Γνωρίζετε ότι...

Την ελάχιστη πραγματική φορολόγηση πολυεθνικών επιχειρήσεων και εγχώριων ομίλων μεγάλης κλίμακας εισάγει η πρωτοβουλία «Pillar II» του Ο.Ο.Σ.Α.

Πιο συγκεκριμένα, τα προτεινόμενα μέτρα προβλέπουν ότι οι ανωτέρω οντότητες με ετήσια έσοδα τουλάχιστον 750 εκατομμύρια ευρώ θα φορολογούνται με συντελεστή τουλάχιστον 15%. Στόχος των μέτρων είναι η αύξηση των φορολογικών εσόδων μέσω της θέσπισης μηχανισμών που θα επιβάλλουν συμπληρωματικό φόρο σε μητρικές εταιρίες για το εισόδημα των συνδεδεμένων θυγατρικών εταιριών τους που βρίσκονται σε δικαιοδοσίες με χαμηλή φορολογία. Επικουρικά, θα εισαχθούν και μέτρα που αποβλέπουν στην αύξηση των εισπρακτέων φόρων μέσω της άρνησης παροχής φορολογικών εκπτώσεων. Ο ρυθμός υιοθέτησης των σχετικών μέτρων διαφοροποιείται στην εκάστοτε δικαιοδοσία αλλά αναμένεται ότι τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα έχουν υιοθετήσει τα μέτρα μέχρι και το τέλος του τρέχοντος έτους, σύμφωνα και με το σχετικό χρονοδιάγραμμα που έχει τεθεί από τη σχετική Ευρωπαϊκή Οδηγία του Δεκεμβρίου του 2022. Η έναρξη ισχύος των μέτρων αναμένεται σταδιακά από το 2024, με τον Ο.Ο.Σ.Α. να έχει δημοσιεύσει προτεινόμενα μέτρα για τη μεταβατική περίοδο που θα χρειαστούν τα κράτη μέχρι να εναρμονίσουν πλήρως τη συγκεκριμένη φορολογική αναθεώρηση στην εθνική τους νομοθεσία. 

Στην αποτροπή της φοροαποφυγής μέσω της μεταφοράς των εσόδων σε θυγατρικές που βρίσκονται σε χώρες με χαμηλή φορολογία αποσκοπούν οι κανόνες για τις «Ελεγχόμενες Αλλοδαπές Εταιρίες» (ΕΑΕ/CFC).

Ως «Ελεγχόμενη Αλλοδαπή Εταιρία» αντιμετωπίζεται κάθε αλλοδαπή οντότητα ή μόνιμη εγκατάσταση (τα κέρδη της οποίας δεν φορολογούνται στην Ελλάδα), στην οποία φυσικό πρόσωπο ή νομική οντότητα με φορολογική κατοικία στην Ελλάδα έχει άμεση ή έμμεση συμμετοχή σε ποσοστό άνω του 50%, η οποία καταβάλλει πραγματικό εταιρικό φόρο χαμηλότερο του 50% εκείνου που θα κατέβαλλε στην Ελλάδα και η οποία έχει «παθητικό εισόδημα» άνω του 30%. Στην έννοια του παθητικού εισοδήματος περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, τα μερίσματα, οι τόκοι, τα δικαιώματα καθώς και έσοδα εταιριών τιμολόγησης, υπό προϋποθέσεις. Το μη διανεμηθέν εισόδημα της Ελεγχόμενης Αλλοδαπής που προέρχεται από τις παραπάνω κατηγορίες προστίθεται στο φορολογητέο εισόδημα του φυσικού προσώπου ή της νομικής οντότητας που την ελέγχει και φορολογείται στην Ελλάδα. Σημειώνεται ότι δεν εμπίπτουν στους κανόνες περί Ελεγχόμενων Αλλοδαπών Εταιριών εταιρίες που ελέγχονται από την Ελλάδα και εδρεύουν σε χώρες εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την προϋπόθεση ότι ασκούν ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα (προσωπικό, εξοπλισμός, περιουσιακά στοιχεία και εγκαταστάσεις). 

