Υπουργείο Οικονομικών

Τρίτη, 22 Φεβρουαρίου 2022

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στο 3ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης

Κυρίες και Κύριοι, 

Θέλω να ευχαριστήσω για την πρόσκληση και να συγχαρώ την Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και την Ethos Events για τη διοργάνωση του 3ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Συνέδριο που σταδιακά αναδεικνύεται σε θεσμό για τον κλάδο, καθώς φέρνει στο επίκεντρο του διαλόγου το καίριο ζήτημα της κοινωνικής ασφάλισης και του ρόλου του 2ου πυλώνα στο εγχώριο οικονομικό και ασφαλιστικό γίγνεσθαι.

Με τη σημερινή αφορμή, θέλω για ακόμη μια φορά να εκφράσω τη στήριξή μου στον θεσμό της Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Έναν θεσμό που, ως Κυβέρνηση, πιστεύουμε.

Έναν θεσμό που δύναται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αναμόρφωση και στον εκσυγχρονισμό του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Και θεωρώ ότι η συγκυρία είναι κατάλληλη και οι συνθήκες ώριμες για να γίνει πραγματικότητα το «αναπτυξιακό άλμα» του θεσμού, όπως εύστοχα περιγράφει ο τίτλος του Συνεδρίου.

Κυρίες και Κύριοι,

Δύο χρόνια από το ξέσπασμα της πανδημίας, η Ελλάδα, όπως και ολόκληρος ο πλανήτης, διανύει τα πρώτα βήματα της μετάβασης σε ένα περιβάλλον υψηλής και διατηρήσιμης ανάπτυξης.

Μετάβαση η οποία όμως συνοδεύεται από σοβαρές προκλήσεις, όπως η εν εξελίξει δίδυμη κρίση – υγειονομική και πληθωριστική – και η επιστροφή σε πιο συσταλτικές νομισματικές και δημοσιονομικές πολιτικές.

Ως Κυβέρνηση, είμαστε αποφασισμένοι να αντιμετωπίσουμε τις όποιες προκλήσεις αναδειχθούν, υπεύθυνα και αποτελεσματικά – όπως άλλωστε πράττουμε συστηματικά τα τελευταία 2,5 χρόνια –, κάνοντας πράξη το μεγάλο άλμα της χώρας στο μέλλον.

Ήδη, η οικονομία μας έχει ανακάμψει σχεδόν ολοκληρωτικά από την υφεσιακή «βουτιά» του 2020, η ανεργία έχε μειωθεί σημαντικά, ο μεγάλος φόβος των λουκέτων αποσοβήθηκε, σχεδόν όλοι οι οικονομικοί δείκτες είναι θετικοί, ενώ ξένοι επενδυτικοί κολοσσοί τοποθετούνται στη χώρα μας.

Βεβαίως, το πρωτοφανές σοκ της πανδημίας, σε συνδυασμό και με άλλες διαρκείς προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, ανέδειξαν – στην πρώτη γραμμή της δημόσιας πολιτικής και οικονομικής ζωής – τις έννοιες της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας, ενώ ταυτόχρονα υπογράμμισαν την ανάγκη για δράση και επανασχεδιασμό.

Φανερή είναι επίσης η ανάγκη για αποτελεσματική ενσωμάτωση των διδαγμάτων από τις κρίσεις του 21ου αιώνα στο υπό διαμόρφωση μετα-πανδημικό τοπίο, προκειμένου να οχυρώσουμε τις κοινωνίες και τις οικονομίες μας από εξωγενείς ασύμμετρες αναταράξεις στο μέλλον.

Σε αυτή την προσπάθεια επαναχάραξης βελτιωμένων πολιτικών, ο τομέας της κοινωνικής ασφάλισης δεν θα μπορούσε να αποτελεί εξαίρεση.

Πρόκειται, άλλωστε, για έναν ζωτικής σημασίας τομέα για την πορεία της χώρας, τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, τη μακροπρόθεσμη ευημερία της κοινωνίας και την κοινωνική και διαγενεακή αλληλεγγύη και δικαιοσύνη.

Το ασφαλιστικό – αναντίρρητα – αποτελεί ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα, με πτυχές που άπτονται σχεδόν σε όλα τα πεδία του οικονομικού και κοινωνικού γίγνεσθαι.

Ζήτημα που συμπλέκεται άμεσα και με το δημογραφικό, ίσως την κρισιμότερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει – μεσο-μακροπρόθεσμα – η χώρα μας.

Η γήρανση του πληθυσμού έχει σημαντική αρνητική επίδραση στα διανεμητικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, όπως αυτό της Ελλάδας, στο οποίο όλο και λιγότεροι εργαζόμενοι καλούνται να χρηματοδοτούν όλο και περισσότερους συνταξιούχους.

Πέραν όμως της μεγάλης έκθεσής του στον δημογραφικό κίνδυνο, το ασφαλιστικό μας σύστημα αντιμετωπίζει κι άλλες σημαντικές προκλήσεις, όπως την αδυναμία να λειτουργήσει ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας και να εμπνεύσει εμπιστοσύνη.

Δυστυχώς, οι παρεμβάσεις που έγιναν στο παρελθόν – παρότι πολλές εξ αυτών κινούνταν προς τη σωστή κατεύθυνση – δεν ήταν αρκούντως τολμηρές για να αντιμετωπίσουν ριζικά και αποφασιστικά τα παραπάνω ζητήματα.

Ως Κυβέρνηση, αντιλαμβανόμενοι το μέγεθος της πρόσκλησης, έχουμε προσεγγίσει ολιστικά το ζήτημα του ασφαλιστικού, υλοποιώντας, ακόμα και στη δυσμενή συγκυρία των τελευταίων ετών, παρεμβάσεις υποστήριξης, αναμόρφωσης και αναβάθμισης του ασφαλιστικού συστήματος, παρεμβάσεις εμπέδωσης της ασφαλιστικής συνείδησης και ενθάρρυνσης της εργασίας.

