμβάνονται υπόψη  κύρια κατοικία, δευτερεύουσα- εξοχική κατοικία,  αυτοκίνητα, σκάφη,  ιδιωτικά σχολεία, οικιακοί βοηθοί, αεροσκάφη, δεξαμενές κολύμβησης, βασικό ποσό διαβίωσης. Τα τεκμήρια αποβλέπουν στον προσδιορισμό ενός ελάχιστου εισοδήματος το οποίο αποδεικνύουν τα χρησιμοποιούμενα περιουσιακά στοιχεία. Αυτή είναι μία  συμπληρωματική δράση  που βοηθάει στο όλο πλαίσιο για την ανάδειξη και δήλωση των αποκτούμενων εισοδημάτων.

Δηλαδή άλλαξε  γενικά ο τρόπος  προσδιορισμού του εισοδήματος των φορολογουμένων, το οποίο κρίνεται με βάση τις δαπάνες διαβίωσης  και τα χρησιμοποιούμενα περιουσιακά στοιχεία

Υπάρχει ολοκληρωμένη λειτουργία του νέου συστήματος, η οποία διατρέχει όχι μόνο τα τεκμήρια αλλά όλο το φορολογικό πλαίσιο με σκοπό και στόχο την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής με πολλές διαφορετικές δράσεις μεταξύ τους αλληλοσυμπληρούμενες.

Το  σύστημα για τις δαπάνες διαβίωσης βασίζεται στις ακόλουθες αρχές και κανόνες:

1. Είναι απλό, δίκαιο και κατανοητό από τον πολίτη χωρίς να καταφεύγει σε δυσνόητα προγράμματα για να το καταλάβει.
2. Δεν δημιουργεί ταύτιση συμφερόντων, για το λόγο αυτό χρησιμοποιούνται αντικειμενικές τιμές (πχ εάν στις μισθωμένες κατοικίες υπολογίζεται το ενοίκιο, τότε δημιουργείται ταύτιση  συμφερόντων  μεταξύ εκμισθωτή και μισθωτή για μείωση του εμφανιζόμενου ενοικίου).
3. Δεν δημιουργεί σοβαρές στρεβλώσεις και απαγορεύσεις στην αγορά  γι΄ αυτό τα βήματα από το ένα σημείο στο άλλο είναι μικρά και αναλογικά.
4. Έχει συμπληρωματικό ρόλο στον προσδιορισμό του φορολογικού εισοδήματος.
5. Λειτουργεί ως κριτήριο απόδειξης των αδήλωτων εισοδημάτων  και να συμβάλλει στην αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής
6. Είναι μαχητό.

Το  ποσό που προκύπτει με βάση τις δαπάνες διαβίωσης δεν εξαντλεί τη φορολογική υποχρέωσή του φορολογούμενου ο οποίος εξακολουθεί να υπόκειται σε έλεγχο όσον αφορά στην ακριβή δήλωση των εισοδημάτων του. Επίσης, λειτουργεί ως βάση για την καταρχήν αξιολόγηση από τις φορολογικές αρχές της ειλικρίνειας του δηλούμενου εισοδήματος στο πλαίσιο του ανωτέρω συστήματος μορίων κινδύνου.

Τα μεγάλα εισοδήματα πρέπει να ελέγχονται  και με άλλες δράσεις  και  είναι βέβαιο ότι στο πλαίσιο αυτό είναι πολλές (ηλεκτρονική διασύνδεση υπηρεσιών και φορέων, ηλεκτρονικές διασταυρώσεις, επαγγελματικοί λογαριασμοί, ηλεκτρονική διαβίβαση τιμολογίων, συναλλαγές χωρίς μετρητά, περιουσιολόγιο, ουσιαστικά μη αναγνώριση συναλλαγών με εξωχώριες αν δεν αποδειχθεί το σύνηθες της συναλλαγής, βαρύτερες ποινές στη μη έκδοση, κλείσιμο εγκαταστάσεων σε παραβάτες, ποινικό αδίκημα, ευθύνες και υποχρεώσεις λογιστών, φοροτεχνικών, ορκωτών ελεγκτών, έλεγχος με ανάλυση κινδύνου.)

Αλλαγή φιλοσοφίας στους φορολογικούς ελέγχους.

Οι δηλώσεις θεωρούνται  κατ αρχήν ειλικρινείς  και δεν θα είναι όλοι οι επιτηδευματίες  ανέλεγκτοι για να έχουν την αίσθηση  της φορολογικής ανασφάλειας.

Προβλέπεται η επιλογή προς έλεγχο να γίνεται κεντρικοποιημένα μέσω δείγματος με ανάλυση κινδύνου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 80 του Ν. 3842/10.  Με τον τρόπο αυτό όποιοι βρίσκονται εντός της ανάλυσης κινδύνου να ελέγχονται άμεσα  σε παρόντα χρόνο και όχι μετά από μια δεκαετία.

