1029953/1203/ΔΕ-Α΄/22.3.2006

ΘΕΜΑ: Επιβολή προστίμων Κ.Β.Σ. σε βάρος των κληρονόμων αποβιώσαντος φυσικού προσώπου υποκρυπτόμενου σε έκδοση και λήψη εικονικών και πλαστών φορολογικών στοιχείων.

Αναφορικά με το παραπάνω θέμα και με αφορμή σχετικά ερωτήματα που τίθενται στην υπηρεσία μας, θέτουμε υπόψη σας τα ακόλουθα:

1. Με τις διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 5 του ν.2523/1997 ορίζονται ειδικές περιπτώσεις αυτοτελών παραβάσεων, μεταξύ των οποίων και η περίπτωση έκδοσης πλαστών ή εικονικών φορολογικών στοιχείων ή λήψης εικονικών ή νόθευσης τέτοιων στοιχείων, η οποία συνιστά ιδιάζουσα φορολογική παράβαση και επισύρει πρόστιμο κατά τα ειδικότερον οριζόμενα από τις διατάξεις αυτές.

Ανάλογες ήταν και οι διατάξεις του άρθρου 33, παρ. 4 του Κ.Β.Σ. (π.δ 186/1992).

2. Περαιτέρω, με την αριθ. 84/1999 γνωμοδότηση του Δ' Τμήματος του Ν.Σ.Κ., η οποία έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό Οικονομικών (σχετ. εγκύκλιος 1018993/1053/ΔΕ-Α/ΠΟΛ.1093/16.4.99), έγινε δεκτό ότι επί δήλωσης έναρξης επιτηδεύματος εκ μέρους φυσικού προσώπου φερόμενου κατά φαινόμενο και μόνο ως επιτηδευματία, καθώς και επί εικονικής εταιρείας ως προς την εταιρική σύμβαση ή τα ποσοστά συμμετοχής των εταίρων ή οποιουδήποτε νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου, οι καταλογιστικές πράξεις πρέπει να εκδίδονται σε βάρος του ασκούντος πράγματι την επιχείρηση και όχι σε βάρος εκείνου που εικονικά φέρεται ότι την ασκεί.

3. Επιπλέον, με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 40 του ν.3220/04 μεταξύ άλλων ορίζεται ότι επί εικονικών φορολογικών στοιχείων τα οποία φέρονται ότι εκδόθηκαν από εικονική εταιρεία, κοινοπραξία, κοινωνία ή άλλη οποιασδήποτε μορφής επιχείρηση ή από οποιοδήποτε φυσικό, νομικό ή άλλης μορφής πρόσωπο, εφόσον τα πρόσωπα αυτά αποδεικνύουν ότι είναι παντελώς αμέτοχα με τη συγκεκριμένη συναλλαγή, οι αναλογούντες φόροι, τέλη και εισφορές και γενικά οι κάθε είδους φορολογικές επιβαρύνσεις και διοικητικές κυρώσεις επιβάλλονται, καθώς και η ποινική δίωξη ασκείται αποκλειστικά κατά του πραγματικού υπόχρεου που υποκρύπτεται και όχι κατά του φερόμενου εκδότη.

4. Τέλος, από τη δικαστηριακή και διοικητική νομολογία έχει γίνει δεκτό ότι σε περίπτωση αποβιώσαντος φυσικού προσώπου επιτηδευματία, εφόσον πριν από το θάνατό του είχε υποπέσει σε παράβαση του Κ.Β.Σ., το χρηματικό πρόστιμο επιβάλλεται στους κληρονόμους του, γιατί τα πρόστιμα αυτά είναι διοικητικές ποινές οικονομικού χαρακτήρα που κληρονομούνται ως υποχρεώσεις της κληρονομιάς και δεν υπόκεινται σε απόσβεση με το θάνατο του παραβάτη και περαιτέρω, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1885 του Αστικού Κώδικα, οι απαιτήσεις και τα χρέη της κληρονομιάς διαιρούνται αυτοδικαίως μεταξύ των συγκληρονόμων ανάλογα με τη μερίδα κάθε κληρονόμου (Σ.Τ.Ε. 179 και 180/1977, εγκύκλιος Σ.4162/129/ΠΟΛ.195/23.9.1982).

