ΘΕΜΑ: «Κοινοποίηση διατάξεων σχετικά με την υποχρέωση υποβολής ηλεκτρονικών τιμολογίων από τους οικονομικούς φορείς».

Σας γνωρίζουμε ότι η αριθ. 52445 ΕΞ2023/4-4-2023 κ.υ.α., με θέμα: «Υποχρέωση υποβολής ηλεκτρονικών τιμολογίων από τους οικονομικούς φορείς», δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ τεύχος Β’/2385/12-42023 (Α.Δ.Α.:97K8H-ZH5), με διορθ. σφαλ. στο ΦΕΚ Β.3061/9-5-2023. Για την ορθή εφαρμογή της ανωτέρω κ.υ.α., παρέχονται οι ακόλουθες διευκρινίσεις:

Α.1. Με τα άρθρα 158-160 του ν.4972/2022 (Α. 181), τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του δεύτερου Τμήματος (άρθρα 148-154) του ν.4601/2019 (Α.44) που αφορά στην εναρμόνιση του εθνικού πλαισίου με την οδηγία 2014/55/ΕΕ σχετικά με την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων (Η.Τ.) στο πλαίσιο των δημοσίων συμβάσεων.

Σύμφωνα με τις ανωτέρω διατάξεις:

α) επεκτείνεται η υποχρέωση των αναθετουσών αρχών και αναθετόντων φορέων να παραλαμβάνουν και να επεξεργάζονται Η.Τ. που εκδίδονται στο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων των ν. 4412/2016, 4413/2016 και 3978/2011, ανεξαρτήτως εκτιμώμενης αξίας,

β) εισάγεται η υποχρέωση των οικονομικών φορέων να υποβάλλουν Η.Τ. στο πλαίσιο δημοσίων συμβάσεων των ν. 4412/2016, 4413/2016 και 3978/2011 και

γ) επεκτείνεται η υποχρέωση για υποβολή Η.Τ. από τους οικονομικούς φορείς και αποδοχή αυτών από τις/τους αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς και στην περίπτωση δαπανών που δεν εκτελούνται βάσει του προαναφερόμενου νομοθετικού πλαισίου.

2. Κατ' εξουσιοδότηση της παρ.3 του άρθρου 154 του ν. 4601/2019, εκδόθηκε η αριθ. 52445 ΕΞ2023/4-4-2023 κ.υ.α., με την οποία προσδιορίζονται ο χρόνος έναρξης της υποχρέωσης των οικονομικών φορέων για υποβολή Η.Τ. ανάλογα με το νομικό πλαίσιο της σύμβασης και το φορέα που αφορά. Επίσης, προσδιορίζονται οι εξαιρέσεις εφαρμογής για συγκεκριμένες κατηγορίες συμβάσεων και λοιπών δαπανών.

Πιο αναλυτικά:

Β.1. Χρόνος έναρξης υποχρέωσης των αναθετουσών αρχών/αναθετόντων φορέων για παραλαβή Η.Τ. (άρθρο 1)

Οι αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς υποχρεούνται να παραλαμβάνουν και να επεξεργάζονται Η.Τ. ήδη από την 23η–09-2022, ημερομηνία έναρξης ισχύος των άρθρων 158-160 του ν.4972/2022, με τα οποία τροποποιήθηκαν οι διατάξεις των άρθρων 148-154 του ν.4601/2019.

2. Χρόνος έναρξης υποχρέωσης υποβολής H.T. από τους οικονομικούς φορείς (άρθρο 1)

Η υποχρέωση υποβολής Η.Τ. των οικονομικών φορέων (άρθρο 2, παρ. 1, περ. 11 του ν. 4412/2016, άρθρο 2, παρ. 2 του ν. 4413/2016 και άρθρο 15, παρ. 1, περ. 18 του ν. 3978/2011), ως προμηθευτών των αναθετουσών αρχών/αναθετόντων φορέων, όπως αυτοί ορίζονται στο άρθρο 149, περ.6 και 9 του ν.4601/2019, εφαρμόζεται σταδιακά ανάλογα με τον φορέα στον οποίο ανήκουν οι αναθέτουσες αρχές αλλά και το νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις εκάστοτε δαπάνες.