Ο έλεγχος για όσους επιλέγονται πρέπει να πραγματοποιείται στην ανθοφορία των επιχειρήσεων και όχι μετά από μια πάροδο πολλών ετών και συνολικά για πολλές χρήσεις με αποτέλεσμα βεβαιώσεις μη επιδεκτικών είσπραξης φόρων λόγω αδυναμίας πληρωμής αλλά και πιθανής αδυναμίας προς λειτουργία των επιχειρήσεων εξ αυτού του γεγονότος.

Επιβάλλεται να γίνονται έλεγχοι από το γραφείο και μην ενοχλείται η επιχείρηση στο χώρο εργασίας της παρά μόνο όπου παρίσταται ανάγκη, επιδιώκεται λιγότερη επαφή του ελεγχόμενου με τον ελεγκτή του.

Απαιτείται  άμεση ειδοποίηση  του φορολογούμενου όταν δεν υποβάλει δηλώσεις  και στη συνέχεια εάν δεν ανταποκριθεί, πρέπει να γίνονται άμεσα προσωρινοί έλεγχοι στους επιτηδευματίες που δεν αποδίδουν ή αποδίδουν ανακριβώς ΦΠΑ ή  παρακρατούμενους φόρους.

Εθελοντική συμμόρφωση των φορολογουμένων με ενίσχυση  των κριτηρίων αυτοελέγχου.

Με τον μη έλεγχο όλων των επιτηδευματιών και τον καθορισμό δείγματος με ανάλυση κινδύνου λογικό είναι οι φορολογούμενοι να επιδιώξουν την εθελοντική φορολογική συμμόρφωση, ακόμα και ως ενέργεια μείωσης της φοροδιαφυγής και αποφυγής των κριτηρίων ανάλυσης κινδύνου, γιατί είναι βέβαιο ότι όσο μεγαλύτερη είναι η φοροδιαφυγή τόσο μεγαλύτερη είναι η έκθεση κινδύνου.

Για την ενίσχυση της προσπάθειας αυτής καθιερώνεται  και η υποχρέωση  και ευθύνη των ορκωτών λογιστών και των λογιστών φοροτεχνικών να βεβαιώνουν την ακρίβεια των υποβαλλομένων δηλώσεων.

Συγκεκριμένα:

Οι ορκωτοί λογιστές οφείλουν να εκδίδουν φορολογικό πιστοποιητικό  το οποίο θα υποβάλουν υποχρεωτικά στο Υπουργείο Οικονομικών με τις παρατηρήσεις τους, γεγονός που θα κατευθύνει τις επιχειρήσεις  προς εθελοντική συμμόρφωση με σκοπό να λάβουν καθαρό πιστοποιητικό,  ούτως ώστε  να μην δημιουργηθούν πρόσθετες πιθανότητες και να βρεθούν εντός της ανάλυσης κινδύνου προς έλεγχο.

Οι λογιστές φοροτεχνικοί οφείλουν να υπογράφουν τις δηλώσεις και να βεβαιώνουν την ακρίβεια τους.

Οι λογιστές φοροτεχνικοί καλούνται να συμβάλλουν στην εθελούσια συμμόρφωση και στην προσπάθεια καταπολέμησης της φοροδιαφυγής. Δεν θα υπογράφουν απλά τις δηλώσεις αλλά είναι υπεύθυνοι για την ορθή μεταφορά των οικονομικών δεδομένων από τα στοιχεία στα βιβλία, για την ακρίβεια των δηλώσεων ως προς τη συμφωνία αυτών με τα φορολογικά και οικονομικά δεδομένα που προκύπτουν από τα τηρούμενα βιβλία.

Επίσης,  είναι υπεύθυνοι για την ορθή φορολογική αναμόρφωση των αποτελεσμάτων και πρέπει να υποβάλλουν τις δαπάνες που δεν αναγνωρίζονται και τις οποίες θα παραθέτουν αναλυτικά σε κατάσταση που θα συνοδεύει τη δήλωση του επιτηδευματία φορολογούμενου.

Ακόμα έχουν υποχρέωση να υποβάλουν  αναλυτικές καταστάσεις για τις υποβληθείσες ή οφειλόμενες δηλώσεις απόδοσης φόρων.

Καθιερώνεται ο θεσμός της φορολογικής διαιτησίας

Στο Ν.3943/11 περιλαμβάνονται διατάξεις για τη θεσμοθέτηση και λειτουργία του Σώματος Φορολογικών Διαιτητών (Σ.Φ.Δ.), που αποτελεί μία ανεξάρτητη αρχή με την οποία επιδιώκεται η επιτάχυνση της επίλυσης των φορολογικών διαφορών που υπερβαίνουν το ποσό των 150.000. Παράλληλα, θεσμοθετείται η, εντός του πλαισίου της φορολογικής διοίκησης, διοικητική επίλυση των φορολογικών διαφορών, για ποσά άνω των 50.000 ευρώ.