Μεταξύ άλλων, προχωρήσαμε σε:

• Παρεμβάσεις μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης, ώστε να βελτιωθεί το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, να μειωθεί το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας και να περιοριστεί η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών.
• Πολιτικές προστασίας της μητρότητας, στήριξης του θεσμού της οικογένειας, εναρμόνισης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.
• Πολιτικές στήριξης και ενίσχυσης της απασχόλησης.
• Θέσπιση φορολογικών κινήτρων για την προσέλκυση απασχολούμενων, φορολογικών κατοίκων εξωτερικού.
• Κινητροδότηση της ιδιωτικής ασφάλισης στο πλαίσιο της Κρατικής Αρωγής.
• Ενίσχυση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, διαμορφώνοντας το κατάλληλο πεδίο ανάπτυξης της ασφαλιστικής αγοράς και μέσα από τις συνέργειες τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών.
• Ενίσχυση και βελτίωση του επιπέδου του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού, συνδράμοντας στην ενίσχυση και εμπέδωση της ασφαλιστικής κουλτούρας.
• Πολιτικές αντιμετώπισης της αδήλωτης ή της πλημμελώς δηλωμένης εργασίας.
• Τέλος, προχωρήσαμε στη μεταρρύθμιση της επικουρικής ασφάλισης, εμπλουτίζοντας το υπάρχον διανεμητικό σύστημα με κεφαλαιοποιητικά στοιχεία.

Παράλληλα, δρομολογούμε πολιτικές για την ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος και την ενδυνάμωση της ασφαλιστικής κουλτούρας, διασφαλίζοντας όμως παράλληλα ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα, με καθολικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Στόχος είναι να οδηγηθούμε σε μια διαπυλωνική στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος, ώστε αυτό να προσαρμοστεί στις δημογραφικές τάσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επάρκεια των συντάξεων, τη βιωσιμότητα και τη δημοσιονομική ισορροπία.

Κυρίες και Κύριοι,

Διεθνώς, έχει αποδειχθεί ότι η διαπυλωνική στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος έχει πολλαπλές θετικές συνέπειες για την κοινωνία, την εργασία και την οικονομία, καθώς συμβάλλει, μεταξύ άλλων:

• στην αντιμετώπιση και τον επιμερισμό του δημογραφικού κινδύνου,
• στην εισαγωγή ισχυρών κινήτρων αποτροπής της αδήλωτης εργασίας,
• στη μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου, και, επομένως στη διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις,
• στην ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης,
• στην εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης.

Ο θεσμός της Επαγγελματικής Ασφάλισης εφαρμόζεται ήδη – με επιτυχία – στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ.

Μάλιστα, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το ύψος των στοιχείων ενεργητικού που κατέχουν τα Επαγγελματικά Ταμεία στην ευρωζώνη, ανέρχεται περίπου στο 25% του ΑΕΠ της περιοχής.

Αντιθέτως, στον τομέα αυτό, η Ελλάδα υπολείπεται.

Παρότι η Επαγγελματική Ασφάλιση έχει θεσμοθετηθεί από το 2002, δεν έχει καταφέρει να καθιερωθεί στη συνείδηση των ασφαλισμένων ως λύση για συμπληρωματική συνταξιοδοτική παροχή.

Εντούτοις, παρότι η αγορά παραμένει ρηχή και περιορισμένη για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, υπάρχουν ενθαρρυντικά σημάδια ανάπτυξής της την τελευταία πενταετία, καθώς καταγράφεται μια σταθερά ανοδική πορεία του κλάδου.

Επιπροσθέτως, η περαιτέρω ανάπτυξη του θεσμού εκτιμάται ότι θα έχει σημαντικά μακροοικονομικά οφέλη, οδηγώντας σε αύξηση της παραγωγικότητας και του ΑΕΠ. Ενδεικτικά, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ΙΟΒΕ, υπολογίζεται ότι με την περαιτέρω ανάπτυξη της επαγγελματικής ασφάλισης θα προκύψουν νέα κεφαλαιακά αποθέματα – στον 2ο πυλώνα – που μπορεί να ξεπεράσουν το 10% του ΑΕΠ μακροχρόνια.

Αντίστοιχα, εκτιμάται ότι το ΑΕΠ μπορεί να είναι υψηλότερο κατά έως και 2,7 δισ. ευρώ ετησίως, σε πραγματικούς όρους.

Κυρίες και Κύριοι,

Σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία, ψηφιοποιείται και ταυτόχρονα μάχεται κατά πολλαπλών κρίσεων, η ασφάλιση δεν μπορεί και δεν πρέπει να μένει στάσιμη.

Καλείται και αυτή να αναμορφωθεί και να προσαρμοστεί, ώστε να συνεχίσει να υπηρετεί το νέο περιεχόμενο των δυνητικών κινδύνων που γεννούν αυτές ακριβώς οι εξελίξεις.

H παρούσα συγκυρία αποτελεί την καλύτερη αφορμή και μια μεγάλη ευκαιρία για την προώθηση αλλαγών που είναι αναγκαίες ώστε να εκσυγχρονίσουμε το ασφαλιστικό μας σύστημα, καθιστώντας το εργαλείο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, προς όφελος όλων των Ελλήνων, όλων των γενεών.

Αλλαγές που ενισχύουν τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, εμπεδώνουν την ασφαλιστική συνείδηση, ενθαρρύνουν την εργασία, και συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της αλληλεγγύης των γενεών.