Ειδικότερα, η εν λόγω υποχρέωση άρχεται:

α) Για δαπάνες σε εκτέλεση συμβάσεων των ν.3978/2011, ν.4412/2016 και ν.4413/2016 οι διαδικασίες σύναψης των οποίων εκκινούν μετά:

i) την 12η.09.2023, (μετά δηλαδή την παρέλευση 5 μηνών από την δημοσίευση της κ.υ.α.), όταν οι εν λόγω συμβάσεις συνάπτονται και εκτελούνται από τα Υπουργεία Υποδομών και Μεταφορών, Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Μετανάστευσης και Ασύλου, το Δήμο Αθηναίων, την Εθνική Κεντρική Αρχή Προμηθειών Υγείας (Ε.Κ.Α.Π.Υ.), την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, την Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε., το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, την «Αττικό Μετρό Α.Ε.», την ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και την Εγνατία Οδό ΑΕ (άρθρο 1, παρ.2α της κ.υ.α.),

ii) την 1η.1.2024, όταν οι εν λόγω συμβάσεις συνάπτονται ή/και εκτελούνται από αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και

iii) την 1η.6.2024, όταν οι εν λόγω συμβάσεις συνάπτονται ή/και εκτελούνται από λοιπές/ους πλην Κεντρικής Διοίκησης, αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς (άρθρο 1, παρ.2γ της κ.υ.α.).

Κατά συνέπεια, για τις συμβάσεις των ν. 3978/2011, ν. 4412/2016 και ν. 4413/2016, των οποίων οι διαδικασίες σύναψης εκκινούν μετά την 1η.1.2024 οι οποίες είτε συνάπτονται είτε εκτελούνται είτε συνάπτονται και εκτελούνται από τους φορείς της Κεντρικής Διοίκησης (συμπεριλαμβανομένων των φορέων Κεντρικής Διοίκησης της περίπτωσης (i) της παρούσας), απαιτείται η υποβολή ΗΤ.

Επίσης, για το σύνολο των συμβάσεων των ν. 3978/2011, ν. 4412/2016 και ν. 4413/2016, που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της κ.υ.α., ανεξάρτητα από τον φορέα σύναψης και εκτέλεσής τους, των οποίων οι διαδικασίες σύναψης εκκινούν μετά την 1η.6.2024 απαιτείται η υποβολή ΗΤ.

β) Για λοιπές δαπάνες των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης που τιμολογούνται μετά την 1η.1.2025 και εφόσον για τις δαπάνες αυτές προβλέπεται η έκδοση τιμολογίου βάσει φορολογικών διατάξεων (άρθρο 1, παρ.2δ της κ.υ.α.). Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 148 του ν. 4601/2019, όπως διαμορφώθηκε με το άρθρο 158 του ν.4972/2022, προστέθηκε στο αντικείμενο της ρύθμισης (του άρθρου 148 του ν.4601/2019), η θέσπιση κανόνων για την έκδοση ηλεκτρονικών τιμολογίων για κάθε κατηγορία δαπάνης. Κατόπιν τούτου, η περ. 2δ του άρθρου 1 της υπόψη κ.υ.α. περιλαμβάνει δαπάνες, οι οποίες:

i) δεν εντάσσονται στο πεδίο εφαρμογής των ν. 3978/2011, ν. 4412/2016 και ν. 4413/2016 και

ii) πραγματοποιούνται από αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς, όπως αυτές/αυτοί ορίζονται στο άρθρο 149, περ. 6 και 9 του ν. 4601/2019.