Δεν θίγεται η διαδικασία της διοικητικής επίλυσης της διαφοράς σε τοπικό επίπεδο  από την προβλεπόμενη επιτροπή του άρθρου 70§5 ΚΦΕ

Ηλεκτρονική υποβολή και παρακολούθηση συναλλαγών και  γενικά κάθε  είδους οικονομικών πράξεων

Για την επίτευξη των επιδιωκομένων στόχων  προβλέπεται η υποβολή από όλους τους επιτηδευματίες των δηλώσεών τους ηλεκτρονικά, η υποβολή στοιχείων ηλεκτρονικά όλων των οικονομικών συναλλαγών (αμοιβές, μισθοί, αποζημιώσεις, οικονομικές ενισχύσεις, επιδοτήσεις, διεκδικήσεις κλπ) από όλα τα Υπουργεία, ΝΠΔΔ, φορείς, ενώσεις, επιχειρήσεις κλπ.

Ακόμα προβλέπεται διασύνδεση όλων των φορέων και Υπηρεσιών του Δημοσίου για την ηλεκτρονική παρακολούθηση των οικονομικών πράξεων.

Για όλα τα στοιχεία αυτά προβλέπονται διασταυρώσεις και εξαγωγή συμπερασμάτων για την επαλήθευση των δηλουμένων εισοδημάτων από τους φορολογούμενους.

Οι δηλώσεις των μισθωτών και συνταξιούχων όταν υποβάλλονται μέσω λογιστικών γραφείων θα υποβληθούν ηλεκτρονικά,  με προοπτική το μέτρο να επεκταθεί σταδιακά σε όλους τους φορολογούμενους πολίτες και για όλες τις δηλώσεις σε επόμενο χρόνο.

Δημιουργία περιουσιολογίου

Στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών συγκροτείται περιουσιολόγιο όλων των φυσικών προσώπων κατόχων Α.Φ.Μ.

Στο περιουσιολόγιο περιλαμβάνονται κυρίως ακίνητα, αυτοκίνητα, σκάφη, εναέρια μέσα μεταφοράς, κατοχή μετοχών, αμοιβαίων κεφαλαίων και εταιρικών μεριδίων. Δεν περιλαμβάνονται οι τραπεζικές καταθέσεις, τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου και τα αμοιβαία κεφάλαια εσωτερικού. Οι υπηρεσίες, φορείς, νομικά και φυσικά πρόσωπα οφείλουν να αποστέλλουν ή να παραδίδουν στοιχεία για περιουσιακά δεδομένα, κινητή περιουσία, τόκους εισοδημάτων σύμφωνα με την Οδηγία 2003/48 και το ν. 3312/2005, δεδομένα οικονομικών συναλλαγών και κάθε πληροφορία οικονομικής φύσης στη Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών. Για την αποστολή και συγκέντρωση των στοιχείων αυτών δεν μπορεί να γίνει επίκληση τραπεζικού ή άλλου απορρήτου ως προς το Υπουργείο Οικονομικών.

Επίσης, θεσμοθετήθηκαν αλλαγές που  ισχύουν για τα εισοδήματα του 2010.

Συγκεκριμένα  οι χαρακτηριστικότερες εξ αυτών αυτές είναι:

• Καθιερώθηκε μία ενιαία φορολογική κλίμακα για όλα τα εισοδήματα, με σύνδεση του αφορολόγητου ορίου με αποδείξεις και με επιπλέον μείωση φόρου, εάν οι αποδείξεις ήταν  περισσότερες από τις απαιτούμενες, στο πρώτο χρόνο εφαρμογής (οικ. Έτος 2011 – χρήση 2010). Αντίθετα από τη χρήση 2011(οικ. Έτος 2012) απαιτείται η προσκόμιση αποδείξεων 25% του εισοδήματος σε αποδείξεις για να κερδίσουμε το αφορολόγητο. Όποιος δεν λαμβάνει αποδείξεις και δεν συγκεντρώσει το απαιτούμενο μέγεθος έχει φόρο στο ποσό των μη προσκομιζομένων 10% (ουσία ποινή)

π.χ. δηλωθέν εισόδημα 30.000 Πρέπει να έχει αποδείξεις 7.500 (30.000χ25%). Αν έχει λάβει και προσκομίσει μόνο 5.000, τότε είναι μείον 2.500 επί 10%= 250 πρόσθετος φόρος εισοδήματος.

Θα πρέπει να είναι σαφές σε όλους μας ότι είναι υποχρέωση και καθήκον μας να λαμβάνουμε όλες τις αποδείξεις για τις συναλλαγές μας, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο το Δημόσιο θα συγκεντρώνει τα έσοδα που του αναλογούν και θα καταστεί δυνατόν η φορολογία να γίνει δικαιότερη και να μειωθούν οι συντελεστές για όλους.

Ακόμα είναι καθήκον μας να αλλάξουμε νοοτροπία και μην συντηρούμε με την αδράνεια μας την φοροδιαφυγή των άλλων.

• Καταργήθηκε η αυτοτελής φορολόγηση πολλών εισοδημάτων και εντάσσονται στην ενιαία κλίμακα φορολογίας εισοδήματος.

• Καταργήθηκαν όλες οι φοροαπαλλαγές και η φορολόγηση εισοδημάτων με ειδικούς συντελεστές εκτός από τις περιπτώσεις που αφορούν ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, δηλαδή άτομα με βαριά κινητική αναπηρία, κλπ.

