Γνωρίζετε ότι...

• Νέο, τρίτο ειδικό φορολογικό καθεστώς τέθηκε σε ισχύ από την έναρξη του νέου έτους, ενισχύοντας τη φαρέτρα των νομοθετικών πρωτοβουλιών για την προσέλκυση αλλοδαπών φυσικών προσώπων και ιδιωτικών κεφαλαίων στην Ελλάδα. 

Τα τρία καθεστώτα απευθύνονται σε διαφορετικές κατηγορίες προσώπων, προσφέρουν ελκυστικά φορολογικά κίνητρα και αποσκοπούν να τοποθετήσουν την Ελλάδα σε μια υψηλή θέση ανάμεσα στις χώρες που ανταγωνίζονται στην προσέλκυση φυσικών προσώπων μεγάλου πλούτου. Η τάση αυτή είναι διεθνής και έντονη, αφού προσδοκία κάθε χώρας δεν είναι μόνο η καταβολή του φόρου, αλλά και οι επενδύσεις αυτών των προσώπων στη χώρα, τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν, οι δαπάνες που θα πραγματοποιηθούν από τα ίδια και τις οικογένειές τους καθώς τις δομές που θα τους ακολουθήσουν.

• Η Ελλάδα εισέρχεται στο διεθνή στίβο με αξιώσεις, όπως φαίνεται από τη μέχρι τώρα ανταπόκριση του διεθνούς κοινού στις δύο πρώτες πρωτοβουλίες, δηλαδή:

1. τον οριζόντιο φόρο 100.000 Ευρώ για το αλλοδαπό παγκόσμιο εισόδημα, με υποχρέωση επένδυσης 500.000 Ευρώ και
2. τον οριζόντιο φόρο με χαμηλό συντελεστή 7% για το εκτός Ελλάδας εισόδημα, εφόσον εισπράττεται αλλοδαπή σύνταξη. Εκτός από τα «δυνατά χαρτιά» της, το εξαίρετο κλίμα και τη φυσική ομορφιά, η Ελλάδα αναβαθμίζει ακόμη περισσότερο το οπλοστάσιο της με τη νέα πρωτοβουλία που θα νομοθετηθεί άμεσα, τη δυνατότητα ίδρυσης και λειτουργίας των λεγομένων Family Offices. Για να εγκατασταθεί, επομένως, ένα πρόσωπο στην Ελλάδα, παρέχονται πλέον και συνδυαστικά τα κατάλληλα κίνητρα για το ίδιο και την περιουσία του, την οικογένειά του, την ομάδα υποστήριξής του, τις δομές που το ακολουθούν και τις επιχειρήσεις του.

Ωστόσο, η επιτυχία αυτών των πρωτοβουλιών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τρόπο που θα τις εφαρμόσουν τελικά οι ημεδαπές αρχές. Αν και οι πρώτες αποφάσεις και οδηγίες από τη φορολογική διοίκηση έδειξαν ευελιξία, ταχύτητα και διάθεση να ξεπεραστούν διαδικαστικά εμπόδια, η συνέχεια δεν ήταν το ίδιο ενθαρρυντική. Πράγματι, μολονότι με διαδικασίες “fast-track” από τη φορολογική διοίκηση, εντάχθηκαν το 2020, εν μέσω πανδημίας, πάνω από 30 πρόσωπα στο καθεστώς “non-dom”, η αναμενόμενη απόφαση για τις απαιτούμενες επενδύσεις και με μεγάλη καθυστέρηση εκδόθηκε και σε αντίθετο κλίμα κινήθηκε, αφού πρόκειται για ένα εκτεταμένο κείμενο, με ασαφή δομή, που προβλέπει πολύπλοκες και χρονοβόρες διαδικασίες. Στις περισσότερες φάσεις της επένδυσης - έναρξη, παρακολούθηση, ολοκλήρωση, διατήρηση - απαιτούνται πλείστα δικαιολογητικά, ενώ η εμπλοκή στη διαδικασία δύο διαφορετικών υπηρεσιών, της ΑΑΔΕ και του Υπουργείου Ανάπτυξης, προκαλεί μάλλον σύγχυση ως προς τις αρμοδιότητες. Περαιτέρω ανακύπτουν ερμηνευτικά και πρακτικά ζητήματα, ικανά να προβληματίσουν κάθε υποψήφιο επενδυτή, όπως η δυνατότητα διαδοχικής επένδυσης του ποσού των 500.000 Ευρώ σε διαφορετικές μορφές επένδυσης.

