YΠΟΙΚ 1018995/100/Α0013/ΠΟΛ. 1196/2.8.2001

Τρόπος φορολογίας περιουσίας που περιέρχεται σε μοναχό αιτία θανάτου ή δωρεάς

Σχετικά με το πιο πάνω θέμα, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

1. Με τις διατάξεις των άρθρων 1 και 5 του ν.δ. 118/73 ορίζεται ότι σε φόρο υπόκειται κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που αποκτά περιουσία με αιτία το θάνατο ή δωρεά, ή γονική παροχή. Υπόχρεος σε φόρο είναι ο δικαιούχος της κτήσης ανάλογα με την περιουσία που αποκτά. Εξάλλου, κατά ρητή συνταγματική επιταγή (άρθρο 4 παρ. 5) οι Έλληνες πολίτες συνεισφέρουν χωρίς διακρίσεις ανάλογα με τις δυνάμεις τους.

2. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 18 και 19 του ν. ΓΥΙΔ. 1909, όπως τροποποιήθηκαν με το ν. 2067/52, που διέπουν τις περιουσιακές σχέσεις των μοναχών και διατηρήθηκαν σε ισχύ και μετά την εισαγωγή του ΑΚ, ο μοναχός από και δια της κουράς, αφενός μεν αποκτά τη μοναχική ιδιότητα, αφετέρου δε αποβάλλει αυτοδίκαια όλη του την περιουσία, η οποία περιέρχεται αυτοδίκαια στη Μονή εγκαταβιώσεως, στα μοναχολόγια της οποίας εγγράφεται, μετά από αφαίρεση της νόμιμης μοίρας, υπέρ των αναγκαίων κληρονόμων.

3. Παρά το γεγονός, ότι η κουρά αποτελεί οιονεί θάνατο του μοναχού, ο μοναχός διατηρεί και μετά την κουρά την ικανότητα δικαίου και τη δικαιοπρακτική του ικανότητα, που σημαίνει ότι νόμιμα αποκτά με χαριστική και επαχθή αιτία (άρθρα 18, 19 και 27 παρ. 2 Ν. ΓΥΙΔ 1909).

Ομως περιουσιακά στοιχεία που αποκτά ο μοναχός μετά την κουρά από άλλη αιτία μη χαριστική περιέρχεται στον ίδιο προσωπικά, ο οποίος μπορεί να τα διαθέσει εν ζωή μόνο με επαχθή αιτία. Αν δεν τα διαθέσει, η περιουσία με το θάνατο του περιέρχεται κατά το μισό στον ΟΔΕΠ και κατά το άλλο μισό στη Μονή.

4. Συνεπώς ο μοναχός, ως φυσικό πρόσωπο είναι υποκείμενο του φόρου για τη σε αυτό περιερχομένη περιουσία αιτία θανάτου ή δωρεάς ή από επαχθή αιτία.

5. Τα προαναφερθέντα ισχύουν εφόσον ο μοναχός φέρει νόμιμα τη μοναχική ιδιότητα, ενώ αντίθετα δεν έχουν εφαρμογή και επομένως ισχύει το κοινό δίκαιο, εφόσον αυτός έχει αποχωρήσει νόμιμα από τη Μονή, είτε γιατί απολύθηκε είτε γιατί καθαιρέθηκε και απέβαλε το ιερατικό σχήμα. Στην περίπτωση που αποχωρεί όχι μόνιμα αλλά αυθαίρετα, δεν αποβάλλει τη μοναχική ιδιότητα και συνεπώς εξακολουθεί να ισχύει ως προς αυτόν το ανωτέρω ειδικό νομοθετικό καθεστώς.

6. Με την προαναφερθείσα εγκύκλιο Κ 1139/61/28.1.75/ΠΟΛ. 28 έγινε δεκτό ότι στην περίπτωση που καταλείπονται περιουσιακά στοιχεία σε μοναχό, υποχρεούται αυτός σε καταβολή φόρου κληρονομίας λόγω του ότι τα περιουσιακά αυτά στοιχεία του καταλείπονται ως σε φυσικό πρόσωπο, ανεξάρτητα αν αυτά τελικά περιέρχονται με οιονεί καθολική διαδοχή στη μονή μετανοίας.

7. Με την 2041/93 απόφαση του ΣτΕ (Β τμήμα) έγινε δεκτό πως, δεδομένου ότι ο μοναχός κατά το ουσιαστικό δίκαιο - καθίσταται ισόβιος επικαρπωτής μόνο, η φορολογική του υποχρέωση φθάνει μέχρι αυτού του ποσού (της αξίας του μισού της ισόβιας επικαρπίας).

8. Με την παρούσα η οποία εφαρμόζεται σε κάθε περίπτωση κληρονομίας ή δωρεάς, περιερχομένης σε μοναχό, συμπληρώνεται η προγενέστερη ΠΟΛ. 28/28.1.75 εγκύκλιος με το ίδιο θέμα.

9. Οι κ.κ. Οικονομικοί Επιθεωρητές, στους οποίους κοινοποιείται η παρούσα, παρακαλούνται για την παρακολούθηση της πιστής εφαρμογής αυτής και την παροχή τυχόν οδηγιών προς τις ΔΟΥ.