• Καταργήθηκαν πληθώρα απαλλαγών και εξαιρέσεων στη φορολογία κληρονομιών και δωρεών. Καθιερώθηκε φορολογία με βάση προοδευτική κλίμακα και όχι φορολογία με ενιαίο συντελεστή ανεξαρτήτως του ύψους της περιουσίας.

• Εφαρμόστηκε  η χρήση φορολογικών ταμειακών μηχανών και σε επιχειρήσεις που μέχρι το 2010  δεν είχαν υποχρέωση.

• Φορολογούνται  αυστηρά οι εξωχώριες εταιρίες ακινήτων (offshore) με σκοπό να μεταβιβαστούν  τα ακίνητα στους πραγματικούς δικαιούχους  και να μην υποκρύπτονται πρόσωπα για την αποφυγή των φορολογικών τους υποχρεώσεων.

• Αποτροπή φοροαποφυγής με τριγωνικές συναλλαγές όταν μεσολαβεί offshore εταιρεία ή πρόκειται για τριγωνική συναλλαγή στην οποία συναλλαγή η δραστηριότητα  εξαντλήθηκε μόνο στην τιμολόγηση και η παράδοση αγαθών ή η παροχή υπηρεσιών έγινε από τρίτο πρόσωπο.

• Δεν αναγνωρίζονται αγορές, δαπάνες, κ.λπ. προς επιτηδευματίες σε  μη συνεργαζόμενα κράτη, εκτός αν ο ενδιαφερόμενος αποδείξει ότι οι δαπάνες αυτές αφορούν πραγματικές και συνήθεις συναλλαγές και δεν έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά κερδών ή εισοδημάτων ή κεφαλαίου με σκοπό τη φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή

• Το ίδιο ισχύει και σε κράτη με προνομιακό φορολογικό καθεστώς όταν ο συντελεστής φορολογίας είναι ίσος ή κατώτερος από το 60/100 του φορολογικού συντελεστή

• Μη έκπτωση τόκων δανείου που λαμβάνεται για την αγορά μετοχών όταν αυτές μεταβιβάζονται μέσα σε 2 έτη, ή για την αγορά μετοχών ή μεριδίων εταιρειών που εδρεύουν σε μη συνεργάσιμο στο φορολογικό τομέα κράτος, καθώς και των τόκων που καταβάλλονται προς τις εταιρείες αυτές

• Ενισχύεται ο έλεγχος των πρακτικών τιμολόγησης μεταξύ μητρικών και θυγατρικών εταιρειών και διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής των διατάξεων περί υποκεφαλαιοδότησης (thin capitalization).

• Θεσπίζονται κριτήρια αυτοελέγχου και αύξησης της εθελούσιας συμμόρφωσης με καθορισμό αυστηρότερων δεικτών, όρων και προϋποθέσεων υπαγωγής.

• Προβλέπεται η υποχρεωτική τήρηση επαγγελματικών τραπεζικών λογαριασμών για συναλλαγές μεταξύ επιχειρήσεων.

• Ενισχύονται οι διασταυρώσεις στοιχείων και αναθεωρείται το υπάρχον πλαίσιο με βάση ετήσιο προγραμματισμό για τακτικούς και προσωρινούς ελέγχους. Διασταυρώσεις στοιχείων που λαμβάνονται από άλλες χώρες και έλεγχος με εφαρμογή κριτηρίων επικινδυνότητας.

• Καθιερώνεται η ηλεκτρονική διασύνδεση του Υπουργείου Οικονομικών με όλα τα υπουργεία και φορείς με υποχρέωση όλων για υποβολή κάθε στοιχείου οικονομικού ενδιαφέροντος.

• Επιβάλλεται η ηλεκτρονική υποβολή μέσω διαδικτύου των δηλώσεων από όλα τα πρόσωπα που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα, δηλαδή από όλους τους επιτηδευματίες καθώς και κάθε άλλο φυσικό πρόσωπο μη επιτηδευματία, του οποίου όμως η δήλωση υποβάλλεται από εξουσιοδοτημένο λογιστή .

• Τίθεται σε παραγωγική λειτουργία το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα των Ελεγκτικών Υπηρεσιών ELENXIS, με το οποίο υποστηρίζεται το αντικειμενικό, αυτοματοποιημένο και αξιόπιστο σύστημα ανάλυσης κινδύνου (risk analysis) και επιλογής υποθέσεων προς έλεγχο σε κεντρικό επίπεδο και παρέχεται η πλήρης μηχανογραφική υποστήριξη όλων των ελεγκτικών διαδικασιών για τη μεγιστοποίηση του ελεγκτικού αποτελέσματος.

• Προβλέπεται η ηλεκτρονική τιμολόγηση και ηλεκτρονική διακίνηση των τιμολογίων μεταξύ επιχειρήσεων και μεταξύ επιχειρήσεων και Δημοσίου με άμεση πρόσβαση των φορολογικών αρχών στα στοιχεία των ηλεκτρονικών συναλλαγών.

• Προβλέπεται η πιστοποίηση της ηλεκτρονικής υπογραφής για λογιστές – φοροτεχνικούς  ώστε να επικοινωνούν ηλεκτρονικά με το Υπουργείο Οικονομικών για λογαριασμό τρίτων υπόχρεων, νομικών ή φυσικών προσώπων.