3. Εξαιρέσεις υποχρεωτικής εφαρμογής ηλεκτρονικής τιμολόγησης (άρθρο 2)

Δεν υφίσταται υποχρέωση υποβολής Η.Τ. στις περιπτώσεις:

α) δημοσίων συμβάσεων ήσσονος αξίας που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 148 του ν. 4601/2019 και συνάπτονται βάσει των άρθρων 117Α και 327Α του ν.4412/2016, ήτοι συμβάσεις εκτιμώμενης αξίας ίσης ή κατώτερης του ποσού των 2.500€ χωρίς ΦΠΑ, όπως ορίζεται το όριο αυτό στο άρθρο 2, παρ. (30α) του ανωτέρω νόμου,

β) δημοσίων συμβάσεων μεταξύ φορέων του δημοσίου τομέα, οι οποίες ανατίθενται βάσει των άρθρων 12 και 247 του ν. 4412/2016 και 16 του ν. 4413/2016. Οι περιπτώσεις αυτές, οι οποίες προσδιορίζονται ρητά στις προαναφερόμενες διατάξεις, αφορούν σε συμβάσεις μεταξύ φορέων του δημοσίου όπου αυτοί συμπράττουν μη ανταγωνιστικά και εκτός οποιασδήποτε διαδικασίας που απευθύνεται στην αγορά και όχι τις περιπτώσεις που φορείς του δημοσίου λαμβάνουν ρόλο οικονομικών φορέων και ανταγωνίζονται άλλους οικονομικούς φορείς στην αγορά (Γνώμη Γ4 της ΕΑΔΗΣΥ της 27-12-2022),

γ) λοιπών δαπανών των αναθετουσών αρχών/αναθέτοντων φορέων της περίπτωσης Β.2.β της παρούσης, το ύψος των οποίων είναι έως 2.500€ και δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ν. 3978/2011, ν. 4412/2016 και ν. 4413/2016.

Γ. Ειδικές Παρατηρήσεις - Επισημάνσεις

α) Το χρονικό σημείο εκκίνησης των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων, το οποίο αποτελεί κριτήριο για την υπαγωγή στις περιπτώσεις της παρ. 2 (α) έως (γ) του άρθρου 1 της κ.υ.α. (περ. Β.2.α της παρούσας) καθορίζεται, κατά περίπτωση, από τις σχετικές διατάξεις (άρθρα 61, 120, 290 και 330 του ν. 4412/2016, 109 του ν. 3978/2011 και 69 του ν. 4413/2016 κ.λπ.).

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι για συμβάσεις άνω των ενωσιακών ορίων, στην περίπτωση της ανοικτής διαδικασίας, ως χρόνος έναρξης της διαδικασίας νοείται η ημερομηνία αποστολής της σχετικής προκήρυξης σύμβασης στην Επίσημη Εφημερίδα της Ένωσης (παρ. 1, άρθρο 61 του ν. 4412/2016).

β) Θα πρέπει να επισημανθεί ότι στο πρώτο στάδιο εφαρμογής της υποχρεωτικότητας για υποβολή ΗΤ, που άρχεται μετά την 12η.9.2023 (άρθρο 1, παρ. 2α της κ.υ.α.), εντάσσονται οι συμβάσεις οι οποίες όχι μόνο συνάπτονται αλλά και εκτελούνται από τους συγκεκριμένους φορείς. Αντίθετα, στα επόμενα 2 στάδια της εφαρμογής (άρθρο 1, παρ.2β και γ της κ.υ.α.), εντάσσονται οι συμβάσεις οι οποίες συνάπτονται ή/και εκτελούνται από τις αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς της Κεντρικής Διοίκησης και λοιπών φορέων πλην Κεντρικής Διοίκησης, εκτός των συμβάσεων για τις οποίες υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ βάσει της περ.2α του άρθρου 1 της υπόψη κ.υ.α..

