Φορολογία και Τεχνητή Νοημοσύνη 

Την τελευταία δεκαετία οι επενδύσεις στην τεχνολογία έχουν οδηγήσει στην ραγδαία αύξηση εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης (ΑΙ). Αναμφίβολα η ΑΙ πέραν των δυνατοτήτων που παρέχει ως προς την εφαρμογή της, είναι ταυτόχρονα και ένα εργαλείο που θα μπορούσε να ενισχύσει σημαντικά την ανάπτυξη. Ωστόσο, ανακύπτουν πολλά ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της ΑΙ στις αγορές εργασίας, στα κοινωνικά και εκπαιδευτικά συστήματα κλπ. 

Συνεπώς αποτελεί κυρίαρχο ζήτημα η αξιοποίηση των δημοσιονομικών πολιτικών, προκειμένου τα οφέλη από την ραγδαία άνοδο της σχετικής τεχνολογίας, να αξιοποιηθούν για τη μείωση πιθανών αρνητικών επιπτώσεων. Συναφώς η φορολογική πολιτική μπορεί να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις στην αγορά εργασίας συντελώντας στην πιο ομοιόμορφη κατανομή των κερδών. Ωστόσο, τα φορολογικά συστήματα δεν φαίνεται να είναι διαρθρωμένα κατά τέτοιο τρόπο ώστε να είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις, λαμβάνοντας υπόψη ότι ειδικότερα στην Ε.Ε τα φορολογικά έσοδα βασίζονται στη φορολόγηση της εργασίας με τις σχετικές φορολογικές μεταρρυθμίσεις να μην έχουν ουσιαστικά αποτελέσματα αναφορικά με τη μετατόπιση της φορολογικής επιβάρυνσης σε φιλοαναπτυξιακές φορολογητέες βάσεις. 

Υφίσταται συνεπώς αναγκαιότητα στην Ε.Ε επανεξέτασης της φορολόγησης των επιχειρήσεων, λαμβάνοντας υπόψη ότι πρόσφατες προτάσεις της Ε.Ε (BEFIT κλπ), δεν φαίνεται να λαμβάνουν υπόψη τις αλλαγές που επέρχονται στα φορολογικά συστήματα μέσω των εφαρμογών της AI, ούτε την τάση μείωσης της φορολογικής επιβάρυνσης των επιχειρήσεων (οι φόροι επιχειρήσεων ανέρχονται στο 3,3% του ΑΕΠ το 2022).

Εξάλλου, προτάσεις για την  επιβολή ειδικών φόρων στην τεχνητή νοημοσύνη ή για την αύξηση συντελεστών φορολόγησης κυρίως επιχειρήσεων αυτοματισμού είναι δύσκολο να εφαρμοσθούν δεδομένου  ότι απαιτούν αποφάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο, και δεν χαρακτηρίζονται από αναλογικότητα.

Επιπρόσθετα πολλά από τα εφαρμοζόμενα φορολογικά κίνητρα για ενίσχυση του αυτοματισμού και της ΑΙ γενικότερα, είναι υπερβολικά κοστοβόρα, δεν συνδέονται άμεσα με την καινοτομία ενώ διαφαίνεται ότι σε πολλές αναπτυγμένες οικονομίες έχουν επηρεάσει αρνητικά την αγορά εργασίας. Τα κίνητρα αυτά, με κυρίαρχο τις φορολογικές εκπτώσεις για δαπάνες που ενισχύουν τον αυτοματισμό, θα πρέπει να επανεξεταστούν καθώς σε πολλές περιπτώσεις, με βάση και στοιχεία του ΟΟΣΑ, αυξάνουν το κοινωνικό κόστος. Παρομοίως κίνητρα συγκεκριμένων κεφαλαιακών ενισχύσεων μπορεί επίσης να χρειαστεί να επανεξεταστούν ή τουλάχιστον να συνδυαστούν και με εκπτώσεις στη φορολογία φυσικών προσώπων.

Σε αυτό το πλαίσιο η  αποτελεσματικότερη φορολόγηση του κεφαλαίου και των κεφαλαιουχικών κερδών (ανήλθε σε 3, 4% του ΑΕΠ στην Ε.Ε το 2022) και η ενίσχυση της ανταλλαγής πληροφοριών μπορεί να συνδράμουν στην αντιμετώπιση των προκλήσεων από την ΑΙ.

Τέλος δεν θα πρέπει να παραβλέπεται ότι η ψηφιακή μετάβαση των φορολογικών συστημάτων μέσω και της AΙ έχει συντελέσει σημαντικά, μέσω της αποτελεσματικότερης διαχείριση όγκου δεδομένων, στη μείωση της φοροδιαφυγής συμβάλλοντας στη βιωσιμότητα των εσόδων. Ωστόσο η νέα πραγματικότητα απαιτεί νέες δημοσιονομικές πολιτικές εναρμονισμένες με το νέο περιβάλλον που δημιουργείται. 

Αθηνά Καλύβα (Ph.D)
Επικεφαλής Οικονομικής Μονάδας Μόνιμης Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Ε.Ε