• Επιβάλλεται οι συναλλαγές άνω των 1.500 ευρώ από 1-1- 2012 ( 3.000 από 1- 4 - 2011) να γίνονται χωρίς μετρητά, με τη χρήση πιστωτικών ή χρεωστικών καρτών ή επιταγών, ώστε να δυσχεραίνεται η απόκρυψη των συναλλαγών.

• Συνδέονται τα εκκρεμή χρέη προς το Δημόσιο με στοιχεία από την ηλεκτρονική καταγραφή της ακίνητης περιουσίας καθώς και με τη δυνατότητα «κατάσχεσης εις χείρας τρίτων» όσον αφορά τραπεζικούς λογαριασμούς για την υλοποίηση κατασχέσεων για χρέη.

• Επιβάλλονται αυστηρότερες ποινές και πρόστιμα σε ουσιώδεις φορολογικές παραβάσεις.  

Γενικότερα, θέλω να σημειώσω ότι απαιτείται, κατά την προσωπική μου άποψη,  να επιδιωχθεί ένας εξορθολογισμός και εκλογίκευση των ακραίων περιπτώσεων προστίμων καθώς και να μην επιβάλλονται πρόστιμα για τυπικές παραβάσεις, αφενός για να εισπράττονται και  αφετέρου να υπάρχει μία σύνδεση παράνομης πράξης και ύψους ποινής με εμπεριεχόμενο ένα ποσοστό συμμόρφωσης.

• Εκδίδεται άμεσα η απόφαση επιβολής προστίμου από τα ελεγκτικά όργανα για τις παραβάσεις που διαπιστώνονται και δεν αμφισβητούνται (π.χ. μη έκδοση φορολογικών στοιχείων).

• Αυστηροποιούνται οι προϋποθέσεις συμβιβασμού (αύξηση του ύψους του προστίμου, άμεση καταβολή του) για σημαντικές παραβάσεις (έκδοση και λήψη εικονικών, έκδοση πλαστών, μη έκδοση φορολογικών στοιχείων).

• Αναστέλλεται άμεσα η λειτουργία καταστημάτων και των επαγγελματικών εγκαταστάσεων επιτηδευματιών όταν διαπιστώνονται αδικήματα φοροδιαφυγής.

• Καθιέρωση στους ελεύθερους επαγγελματίες της υποχρέωσης έκδοσης αποδείξεων παροχής όταν παρέχουν τις υπηρεσίες και όχι  κατά το χρόνο που εισπράττουν την αμοιβή τους για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής στον τομέα της παροχής υπηρεσιών των ελευθέρων επαγγελματιών

• Πραγματοποιήθηκε διεύρυνση της βάσης ΦΠΑ και εντάχθηκαν στο καθεστώς του φόρου αυτού και σε άλλες κατηγορίες επιτηδευματιών.

• Αναπροσαρμόστηκαν οι συντελεστές ΦΠΑ λόγω των δημοσιονομικών συνθηκών για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης, αλλά για λόγους ενίσχυσης του τουρισμού καθορίστηκε συντελεστής υπερμειωμένος για τα ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια καθώς και για  τα φάρμακα και εμβόλια για την ανθρώπινη χρήση.
• Άλλαξε ο τρόπος φορολογίας της ακίνητης περιουσίας. Καθορίστηκε αφορολόγητο 200.000 €  κατά άτομο και στη συνέχεια φορολογία με κλίμακα.(400.000 για 1-1-2010 και 200.000 από 1-1-2011)
• Αυστηροποίηθηκε το ισχύον ποινικό θεσμικό πλαίσιο.
• Προβλέπεται ο θεσμός του οικονομικού εισαγγελέα.

Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται να δώσει το σύνολο του πληθυσμού στην διάταξη για τα περιουσιακά στοιχεία που κατέχονται αλλά δεν προκύπτουν και δεν δικαιολογούνται μέσω των δηλωθέντων εισοδημάτων.

Συγκεκριμένα η διάταξη που αναφέρομαι προβλέπει τα εξής:

Σε προσαύξηση περιουσίας που προέρχεται από άγνωστη ή μη διαρκή ή μη σταθερή πηγή ή αιτία, ο φορολογούμενος μπορεί να κληθεί να αποδείξει είτε την πραγματική πηγή ή αιτία προέλευσής της είτε ότι φορολογείται από άλλες διατάξεις είτε ότι απαλλάσσεται από το φόρο με ειδική διάταξη, προκειμένου αυτό να μην φορολογηθεί ως εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων της χρήσης κατά την οποία επήλθε η προσαύξηση. Άρθρο 15 παρ.3 Ν.3888/10

• Πληρωμές σε φυσικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες σε μη Συνεργάσιμα Κράτη

Με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 13 του Ν. 3943/11, οι επιχειρήσεις που πραγματοποιούν συναλλαγές με εταιρίες που έχουν την έδρα τους σε μη συνεργάσιμα κράτη έχουν πλέον τη δυνατότητα να αποδείξουν ότι οι δαπάνες τους (π.χ. για την αγορά αγαθών ή τη λήψη υπηρεσιών ή οι πάσης φύσεως τόκοι από απαιτήσεις οποιασδήποτε φύσης)   αφορούν πραγματικές και συνήθεις συναλλαγές και δεν έχουν ως αποτέλεσμα τη μεταφορά κερδών ή εισοδημάτων ή κεφαλαίου με σκοπό τη φοροαποφυγή ή φοροδιαφυγή.

