YΠOIK 1055171/15868/Γ0012/ΠΟΛ. 1188/26.6.2002

Κοινοποίηση της αριθ. 336/2002 γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ. σχετικά με το χρόνο παύσης της φορολογικής υποχρέωσης (ν. 27/ 1975) του πλοιοκτήτη στην περίπτωση διάλυσης, βύθισης ή μεταβίβασης του πλοίου

1. Σας κοινοποιούμε για ενημέρωση και εφαρμογή στις σχετικές περιπτώσεις της αριθ. 336/2002 γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ., αναφορικά με το θέμα, η οποία έγινε δεκτή από τον Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών. 2. Με τη γνωμοδότηση αυτή κρίθηκε ότι: α) Στην περίπτωση διάλυσης ή βύθισης του πλοίου, η φορολογική υποχρέωση του ν. 27/1975 του πλοιοκτήτη παύει να υφίσταται από τη διάλυση ή τη βύθιση του πλοίου, το βάρος δε της απόδειξης αυτού του γεγονότος φέρει ο πλοιοκτήτης. β) Στην περίπτωση μεταβίβασης του πλοίου σε αλλοδαπούς κατά ποσοστό που συνεπάγεται την απώλεια της ελληνικής εθνικότητας του πλοίου (μετά από δημόσιο πλειστηριασμό ή όχι), η φορολογική υποχρέωση του ν. 27/1975 του πλοιοκτήτη εξακολουθεί να υφίσταται μέχρις ότου η περίληψη της κατακυρωτικής έκθεσης ή η μεταβιβαστική σύμβαση, αντίστοιχα, καταχωρηθεί στο νηολόγιο, αδιάφορα αν ο πλοιοκτήτης παρέδωσε το πλοίο και έπαυσε κατόπιν αυτού να το εκμεταλλεύεται.

Αριθ. Γνωμοδοτήσεως 336/2002 ΑΤΟΜΙΚΗ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΗ 3-6-2002

Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται, αν στην περίπτωση οριστικής απώλειας του πλοίου (όπως βύθιση, πυρκαϊά, διάλυση, αναγκαστική εκποίησή του δια πλειστηριασμού στο εξωτερικό κ.λπ.), υφίσταται φορολογική υποχρέωση υποχρέωση (ν. 27/75) του πλοιοκτήτη, για το χρονικό διάστημα από την ημερομηνία που έλαβε χώρα το γεγονός που επιβάλλει τη διαγραφή του πλοίου από το νηολόγιο έως την πραγματοποίηση της διαγραφής του ανεξαρτήτως του λόγου της μη ή της καθυστερημένης διαγραφής του.

Ι. Κατά το πραγματικό το ερώτημα ανέκυψε λόγω αντιθέσεως των Ε. 1766/824/ΠΟΛ. 52/9-2-76 και Ε. 15989/4319/ΠΟΛ. 361/28-12-1976 και εκδοθεισών αποφάσεων του ΣτΕ και της πρακτικής της ΔΟΥ Πλοίων Πειραιά, η οποία και εφαρμόζει τις αποφάσεις του ΣτΕ. Κατά τις οδηγίες των ως άνω ΠΟΛ. 52/76 και 361/76 επί μεταβιβάσεως πλοίου δια πλειστηριασμού (γενομένου στο εξωτερικό) εις αλλοδαπούς, ο πλοιοκτήτης ουδεμία φορολογική υποχρέωση υπέχει για το πωληθέν στους αλλοδαπούς πλοίο, για το μετά την ημερομηνία πλειστηριασμού χρονικό διάστημα, έστω και αν για διαφόρους λόγους δεν διεγράφη το πλοίο από τα ελληνικά νηολόγια. Περαιτέρω ότι οσάκις προσκομίζεται πιστοποιητικό διαγραφής του πλοίου, από της ημερομηνίας αυτής δεν καταλογίζεται φόρος και εισφορά ν. 27/75. Όμως επί οριστικής απωλείας του πλοίου (βύθιση, πυρκαϊά) (και δεόντως αποδεικνυομένης) η φορολογική υποχρέωση παύει από της ημερομηνίας, που έλαβε χώρα το γεγονός που επέβαλε τη διαγραφή (ΠΟΛ. 361/76). Τα αυτά ισχύουν και επί αναγκαστικής εκποιήσεως του πλοίου στο εξωτερικό σε αλλοδαπούς (ΠΟΛ. 52/76).