Τη χρήση «εικονικών» εταιριών (shell companies) για αθέμιτους φορολογικούς σκοπούς επιχειρεί να καταπολεμήσει νέα πρόταση Ευρωπαϊκής Οδηγίας.

Ως «εικονικές» θεωρούνται σύμφωνα με το σχέδιο της Οδηγίας οι εταιρίες οι οποίες δεν έχουν υπόσταση και πραγματική οικονομική δραστηριότητα αλλά, στην πραγματικότητα, χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για φορολογικούς λόγους. Ενδεικτικά, το παθητικό εισόδημα άνω του 75% (μερίσματα, εισόδημα από ακίνητα, τόκοι, royalties κ.α.) και η ανάθεση της διοίκησης των εταιριών αυτών σε πρόσωπα που δεν σχετίζονται με αυτή (outsourcing) αποτελούν, μεταξύ άλλων, σοβαρές ενδείξεις ότι μια εταιρία είναι «εικονική», οπότε και θα κληθεί να παράσχει περαιτέρω στοιχεία στις φορολογικές αρχές (στοιχεία για επαγγελματικές εγκαταστάσεις, τραπεζικούς λογαριασμούς, φορολογική κατοικία διοικούντων και υπαλλήλων κ.α.). Οι εταιρίες που δεν θα καταφέρνουν να αποδείξουν, με κατάλληλα έγγραφα, ότι έχουν ουσιαστική οικονομική δραστηριότητα και λόγους ύπαρξης άλλους από τους αμιγώς φορολογικούς δεν θα μπορούν να εκμεταλλευτούν μια σειρά από φορολογικά πλεονεκτήματα (π.χ. απαλλαγές ενδοομιλικών μερισμάτων, ευεργετήματα Συμβάσεων Αποφυγής Διπλής Φορολογίας), δεν θα λαμβάνουν φορολογικό πιστοποιητικό από τη χώρα εγκατάστασής τους ενώ θα επιβαρύνονται και με χρηματικό πρόστιμο επί του τζίρου τους. 

Δεν μπορεί η ΑΑΔΕ να αντιτείνει το φορολογικό απόρρητο φορολογούμενου έναντι της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (ΑΠΔΠΧ), σύμφωνα με γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ).

Η γνωμοδότηση εκδόθηκε επί τη βάσει έρευνας ανωνύμου εταιρίας περί παραβίασης του Γενικού Κανονισμού Προσωπικών Δεδομένων (ΓΚΠΔ), στο πλαίσιο της οποίας ζητήθηκε η συνδρομή της ΑΑΔΕ μέσω παροχής στοιχείων φορολογικού χαρακτήρα. Κατόπιν ερωτήματος προς το ΝΣΚ, διευκρινίστηκε πως η καθιέρωση του φορολογικού απορρήτου έχει θεσπισθεί προς τον σκοπό της προστασίας των συμφερόντων των φορολογούμενων, ωστόσο αίρεται κατ' εξαίρεση είτε για λόγους δημοσίου συμφέροντος, είτε χάριν προστασίας άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων άλλων φορέων. Ο νομοθέτης περιέβαλε την αρχή με ερευνητικές εξουσίες υπό τη μορφή ελέγχων και προέβλεψε ότι οι λοιπές δημόσιες αρχές παρέχουν τη συνδρομή τους. Εν προκειμένω, η ελεγχόμενη εταιρία όφειλε να χορηγήσει στην ΑΠΔΠΧ όλα τα αναγκαία - κατά την κρίση της Αρχής - δεδομένα, συνεπώς δε δύναται να αξιώσει από την ΑΑΔΕ την προστασία πληροφοριών έναντι της εποπτικής αρχής που είναι επιφορτισμένη με την προστασία τους. Αντιθέτως, το ΝΣΚ έκρινε ότι τρίτα πρόσωπα ή αρχές, όπως η ΑΑΔΕ, που είναι κάτοχοι τέτοιων στοιχείων ή πληροφοριών, έχουν υποχρέωση να τα γνωστοποιήσουν στην ΑΠΔΠΧ, εφόσον ζητηθούν για σκοπούς διενεργούμενου ελέγχου. (Γνωμοδότηση ΝΣΚ 28/2023)