γ) Διευκρινίζεται ότι στην περίπτωση σύμβασης η οποία συνάπτεται από φορέα που εντάσσεται στην παρ.2α του άρθρου 1 της κ.υ.α., μετά την 12η.9.2023, αλλά εκτελείται από κάποιον άλλο φορέα, που εντάσσεται στην ίδια παραγραφο (2α), υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

δ) Σε κάθε περίπτωση, επισημαίνεται ότι για την υπαγωγή σε μία από τις περιπτώσεις της παρ.2 του άρθρου 1 της υπόψη κ.υ.α., πρέπει να λαμβάνονται υπόψη ο χρόνος εκκίνησης των διαδικασιών σύναψης της σύμβασης, ο φορέας που την συνάπτει, καθώς και ο φορέας που την εκτελεί.

Ενδεικτικά παραδείγματα:

Πρώτο παράδειγμα (περ.2α του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση σύμβασης με ημερομηνία εκκίνησης διαδικασιών σύναψης την 20η.9.2023 που θα συναφθεί και στη συνέχεια θα εκτελεστεί από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων (αναθέτουσα αρχή που ανήκει στο πρώτο στάδιο εφαρμογής της υποχρεωτικότητας της περ. (α) της παραγράφου 2 του άρθρου 1 της κ.υ.α.), υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα. Αντίθετα, στην ίδια ως άνω περίπτωση που η εκκίνηση της διαδικασίας σύναψης διενεργείται την ίδια ως άνω ημερομηνία (20-9-2023) από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων, αλλά στη συνέχεια θα εκτελεστεί πριν την 1.1.2024, από την Δ/νση Προμηθειών του Υπουργείου Οικονομικών (φορέας που ανήκει στο δεύτερο στάδιο εφαρμογής της υποχρεωτικότητας της περ. β της παραγράφου 2 του άρθρου 1 της κ.υ.α.), δεν υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

Δεύτερο παράδειγμα (περ.2α του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση σύμβασης με ημερομηνία εκκίνησης διαδικασιών σύναψης την 20η.9.2023 που θα συναφθεί από την Εθνική Κεντρική Αρχή Αγορών του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων και στη συνέχεια θα εκτελεστεί από τον Δήμο Αθηναίων (και οι δύο φορείς εντάσσονται στην περίπτωση της παραγράφου 2α του άρθρου 1 της κ.υ.α.), υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντσυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

Τρίτο παράδειγμα (περ.2β και γ του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση σύμβασης με ημερομηνία εκκίνησης διαδικασιών σύναψης την 28η.1.2024 που θα συναφθεί από φορέα Κεντρικής Διοίκησης (περ.2β) και στη συνέχεια η εν λόγω σύμβαση θα εκτελεστεί από φορέα εκτός Κεντρικής Διοίκησης (περ.2γ), υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα, διότι το χρονικό σημείο εκκίνησης της διαδικασίας σύναψης της σύμβασης από το φορέα της Κεντρικής Διοίκησης είναι μετά την 1.1.2024 (ημερομηνία ένταξης στην κ.υ.α. φορέων Κ.Δ.), ανεξάρτητα από το φορέα εκτέλεσης.

Τέταρτο παράδειγμα (περ.2β και γ του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση συμφωνίας-πλαίσιο, η διαδικασία σύναψης της οποίας εκκινεί μετά την 1η.1.2024 από φορέα Κεντρικής Διοίκησης και υφίσταται ανάγκη σύναψης εκτελεστικής σύμβασης από άλλο φορέα πλην Κεντρικής Διοίκησης, υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

Πέμπτο παράδειγμα (περ.2β και γ του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση συμφωνίας-πλαίσιο, η διαδικασία σύναψης της οποίας εκκινεί μετά την 1η.1.2024 από φορέα που δεν ανήκει στην Κεντρική Διοίκηση και υφίσταται ανάγκη σύναψης εκτελεστικής σύμβασης από άλλο φορέα Κεντρικής Διοίκησης, υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

Έκτο παράδειγμα (περ.2β και γ του άρθρου 1 της κ.υ.α.)