ΙΙ. Στο νόμο 27/75 (ΦΕΚ Α΄ 77) ορίζονται -πλην άλλων- τα ακόλουθα: Άρθρο 1 Παρ. 1 Επιβάλλεται κατά τας διατάξεις του παρόντος νόμου φόρος και εισφορά επί των υπό ελληνικήν σημαίαν πλοίων. Παρ. 2 Δια τους σκοπούς του παρόντος νόμου τα πλοία λογίζονται υπό ελληνική σημαίαν από της νηολογήσεώς των εις ελληνικόν λιμένα ... μέχρι του χρόνου καθ` ον λαμβάνει χώραν το επιβάλλον την διαγραφήν του εκ του νηολογίου γεγονός".

Άρθρο 4 Παρ. 1 "Ο φόρος και η εισφορά βαρύνει: Τους πλοιοκτήτας ή πλοιοκτήτριας εταιρείας, τους εγγεγραμμένους εις το οικείον νηολόγιον κατά την πρώτην ημέραν εκάστου ημερολογιακού έτους, ανεξαρτήτως της κατοικίας ή της διαμονής ή της έδρας αυτών εν τη ημεδαπή ή εν τη αλλοδαπή."

Εξ άλλου στον Κώδικα Δημοσίου Ναυτικού Δικαίου (ΝΔ 187/73 ΦΕΚ Α΄ 261) ορίζονται πλην άλλων τα ακόλουθα:

Άρθρο 5 Παρ. 1 "... αναγνωρίζονται ως ελληνικά τα πλοία τα ανήκοντα κατά ποσοστόν υπερβαίνον τα πεντήκοντα εκατοστά εις έλληνας υπηκόους ή ελληνικά νομικά πρόσωπα, των οποίων τα κεφάλαια ανήκουν εις έλληνας υπηκόους κατά το αυτό ποσοστόν ..."

Άρθρο 6 Παρ. 1 "Η αναγνώρισις πλοίου ως ελληνικού συντελείται δια της εγγραφής αυτού εις νηολόγιον, τηρούμενον υπό λιμενικής αρχής εν τη ημεδαπή ...".

Άρθρο 16 Παρ. 1 "Η ελληνική εθνικότης του πλοίου απόλλυται όταν εκλείπουν οι όροι κτήσεως αυτής, οι προβλεπόμενοι υπό του άρθρου 5."

Άρθρο 18 Παρ. 1 "Ελληνικός πλοίον διαγράφεται εκ του οικείου νηολογίου: α) επί απωλείας της ελληνικής εθνικότητος, β) επί απωλείας του πλοίου, γ) επί διαλύσεως του πλοίου οπωσδήποτε επερχομένης, δ) επί ελλείψεως ειδήσεων περί του πλοίου επί εξάμηνον από της τελευταίας πληροφορίας, εις ην περίπτωσιν πιθανολογείται σφόδρα η απώλεια αυτού."

Τέλος στον Κώδικα Ιδιωτικού Ναυτικού δικαίου (ν. 3816/58 Α΄ 32), πλην άλλων ορίζονται:

Άρθρο 6 "Προς μεταβίβασιν της κυριότητος του πλοίου απαιτείται συμφωνία μεταξύ του κυρίου και του αποκτώντος ότι δια νόμιμον τινά αιτίαν μετατίθεται εις αυτόν η κυριότης. Η συμφωνία γίνεται εγγράφως και υποβάλλεται εις καταχώρισιν εν τω νηολογίω. ’νευ της κατά το προηγούμενον εδάφιον εγγραφής δεν επέρχεται η μεταβίβασις της κυριότητος του πλοίου."

