Οικονομικές επιπτώσεις της Νέας Διεθνούς Φορολογικής Αρχιτεκτονικής

Στις 31 Οκτωβρίου, στην Ρώμη, επιβεβαιώθηκε η στήριξη των G20 στην ιστορική συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του διεθνούς φορολογικού συστήματος, η οποία είχε οριστικοποιηθεί στις 8 Οκτωβρίου στην Ολομέλεια του Περιεκτικού Πλαισίου του ΟΟΣΑ.

Η Χώρα μας είναι μεταξύ των 136 χωρών, από τα 140 συνολικά μέλη του Περιεκτικού Πλαισίου BEPS των ΟΟΣΑ και G20, που στηρίζουν τη συμφωνία και εκπροσωπούν πάνω από το 90% του παγκόσμιου ΑΕΠ.

Η συμφωνία περιλαμβάνει δύο Πυλώνες:

Ο Πρώτος Πυλώνας θεσπίζει κανόνες για τη δικαιότερη κατανομή των δικαιωμάτων φορολόγησης των χωρών στα κέρδη των 100 πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων παγκοσμίως.

Ο Δεύτερος Πυλώνας αποσκοπεί στην επιβολή ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% επί των κερδών των πολυεθνικών επιχειρήσεων με έσοδα άνω των 750 εκατομμυρίων €.

Ο τρόπος εφαρμογής της συμφωνίας αναμένεται να εξειδικευτεί το επόμενο διάστημα μέσω των εργασιών των τεχνικών Ομάδων του ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ και με δεδομένο ότι τα κέρδη των 100 πιο κερδοφόρων παγκοσμίως πολυεθνικών επιχειρήσεων υπολογίζονται μεταξύ 500 και 900 δισ. δολαρίων, βάσει του συμφωνηθέντος ποσοστού 25% για την ανακατανομή των φορολογικών δικαιωμάτων, αναμένονται για τις χώρες έσοδα τουλάχιστον 125 δισ. δολαρίων ετησίως από τον Πρώτο Πυλώνα.

Παράλληλα, από τις προβλεπόμενες ρυθμίσεις του Δεύτερου Πυλώνα εκτιμάται ότι θα προκύψουν για τις χώρες επιπλέον φορολογικά έσοδα ύψους 150 δισ. δολαρίων ετησίως.

Τα έσοδα

Ειδικότερα, έρευνες του ΟΟΣΑ και του Ευρωπαϊκού Φορολογικού Παρατηρητηρίου (Επιπτώσεις στα έσοδα από την επιβολή του ελάχιστου παγκόσμιου φορολογικού συντελεστή, Οκτώβριος 2021), με βάση δεδομένα τα οποία προέκυψαν από τις Εκθέσεις ανά Χώρα (Country by Country Reports - CbCR), διαπιστώνουν ότι οι χώρες με ανεπτυγμένη οικονομία αναμένεται να αντλήσουν περισσότερα έσοδα από την επιβολή του ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15%, καθώς οι περισσότερες πολυεθνικές εταιρείες εδρεύουν στις χώρες αυτές.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) τα έσοδα μπορούν να παρουσιάσουν αύξηση της τάξεως των 80 δις € ετησίως, η οποία ισοδυναμεί με το ένα τέταρτο των υφιστάμενων εσόδων από την φορολογία επιχειρήσεων στην ΕΕ. Η αντίστοιχη αύξηση στις ΗΠΑ εκτιμάται σε 57 δις € ετησίως.

Αύξηση των εσόδων, αλλά σε χαμηλότερο επίπεδο, αναμένεται και για τις αναπτυσσόμενες χώρες (6 δις στην Κίνα, 4 δις στη Ν. Αφρική, 1,5 δις στη Βραζιλία).

Εξαιρέσεις

Στην συμφωνία του Οκτωβρίου, για λόγους συμβιβασμού, προβλέφθηκαν εξαιρέσεις από το πεδίο εφαρμογής του Δεύτερου Πυλώνα σε περίπτωση άσκησης πραγματικής οικονομικής δραστηριότητας, οι οποίες θα επιφέρουν μείωση στα εκτιμώμενα έσοδα.

Συγκεκριμένα, κέρδη ανερχόμενα στο 8% της αξίας των παγίων και 10% της μισθοδοσίας θα απαλλάσσονται από τον ελάχιστο φόρο κατά το πρώτο έτος εφαρμογής, με συνέπεια τη μείωση κατά 23% της αρχικής εκτίμησης πρόσθετων φορολογικών εσόδων της ΕΕ, η οποία – από 83 δις – θα ανέλθει σε 64 δις €.

Τα ποσοστά για τον υπολογισμό της εξαίρεσης μειώνονται σταδιακά, ώστε μετά τη δεκαετή μεταβατική περίοδο να διαμορφωθούν στο 5% της αξίας των παγίων και της μισθοδοσίας.

Μακροπρόθεσμα, η εξαίρεση λόγω πραγματικής δραστηριότητας επιφέρει μείωση των πρόσθετων φορολογικών εσόδων κατά 12 δις € ή κατά ποσοστό 14%.

Τι κερδίζει η Ελλάδα

Για τη Χώρα μας η πρόβλεψη της έρευνας είναι ότι, με βάση στοιχεία των Εκθέσεων ανά Χώρα του 2021, για το φορολογικό έτος 2017, η αύξηση των εσόδων από την επιβολή εταιρικού φόρου 15% ανέρχεται σε 2,1 δις € (55% των συνολικών εσόδων από την φορολογία νομικών προσώπων).

Με εφαρμογή της εξαίρεσης λόγω πραγματικής δραστηριότητας, η τελική αύξηση των εσόδων ανέρχεται σε 1,4 δις € και, μετά τη δεκαετή μεταβατική περίοδο, σε 1,7 δις €.

Συμπερασματικά, από την επιβολή του ελάχιστου φορολογικού συντελεστή 15% οι χώρες της ΕΕ αναμένουν σημαντική αύξηση των εσόδων από τον εταιρικό φόρο , ενώ για τις αναπτυσσόμενες χώρες η αντίστοιχη αύξηση θα κυμανθεί σε χαμηλότερο επίπεδο.

Ιδιαιτέρως ενθαρρυντικές είναι οι πρώτες εκτιμήσεις για τη Χώρα μας. Σαφώς, απαιτούνται περισσότερα και πιο πρόσφατα στοιχεία και εμπειρικές αναλύσεις για τη διαμόρφωση ακριβέστερων εκτιμήσεων, ωστόσο είναι αδιαμφισβήτητη η ιστορική σημασία της συμφωνίας του Οκτωβρίου 2021 για την αντιμετώπιση του επιθετικού φορολογικού ανταγωνισμού και την επιβολή στις πολυεθνικές επιχειρήσεις του φόρου που τους αναλογεί.

Αθηνά Καλύβα (Ph.D)
Γενική Γραμματέας Φορολογικής Πολιτικής και Δημόσιας Περιουσίας
Υπ. Οικονομικών