5. Από τα παραπάνω προκύπτει καταρχήν ότι και στις περιπτώσεις θανάτου υποκρυπτόμενου προσώπου σε υπόθεση έκδοσης ή λήψης εικονικών και πλαστών φορολογικών στοιχείων, τα οικεία πρόστιμα Κ.Β.Σ. επιβάλλονται στους κληρονόμους ως υποχρεώσεις της κληρονομιάς.

Περαιτέρω όμως, ειδικά στις ανωτέρω περιπτώσεις ανακύπτει ενδεχομένως ζήτημα πιθανής απόδειξης του φερόμενου ως υποκρυπτόμενου προσώπου ότι δεν ενήργησε ως τέτοιος και γενικώς ανακύπτει προβληματισμός ως προς την επιβολή ή μη προστίμων Κ.Β.Σ. σε βάρος των κληρονόμων, λόγω της ιδιομορφίας των περιπτώσεων αυτών.

Άποψη της υπηρεσίας μας είναι ότι εφόσον από τους οικείους φακέλους και όλα τα σχετικά στοιχεία και δεδομένα τεκμηριώνεται πλήρως η παράβαση ως προς τον υποκρυπτόμενο, τα ανωτέρω πρόστιμα θα πρέπει να επιβάλλονται στους κληρονόμους, καθόσον σύμφωνα με την προαναφερόμενη γνωμοδότηση ο υποκρυπτόμενος βαρύνεται με όλες τις συνέπειες, ειδικά μάλιστα επί έκδοσης εικονικών στοιχείων οι σχετικές κυρώσεις επιβάλλονται βάσει των ως άνω διατάξεων του ν.3220/04 αποκλειστικά σε βάρος του και όχι κατά του φερόμενου εκδότη, εφόσον ο τελευταίος αποδείξει ότι είναι παντελώς αμέτοχος με τη σχετική συναλλαγή.

Εξάλλου, είναι δεδομένο το δικαίωμα των κληρονόμων για αποποίηση της κληρονομιάς, εφόσον το επιθυμούν, ώστε σε τέτοια περίπτωση να μην τύχουν των παραπάνω συνεπειών.

Πρόσθετο ζήτημα που απασχολεί την υπηρεσία μας είναι και η τύχη των προβλεπόμενων μέτρων του άρθρου 14 του ν.2523/1997 για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου σε περίπτωση θανάτου του υποκρυπτόμενου σε έκδοση και λήψη εικονικών και πλαστών φορολογικών στοιχείων, δηλαδή αν στην περίπτωση αυτή λαμβάνονται ή όχι τα εν λόγω μέτρα σε βάρος των κληρονόμων.

6. Κατόπιν αυτών και λόγω της σπουδαιότητας του ζητήματος και του γενικότερου ενδιαφέροντός του και λαμβάνοντας υπόψη το αριθ. 2586/22.11.04 έγγραφο της υπηρεσίας σας προς τη Δ.Ο.Υ. ………που αναφέρεται σε συναφή υπόθεση, παρακαλούμε για την παραπομπή του όλου θέματος στο Ν.Σ.Κ, για έκδοση σχετικής γνωμοδότησης.

Παρακαλούμε επίσης, λόγω συνάφειας του θέματος, όπως, στην τυχόν περίπτωση που κατά την άποψη του Ν.Σ.Κ. δεν πρέπει στις ανωτέρω περιπτώσεις να επιβάλλονται πρόστιμα Κ.Β.Σ. στους κληρονόμους, εξετασθεί και το θέμα του χειρισμού των περιπτώσεων αυτών από πλευράς κύριων φορολογιών (επιβολή ή μη των σχετικών επιβαρύνσεων, κατά τις οικείες διατάξεις, στις φορολογίες εισοδήματος, Φ.Π.Α. κλπ.).