Άρθρο 8 "Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις των άρθρων 1192 έως 1195, 1197 και 1199 έως 1204 του Αστικού Κώδικος."

Άρθρο 9 "Το δίκαιον της πολιτείας ης την σημαίαν φέρει το πλοίον, ρυθμίζει τα επ` αυτού εμπράγματα δικαιώματα."

Τέλος στο άρθρο 1192 ΑΚ ότι "Μεταγράφονται στο γραφείο μεταγραφών της περιφέρειας του ακινήτου: 1. ... 2. οι επιδικάσεις ή οι προσκυρώσεις που γίνονται από την αρχή ή οι κατακυρώσεις κυριότητας ή εμπράγματου δικαιώματος πάνω σε ακίνητο ...".

ΙΙΙ. Από το συνδυασμό των ως άνω διατάξεων προκύπτουν τα ακόλουθα: α) Επί καταρτίσεως συμβάσεως περί μεταβιβάσεως ελληνικού πλοίου σε αλλοδαπούς, κατά ποσοστό που συνεπάγεται την απώλεια της ελληνικής εθνικότητας, το πλοίο παύει να λογίζεται υπό ελληνική σημαία συμβάσεως στο ελληνικό νηολόγιο και αν ακόμη απέκτησε την εθνικότητα αλλοδαπής πολιτείας πριν την καταχώρηση της συμβάσεως στο ελληνικό νηολόγιο, γιατί απ` αυτής κατά το ελληνικό δίκαιο, επέρχεται η μετάθεση της κυριότητας, η οποία και συνεπάγεται την απώλεια της ελληνικής εθνικότητας, γεγονός που επιβάλλει τη διαγραφή του από το νηολόγιο. Επομένως ενόσω η μεταβιβαστική σύμβαση δεν έχει καταχωρισθεί, για οποιοδήποτε λόγο, στο νηολόγιο, ο εξακολουθών ως εκ τούτου να εμφανίζεται σ` αυτό ως πλοιοκτήτης, εξακολουθεί να βαρύνεται με την φορολογική υποχρέωση του ν. 27/75, έστω και αν παρέδωσε το πλοίο και έπαυσε, κατόπιν αυτού να έχει την εκμετάλλευση του (ΣτΕ 2080/92, 2081/92, 3120/2000). β) Ωσαύτος κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων επί μεταβιβάσεως της κυριότητος πλοίου κατόπιν δημοσίου πλειστηριασμού απαιτείται ως αναγκαίο στοιχείο αυτής η καταχώρηση στο νηολόγιο περιλήψεως της οικείας κατακυρωτικής εκθέσεως. Επί κατακυρώσεως δε σε δημόσιο πλειστηριασμό ελληνικού πλοίου σε αλλοδαπούς, κατά ποσοστό άγον σε απώλεια της ελληνικής εθνικότητος, το πλοίο παύει να λογίζεται υπό ελληνική σημαία, για την εφαρμογή του Ν. 27/1975, από την ως άνω καταχώρηση διότι από την καταχώρηση αυτή επέρχεται, κατά το ελληνικό δίκαιο, το οποίο ειναι εφαρμοστέο ανεξαρτήτως του τόπου διενέργειας του πλειστηριασμού, η μετάθεση της κυριότητος, η οποία στην ανωτέρω περίπτωση συνεπάγεται την απώλεια της ελληνικής εθνικότητος του πλοίου, γεγονός που επιβάλλει την διαγραφή του από το νηολόγιο. Επομένως, ενόσω η περίληψη της κατακυρωτικής εκθέσεως δεν έχει καταχωρισθεί, για οποιονδήποτε λόγο, στο νηολόγιο, ο εξακολουθών, ως εκ τούτου, να εμφανίζεται σ` αυτό ως πλοιοκτήτης, εξακολουθεί και να βαρύνεται με την οικεία φορολογική υποχρέωση, έστω και αν παρέδωσε το πλοίο και έπαυσε, κατόπιν αυτού, να έχει την εκμετάλλευσή του (ΣτΕ 387/96, 6005/96, 1976/98). γ) Ωσαύτως κατά την έννοια των ως άνω διατάξεων προκύπτει ότι επί διαλύσεως πλοίου, τούτο παύει να λογίζεται υπό ελληνική σημαία και επομένως να είναι αντικείμενο φόρου και εισφοράς ν. 27/75, όχι από τη διαγραφή του από την οποία διατάσσεται η διαγραφή, αλλά από τη διάλυσή του, δοθέντος ότι η διάλυση πλοίου αποτελεί κατά νόμον γεγονός που επιβάλλει την διαγραφή από το νηολόγιο. Τέτοια γεγονότα είναι πλην άλλων και η απώλεια της ελληνικής εθνικότητος και η διάλυση του πλοίου (ΣτΕ 1492/ 1493/93 7μελούς 1891/94, 1013/94, 1976/98, 1658/2000) και για την ταυτότητα του λόγου και η βύθιση του ή η απώλεια λόγω πυρκαϊάς (καθ` όσον και τότε συντρέχει περίπτωση οριστικής απώλειας του πλοίου και η φορολογική υποχρέωση παύει να υφίσταται από την ημερομηνία που έλαβε χώρα το γεγονός αυτό). Η επαγομένη όμως την ανωτέρω συνέπεια διάλυση (η βύθιση ...) του πλοίου αποδεικνύεται σε κάθε περίπτωση από τα προσκομιζόμενα από τους ενδιαφερομένους αποδεικτικά στοιχεία, εκτιμώμενα από τη φορολογική αρχή και τελικώς επί αμφισβητήσεως από τα διοικητικά δικαστήρια (ΣτΕ 1492/93, 1658/2000). Δηλονότι κατ` αρχήν (μη υπαρχούσης καταχωρίσεως στο νηολόγιο) νομίμως μεν εκδίδεται σχετική πράξη, εάν δεν υπάρχει οιαδήποτε όχληση και γνώση της φορολογικής αρχής, συνεκτιμάται όμως και δεν εκδίδεται επί προσκομίσεως ικανών αποδεικτικών στοιχείων δεόντως αποδεικνυομένων καθ` όσον, ήδη από της διαλύσεως ή βυθίσεως, το πλοίο έπαυσε να είναι αντικείμενο του φόρου και της εισφοράς ν. 27/75.