Στην περίπτωση σύμβασης η οποία συνάπτεται και εκτελείται από τον ίδιο ή άλλο φορέα Γενικής Κυβέρνησης, που δεν εντάσσεται στην περίπτωση 2α του άρθρου 1 της κ.υ.α., και η διαδικασία σύναψης της οποίας εκκινεί την 30η.1.2024, δεν υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα. Αντίθετα στην περίπτωση που οι διαδικασίες σύναψης ανωτέρω σύμβασης διενεργούνται από φορέα Γενικής Κυβέρνησης την ίδια ως άνω ημερομηνία (30.1.2024) και η ανωτέρω σύμβαση εκτελείται από φορέα Κεντρικής Διοίκησης, υφίσταται υποχρέωση υποβολής ΗΤ από τον αντισυμβαλλόμενο οικονομικό φορέα.

ε) Μετά την πάροδο των κατά περίπτωση οριζόμενων από την κ.υ.α. προθεσμιών, πρέπει στα έγγραφα της σύμβασης (άρθρα 53 και 281 τουν. 4412/2016), να περιλαμβάνεται σχετική ρητή πρόβλεψη αναφορικά με την υποχρέωση των οικονομικών φορέων για έκδοση ΗΤ.

Δ. Λοιπές Παρατηρήσεις

1) Επισημαίνεται ότι μετά την τροποποίηση των άρθρων 148-154 του ν.4601/2019 με τα άρθρα 158160 του ν.4972/2022 (Α. 181), οι φορείς του Δημοσίου έχουν σε κάθε περίπτωση υποχρέωση παραλαβής ΗΤ, εφόσον ο οικονομικός φορέας εφαρμόζει την ηλεκτρονική τιμολόγηση.

2) Οι διατάξεις περί ηλεκτρονικής τιμολόγησης δεν εφαρμόζονται σε συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3978/2011, στις οποίες η σύναψη και η εκτέλεση της σύμβασης έχουν χαρακτηριστεί απόρρητες ή πρέπει να συνοδεύονται από ειδικά μέτρα ασφαλείας κατ’ εφαρμογή των κείμενων νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων και με τον όρο ότι τα ουσιώδη εθνικά συμφέροντα δεν μπορούν να προστατευτούν με λιγότερο οχληρά μέτρα (άρθρο 148, παρ.3, ν.4601/2019)

3) Τα ΗΤ πρέπει να είναι σύμφωνα με το ευρωπαϊκό και εθνικό μορφότυπο, όπως αυτός καθορίζεται με την αριθ. 63446ΕΞ2021/31-5-2021 κ.υ.α. (Β.2338) και να έχουν παραληφθεί μέσω του Κέντρου Διαλειτουργικότητας της ΓΓΠΣΔΔ, σύμφωνα με την αριθ. 98979ΕΞ2021/10-8-2021 όμοια (Β.3766).

4) Επισημαίνεται, εκ νέου, ότι η ευθύνη ένταξης μιας σύμβασης σε κάθε μία από τις περιπτώσεις της παρ.2 του άρθρου 1 της κ.υ.α. ή στις εξαιρέσεις του άρθρου 2 αυτής ανήκει στα, κατά περίπτωση, αρμόδια όργανα του οικείου φορέα.

5) Τέλος, σας υπενθυμίζουμε ότι οδηγίες για την ορθή εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 148154 του ν.4601/2019 και των κατ' εξουσιοδότηση αυτών εκδοθέντων κ.υ.α., αναφορικά με την υλοποίηση της ηλεκτρονικής τιμολόγησης, έχουν παρασχεθεί και με τις αριθ. 42465ΕΞ2022/30-3-2022 (Α.Δ.Α.: 6ΠΠΨΗ-4Ω1) και 172388ΕΞ2022/24-11-2022 (Α.Δ.Α.: ΨΩΖΔΗ-20Ρ) εγκυκλίους μας.

Ο ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΟΣ

Θ. ΣΚΥΛΑΚΑΚΗΣ