Με τις διατάξεις αυτές τίθεται φραγμός στις υπερτιμολογήσεις αγαθών και υπηρεσιών με αποτέλεσμα την καταστρατήγηση των διατάξεων σε βάρος του κοινωνικού συνόλου.

• Μη αναγνώριση τριγωνικών συναλλαγών

Με την παράγραφο 6 του άρθρου 11 του ν. 3842/2010 ορίζεται, ότι το κόστος αγοράς πρώτων και βοηθητικών υλών, καθώς και εμπορεύσιμων αγαθών, με το οποίο επιβαρύνεται ημεδαπή επιχείρηση, δεν αναγνωρίζεται για έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδά της, όταν καταβάλλεται ή οφείλεται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα της οποίας η δραστηριότητα στη συγκεκριμένη συναλλαγή εξαντλήθηκε στην τιμολόγησή της και η παράδοση των αγαθών ή η παροχή των υπηρεσιών διενεργήθηκε από τρίτο πρόσωπο (τριγωνικές συναλλαγές). Οι διατάξεις αυτές καταλαμβάνουν τις τριγωνικές συναλλαγές που μεσολαβεί εταιρία με έδρα σε κράτη μη συνεργάσιμα ή με προνομιακό φορολογικό καθεστώς και όχι όλες γενικές τις τριγωνικές συναλλαγές που πραγματοποιούν ή για τις εντός της χώρας μας  μεταξύ ημεδαπών επιχειρήσεων (π.χ. φασόν).

Με τις διατάξεις αυτές τίθεται φραγμός στις υπερτιμολογήσεις αγαθών και υπηρεσιών με αποτέλεσμα την καταστρατήγηση των διατάξεων σε βάρος του κοινωνικού συνόλου.

Ακόμα με το ίδιο πλαίσιο παρέχονται φορολογικά κίνητρα και συγκεκριμένα:

Κίνητρα ίδρυσης νέων επιχειρήσεων από άτομα ηλικίας  έως 35 ετών Με τις διατάξεις του άρθρου 69 του ν. 3842/2010, υποστηρίζεται η επαγγελματική αποκατάσταση νέων επιχειρηματιών και ελεύθερων επαγγελματιών. Πιο συγκεκριμένα, ορίζεται ότι, απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος τα κέρδη από την άσκηση ατομικής εμπορικής επιχείρησης, μέχρι τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, όσων υποβάλλουν δήλωση έναρξης εργασιών για πρώτη φορά, για το έτος της έναρξης και για τα δύο επόμενα έτη, εφόσον ο φορέας της επιχείρησης, κατά την έναρξη, δεν έχει συμπληρώσει το 35 έτος της ηλικίας του.

Με τις ίδιες προϋποθέσεις απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος, μέχρι 30.000 ευρώ, οι ομόρρυθμες εταιρείες, εφόσον συμμετέχουν σε αυτές αποκλειστικά φυσικά πρόσωπα τα οποία κατά την έναρξη δεν έχουν συμπληρώσει το 35 έτος της ηλικίας τους.

Κίνητρα για την διατήρηση θέσεων εργασίας

Με τις διατάξεις των παρ. 1 έως 7 του άρθρου 73 του ν. 3842/2010, δόθηκαν κίνητρα για την διατήρηση θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα, εφόσον στα νομικά πρόσωπα ο κύκλος εργασιών μειώνεται για δύο συνεχόμενες διαχειριστικές περιόδους, έναντι της προηγούμενης κάθε φορά διαχειριστικής περιόδου, ο συντελεστής φορολογίας κερδών, μειώνεται κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, με την προϋπόθεση ότι ο αριθμός των εργαζόμενων που υφίσταται κατά την προηγούμενη της διετίας διαχειριστική περίοδο δεν μειώνεται σε καμία από τις τρεις πιο πάνω διαχειριστικές περιόδους. Η μείωση του συντελεστή φορολογίας εφαρμόζεται στα κέρδη των δύο διαχειριστικών περιόδων και αν σε κάποια προκύπτει ζημία, η μείωση του συντελεστή φορολογίας εφαρμόζεται στα κέρδη των επόμενων διαχειριστικών περιόδων και μέχρι να συμπληρωθούν δύο διαχειριστικές περίοδοι ευνοϊκής φορολογικής μεταχείρισης.

Τα ίδια ισχύουν και για τις ατομικές επιχειρήσεις και τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν ελευθέριο επάγγελμα, στα οποία παρέχεται μείωση των καθαρών κερδών και καθαρών εισοδημάτων κατά ποσοστό 20%.

Κίνητρα για την ανάπτυξη  ευρυζωνικότητας.

