ΘΕΜΑ: Φορολογική μεταχείριση των υποτροφιών, των χρηματικών βραβείων και των βοηθημάτων - οικονομικών ενισχύσεων.

Με αφορμή την υποβολή ερωτημάτων αναφορικά με το πιο πάνω θέμα, σας πληροφορούμε τα ακόλουθα:

1. Με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4172/2013 ορίζονται οι κατηγορίες των εισοδημάτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Κ.Φ.Ε.:

α) εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις, β) εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, γ) εισόδημα από κεφάλαιο και δ) εισόδημα από υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου.

2. Στην αιτιολογική έκθεση του άρθρου αυτού διευκρινίστηκε ότι «σε φόρο υπόκεινται μόνο τα εισοδήματα που εμπίπτουν σε μια από τις τέσσερις κατηγορίες που αναγνωρίζονται στο άρθρο αυτό και συνεπώς ό,τι δεν εμπίπτει στο εννοιολογικό πεδίο κανενός από τα αναφερόμενα εισοδήματα, δεν υπόκειται σε φόρο. Για παράδειγμα οι υποτροφίες ή τα χρηματικά βραβεία, που χορηγούνται από το δημόσιο ή άλλους φορείς, δεν υπάγονται σε καμία από τις αναγνωριζόμενες πηγές εισοδήματος και κατά τούτο δεν υπόκεινται σε φόρο».

3. Υποτροφίες που κατά τα ανωτέρω δεν εμπίπτουν στο εννοιολογικό πεδίο κανενός εκ των παραπάνω κατηγοριών εισοδήματος, νοούνται τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται από το Δημόσιο και από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., οργανισμούς, ιδρύματα, κοινωφελείς περιουσίες του ν. 4182/2013, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.) ως οικονομική ενίσχυση σε σπουδαστές οποιασδήποτε αναγνωρισμένης εκπαιδευτικής βαθμίδας ή επαγγελματικής κατάρτισης με σκοπό την συνέχιση ή την ολοκλήρωση των σπουδών και την απόκτηση τίτλου σπουδών, για δίδακτρα, έξοδα διαμονής ή τροφεία κατά τη διάρκεια των σπουδών τους ή για τη βράβευσή τους, λόγω των εξαιρετικών επιδόσεών τους στις σπουδές τους.

Τα ποσά των υποτροφιών που καταβάλλονται από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς προς τους υπαλλήλους τους ή τα τέκνα και λοιπούς συγγενείς αυτών, θα κρίνεται κατά περίπτωση αν συγκεντρώνουν τις πιο πάνω προϋποθέσεις ή αποτελούν εισόδημα των άρθρων 12 και 13 του ν. 4172/2013.

Τα ποσά που καταβάλλονται από τα ΑΕΙ, ΤΕΙ, ερευνητικές επιτροπές κ.λπ. σε ερευνητές ή προπτυχιακούς ή μεταπτυχιακούς φοιτητές ως αμοιβή για τη συμμετοχή τους σε ερευνητικά προγράμματα, καθώς και αυτά που καταβάλλονται από το ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος κατά το διάστημα εκπόνησης διδακτορικής διατριβής χαρακτηρίζονται ως εισόδημα από μισθωτή εργασία ή επιχειρηματική δραστηριότητα, κατά περίπτωση.

4. Χρηματικά βραβεία που δεν εμπίπτουν στο εννοιολογικό πεδίο καμίας κατηγορίας εισοδήματος του ν. 4172/2013 νοούνται τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται σε φυσικά πρόσωπα ως χρηματικοί έπαινοι ή χρηματικά έπαθλα από το Δημόσιο ή άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., οργανισμούς, ιδρύματα, κοινωφελείς περιουσίες του ν. 4182/2013, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.), για την ηθική και υλική αμοιβή τους καθώς και την αναγνώριση και επιδοκιμασία των ατομικών ικανοτήτων ή επιδόσεων ή αρετών τους.

Τα χρηματικά βραβεία για να εξαιρεθούν από το φόρο εισοδήματος δεν πρέπει να αποτελούν κέρδος ή ωφέλεια για τους δικαιούχους από προσφερόμενη εργασία, αλλά απλώς να συμβολίζουν την αναγνώριση της προσπάθειας των βραβευόμενων προσώπων και να συμπληρώνουν την τιμητική διάκριση που τους απονέμεται.

Σε περίπτωση προκήρυξης διαγωνισμού με την υπόσχεση απονομής βραβείου για την εκτέλεση κάποιας εργασίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί μετά τη διενέργεια του διαγωνισμού και το αποτέλεσμα της εργασίας (έργο) θα περιέλθει σύμφωνα με τους όρους της προκήρυξης στην ιδιοκτησία του αγωνοθέτη και όχι του διαγωνιζόμενου, του οποίου θα προκριθεί το έργο, το αθλοθετούμενο έπαθλο δεν αποτελεί βραβείο με την πιο πάνω έννοια, αλλά αμοιβή για την εκπόνηση του έργου που θα προκριθεί. Επομένως, ανεξαρτήτως της νομικής υπόστασης του φορέα που διενεργεί την προκήρυξη, στα πιο πάνω ποσά που καταβάλλονται με τη μορφή βραβείου δεν εφαρμόζονται απαλλακτικές διατάξεις.

Γενικά, τα χρηματικά βραβεία που καταβάλλονται από τον εργοδότη σε υπαλλήλους του για μελέτες, εφευρέσεις κλπ, εφόσον περιέρχονται στην κυριότητα του εργοδότη και αξιοποιούνται από αυτόν, αποτελούν εισόδημα από μισθωτή εργασία.

Τα χρηματικά βραβεία που καταβάλλονται στους υπαλλήλους οποιουδήποτε ιδιωτικού ή δημόσιου φορέα, για επιβράβευση των επιστημονικών ή καλλιτεχνικών επιδόσεών τους, καθώς και στα τέκνα τους για τις επιδόσεις τους στις γυμνασιακές ή ακαδημαϊκές τους σπουδές, αποτελούν τιμητική διάκριση και δεν συγκεντρώνουν τα εννοιολογικά στοιχεία του εισοδήματος από μισθωτή εργασία.

Τιμητική χορηγία προς επαγγελματίες καλλιτέχνες από το υπουργείο Πολιτισμού αποτελεί εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, καθόσον δεν χαρακτηρίζεται ως βραβείο για την επιστημονική, καλλιτεχνική ή πνευματική του επίδοση.

5. Τα χρηματικά ποσά που καταβάλλονται ως οικονομική ενίσχυση -βοήθημα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (ηλικιωμένους, άτομα με ψυχωτικές παθήσεις, άστεγους, άπορους, άτομα με ειδικές ανάγκες κλπ), από το Δημόσιο, ή από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ν.Π.Ι.Δ., οργανισμούς, ιδρύματα, κοινωφελείς περιουσίες του ν. 4182/2013, ιδιωτικές επιχειρήσεις κ.λπ.), δεν εμπίπτουν σε καμία κατηγορία εισοδήματος του άρθρου 7 και επομένως δεν φορολογούνται.

6. Σε κάθε περίπτωση καταβολής υποτροφιών, χρηματικών βραβείων και βοηθημάτων-οικονομικών ενισχύσεων θα εξετάζεται από την φορολογική Διοίκηση, εάν τυχόν συγκαλύπτεται φορολογητέο εισόδημα ή παροχή σε είδος υποκείμενη σε φόρο.