IV. Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω κατά τη γνώμη μου προσήκει η ως άνω αναλυτική απάντηση και συγκεκριμένα ότι επί διαλύσεως πλοίου ή βυθίσεως αυτού, η φορολογική υποχρέωση του ν. 27/75 παύει να υφίσταται από της διαλύσεως (ή βυθίσεως) του πλοίου του φορολογουμένου φέροντος το βάρος της αποδείξεως περί επελεύσεως του ως άνω γεγονότος. Επί μεταβιβάσεως όμως ελληνικού πλοίου σε αλλοδαπούς ή και ομοίας μεταβιβάσεως της κυριότητος (κατακυρώσεως) πλοίου κατόπιν δημοσίου πλειστηριασμού (κατά ποσοστό συνεπαγόμενο την απώλεια της ελληνικής εθνικότητας και στις δύο περιπτώσεις), ενόσω η περίληψη της κατακυρωτικής εκθέσεως δεν έχει καταχωρισθεί για οποιονδήποτε λόγο στο νηολόγιο, εξακολουθεί να υφίσταται η φορολογική υποχρέωση, έστω και αν ο πλοιοκτήτης παρέδωσε το πλοίο και έπαυσε κατόπιν αυτού, να έχει την εκμετάλλευσή του. Η ανωτέρω ερμηνευτική εκδοχή είναι σύμφωνη προς την άνω διαμορφωθείσα νομολογία του ΣτΕ και ενδείκνυται η Διοίκηση να προσαρμόσει τις σχετικές εγκυκλίους της προς τα άνω νομολογιακώς κριθέντα.