Με τις διατάξεις του άρθρου 70  του ν. 3842/2010, παρέχονται επιπλέον φορολογικά κίνητρα για την ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας (απαλλαγή από τα τέλη συνδρομητών κινητής τηλεφωνίας των συνδέσεων παροχής ασύρματης πρόσβασης στο διαδίκτυο).

Κίνητρα ενίσχυσης κινηματογραφικής παραγωγής

Περαιτέρω, με τις  διατάξεις του άρθρου 73 δόθηκε η δυνατότητα σε κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που επενδύει στην παραγωγή κινηματογραφικού έργου μεγάλου μήκους με προορισμό την προβολή σε κινηματογραφική αίθουσα να απαλλάσσεται από το φόρο, ως ποσοστό  (20% ή 40%) του ποσού που  επένδυσε (ανάλογα με τη νομική του μορφή).

Κίνητρα ευρεσιτεχνίας

Με τις διατάξεις του άρθρου 71 δόθηκε  η δυνατότητα στις επιχειρήσεις που παράγουν προϊόντα χρησιμοποιώντας διεθνώς αναγνωρισμένη ευρεσιτεχνία να σχηματίζουν αφορολόγητο αποθεματικό από τα κέρδη που προέρχονται από πωλήσεις των προϊόντων αυτών. Το κίνητρο καταλαμβάνει και τα κέρδη που προέρχονται από παροχή υπηρεσιών, όταν αυτή αφορά σε εκμετάλλευση ευρεσιτεχνίας, επίσης  διεθνώς αναγνωρισμένη.

Κίνητρα για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων:

Με το τελευταίο φορολογικό πλαίσιο (ν. 3842/2010 και το Ν.3943/11) χορηγείται φοροαπαλλαγή ίση με το 20% δαπανών μέχρι 3.000  ευρώ και 10% για δαπάνες από 3.001 μέχρι 6.000 ευρώ για την ενεργειακή αναβάθμιση των ακινήτων που εντάσσονται σε έργα του επιχειρησιακού προγράμματος «Περιβάλλον – Αειφόρος Ανάπτυξη» και ενεργειακής αναβάθμισης ακινήτων μετά από ενεργειακή επιθεώρηση (Εξοικονομώ κατ΄ οίκον κ.λπ.), οι οποίες καταλαμβάνουν όλα τα ακίνητα .

Επιπλέον  δίδονται φορολογικά κίνητρα  ανακατασκευής διατηρητέων κτιρίων για λόγους προστασίας της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, παρέχονται φορολογικά κίνητρα για τη διατήρηση αδόμητης γης σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, διευρύνεται το πεδίο των φοροαπαλλαγών για την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων και αναγνωρίζονται δαπάνες ενεργειακής αναβάθμισης των κτιρίων,  η έκπτωση αυξημένων αποσβέσεων κατά το στάδιο που διαρκούν οι εργασίες και για τέσσερα έτη μετά το πέρας των εργασιών για την ανακατασκευή εν όλω ή εν μέρει  αρχιτεκτονικών μελών των κτιρίων ή κτισμάτων.

Μη βεβαίωση προκαταβολής κατά το μετασχηματισμό εταιρειών

Με το άρθρο 19 του υπόψη νόμου προβλέπεται η μη βεβαίωση προκαταβολής φόρου εισοδήματος σε βάρος των μετασχηματιζομένων επιχειρήσεων για λόγους διευκόλυνσης του μετασχηματισμού των επιχειρήσεων. Με το νέο τρόπο διευκολύνεται το επενδυτικό κλίμα και αποφεύγονται οι χρονοβόρες διαδικασίες επιστροφής της βεβαιωθείσας προκαταβολής.

Επαναπατρισμός Κεφαλαίων

Με τις διατάξεις της παρ.19 του άρθρου 21 του Ν.3943/11 παρατείνονται οι διατάξεις του άρθρου 18 του ν.3842/2010 για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων  μέχρι την 30η Σεπτεμβρίου 2011. Επιπλέον, διευρύνεται  η έννοια των κεφαλαίων  ώστε να περιλαμβάνονται και κεφάλαια  επενδυμένα σε διάφορα χρηματοοικονομικά ή μη προϊόντα όπως μετοχές, μερίδια, ομόλογα κλπ. Επίσης, με τις ίδιες διατάξεις προβλέπεται εξομοίωση  του συντελεστή φόρου (8%) που εφαρμόζεται  επί των κεφαλαίων που μεταφέρονται  στην Ελλάδα με τα κεφάλαια που παραμένουν στην αλλοδαπή.

Με το Ν. 3943/11,  ως προς τη φορολογία νομικών προσώπων (Α.Ε., Ε.Π.Ε.) και μερισμάτων μειώνεται ο φορολογικός συντελεστής από 24% σε 20% και εφαρμόζεται για το σύνολο των κερδών.

Για τα διανεμόμενα κέρδη προβλέπεται παρακράτηση φόρου με 25%.

Τα μερίσματα εντάσσονται στην φορολογική κλίμακα, ουσιαστικά όμως εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση, (20% σε επίπεδο νομικού προσώπου και 25% παρακράτηση στα μερίσματα) για την πλειοψηφία των μετόχων. Για τους έχοντες χαμηλά εισοδήματα προβλέπεται δικαίωμα επιστροφής του παρακρατούμενου φόρου μερισμάτων.