• Η έλλειψη συντονισμού των κρατικών υπηρεσιών προκαλεί και επιπλέον σημαντικά εμπόδια στην ομαλή εφαρμογή των φορολογικών καθεστώτων, όπως οι άδειες εισόδου και παραμονής στη χώρα.

Ειδικά στο καθεστώς “non-dom” ενδιαφέρονται να ενταχθούν - και ήδη εντάχθηκαν - πολίτες όχι μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και τρίτων χωρών, στις οποίες από την αρχή του έτους ανήκει και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ατυχώς, τη νομοθέτηση των φορολογικών καθεστώτων δεν ακολούθησε πρόβλεψη για αντίστοιχη χορήγηση ειδικής άδειας εισόδου και παραμονής στην Ελλάδα. Όμως, η χορήγηση των αδειών που προβλέπονται μέχρι σήμερα από τη μεταναστευτική νομοθεσία (golden visas, επενδυτικές, οικονομικά ανεξάρτητων προσώπων κ.α.) για τους αιτούντες και τις οικογένειές τους είναι χρονοβόρα και υπό τη βασική προϋπόθεση της μη άσκησης εργασίας στην Ελλάδα. Αντιθέτως, το καθεστώς “non-dom” απευθύνεται σε πρόσωπα υψηλού πλούτου εν ενεργεία, τα οποία προφανώς δε θα σταματήσουν να εργάζονται, πόσω μάλλον όταν προσδοκούμε να μεταφέρουν και να αναπτύξουν εργασίες τους στην Ελλάδα. Περαιτέρω πρακτικές δυσλειτουργίες αντιμετωπίζουν τα πρόσωπα που έγιναν ήδη “non-dom” από το 2020, έχουν πληρώσει τον κατ’ αποκοπή φόρο των 100.000 €, θεωρούνται φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας από το έτος 2020, αλλά δεν μπορούν να εισέλθουν και να διαμείνουν νόμιμα στη χώρα. Εάν το ζήτημα δεν επιλυθεί άμεσα, ουσιαστικά αποτελεί εν δυνάμει «δούρειο ίππο» στην προσπάθεια της φορολογικής διοίκησης για θέσπιση ευέλικτης διαδικασίας και αποτελεί ισχυρό αντι-κίνητρο για τους ενδιαφερόμενους προς ένταξη, ενώ αφήνει και μετέωρους τους ήδη ενταχθέντες, πλήττοντας την αξιοπιστία της χώρας σε αυτή τη φιλόδοξη προσπάθεια προσέλκυσης αλλοδαπών προσώπων.

• Διορθωτικές παρεμβάσεις απαιτούνται άμεσα και στο πλέον πρόσφατο ειδικό καθεστώς.

Το καθεστός απευθύνεται σε εργαζόμενους και ελεύθερους επαγγελματίες, οι οποίοι εγκαθίστανται στην Ελλάδα για να καλύψουν νέες θέσεις εργασίας, απολαμβάνοντας απαλλαγή κατά 50% του φόρου και της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης στις ελληνικής πηγής αμοιβές τους. Σε αναμονή της εφαρμοστικής απόφασης και έχοντας κατά νου ότι η πρωτοβουλία αυτή είναι ίσως η μεγάλη ευκαιρία της χώρας να αντιστρέψει το brain drain και να προσελκύσει σημαντική μερίδα εκροών στελεχών και εταιριών από το Ηνωμένο Βασίλειο την επόμενη μέρα του Brexit, δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη μια αστοχία στη διάταξη: η αίτηση για την υπαγωγή στο καθεστώς υποβάλλεται κατά το έτος ανάληψης της εργασίας και μέχρι την 31η Ιουλίου αυτού. Όποιος, άρα, συγκεντρώνει τις λοιπές προϋποθέσεις και ξεκινήσει να εργάζεται στην Ελλάδα μετά την ημερομηνία αυτή, δεν μπορεί να αιτηθεί την ένταξή του, ούτε εντός του έτους έναρξης της εργασίας του, αλλά ούτε και εντός του επόμενου. Πέραν τούτου, ο προσδιορισμός των νέων θέσεων εργασίας θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να μην αποκλείει όσες συστήθηκαν ήδη εντός του 2020, ώστε να αξιοποιηθεί στο έπακρο αυτή η κρίσιμη χρονικά σύμπτωση έναρξης της σχετικής πρωτοβουλίας και ολοκλήρωσης του Brexit.