Επίσης για αναπτυξιακούς λόγους, προβλέπεται η μη φορολόγηση κατά την εισαγωγή μερισμάτων από χώρες της Ε.Ε., εφόσον δεν διανέμονται τα εισαγόμενα μερίσματα. Εξυπακούεται ότι αν αυτά διανεμηθούν παρακρατείται ο φόρος που αναλογεί στα μερίσματα.

Σχετικά με τα κέρδη από την πώληση μετοχών εισηγμένων στο Χ.Α. προβλέπεται η αύξηση του συντελεστή από 1,5‰ σε 2‰ για πωλήσεις μετοχών που πραγματοποιούνται είτε στο ΧΑ είτε σε αλλοδαπά χρηματιστήρια από την 1.4.2011 και μετά, ενώ ρητά προβλέπεται ότι για μετοχές που αποκτώνται από 1.1.2012 και μετά δεν επιβάλλεται φόρος συναλλαγών αλλά έχουν εφαρμογή οι διατάξεις για τη φορολόγηση της υπεραξίας.

Στο πλαίσιο της ενίσχυσης της έρευνας και τεχνολογίας αναγνωρίζονται επιπλέον (50%) στην έκπτωση των δαπανών έρευνας και τεχνολογίας που πραγματοποιήθηκαν στη χρήση με την παράταση που χορηγείται για τέσσερα έτη, μέχρι 31.12.2014.

Επίσης, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση του χρόνου επιβολής του ΦΠΑ στις οικοδομές στην περίπτωση που δεν πωλούνται τα διαμερίσματα ή καταστήματα. Για τα εμπορευματικά κέντρα δίνεται η δυνατότητα ένταξης στο καθεστώς Φ.Π.Α. και παρέχεται δικαίωμα έκπτωσης του φόρου που επιβαρύνει την κατασκευή και τη συντήρηση των εμπορευματικών κέντρων.

Για την υποβολή δηλώσεων ΦΠΑ παρέχεται η δυνατότητα καταβολής του οφειλόμενου φόρου σε τρεις μηνιαίες δόσεις.( 40% με την δήλωση και 30% και 30% σε κάθε  μήνα από τους δύο επόμενους μήνες)

Παράλληλα χορηγήθηκε η δυνατότητα καταβολής σε 6 δόσεις του οφειλόμενου ΦΠΑ καθώς και του φόρου μισθωτών υπηρεσιών που προκύπτει μετά από έλεγχο.

Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι με το σύνολο των ρυθμίσεων που προβλέπει το νέο φορολογικό πλαίσιο, με τον έλεγχο μέσω κριτηρίων και ανάλυσης κινδύνου, με την εφαρμογή αυστηρών ποινών, με τη διασύνδεση του Υπουργείου Οικονομικών με όλα τα Υπουργεία, Ν.Π.Δ.Δ. και φορείς, γενικά την ηλεκτρονικοποίηση  των δηλώσεων, των πληρωμών μέσω τραπεζών, την παροχή οδηγιών και πληροφοριών προς τον φορολογούμενο μέσω του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος και εν γένει με την εφαρμογή όλων των  ρυθμίσεων, επιδιώκεται να γίνει η φορολογία πιο αποτελεσματική και δίκαιη, για να καταβάλλουμε όλοι τους φόρους που μας αναλογούν ανάλογα με τα εισοδήματα  και τις δυνάμεις μας, όπως επιτάσσει το Σύνταγμα, και να παρέχονται καλύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες- φορολογούμενους.

Το πλαίσιο αυτό δεν είναι το τέλος, είναι ο δρόμος, γιατί δεν  πρέπει να έχουμε την αυταπάτη πως λύνονται  όλα τα προβλήματα του φορολογικού συστήματος με τη μία. Θα χρειαστούν διορθώσεις στην πορεία και προσθήκη νέων ιδεών αλλά πρέπει να υπάρχει σταθερή κατεύθυνση.

Πρέπει να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των φορολογουμένων έναντι των  φορολογικών αρχών.

Επιβάλλεται να υπάρχει η βεβαιότητα του φόρου και μέσω αυτής να αυξηθεί η εθελοντική φορολογική συμμόρφωση.

Πρέπει η φοροδιαφυγή να είναι ασύμφορη.

Το νέο πλαίσιο προβλέπει πολλές δράσεις οι οποίες στην πλήρη τους ανάπτυξη, εάν έχουμε υπομονή,  θα αλλάξουν την άποψη που έχουμε σχετικά για την φοροδιαφυγή, αρκεί να  το πιστέψουμε πολλοί,  να εμείνουμε στο στόχο και να προσπαθήσουμε πολύ.

Σας ευχαριστώ πολύ.

Δημήτρης Σταματόπουλος

Σημείωση: Το παρόν άρθρο προήλθε από ομιλία του Δημ. Σταματόπουλου σε εκδήλωση σχετικά με το φορολογικό σύστημα της χώρας.