Ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με το Brexit. Θέματα που θα αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις. Τελωνεία. Εισαγωγές και Εξαγωγές

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
ΕΔΡΑ: Jean Monnet 
ΚΑΤΟΧΟΣ ΕΔΡΑΣ: Κατερίνα Σαββαΐδου 

19/2/2019

ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΝΕΑ | 19/2/2019

Tax Flash

Εκστρατεία ενημέρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με το Brexit με έμφαση στον τομέα των τελωνείων με στόχο την ετοιμότητα των επιχειρήσεων της ΕΕ σε περίπτωση αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ χωρίς συμφωνία

Με το από 18 Φεβρουαρίου 2019 δελτίο τύπου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωσε για την απόφασή της να εντείνει τις δραστηριότητες ενημέρωσης των επιχειρήσεων της ΕΕ στον τομέα των τελωνείων και της έμμεσης φορολογίας, όπως ο ΦΠΑ, λόγω του διαφαινόμενου κινδύνου να αποχωρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο από την ΕΕ στις 30 Μαρτίου του τρέχοντος έτους χωρίς συμφωνία (σενάριο «αποχώρησης χωρίς συμφωνία»).

Η ενημερωτική εκστρατεία που ξεκίνησε αποτελεί μέρος των συνεχιζόμενων προσπαθειών της Επιτροπής να προετοιμαστεί για την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς συμφωνία, σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2018 (άρθρο 50), όπου ζητείται η εντατικοποίηση των εργασιών ετοιμότητας για όλα τα πιθανά σενάρια. Η εκστρατεία αυτή θα συμβάλει στην ενημέρωση των επιχειρήσεων που επιθυμούν να συνεχίσουν τις εμπορικές τους συναλλαγές με το Ηνωμένο Βασίλειο μετά τις 30 Μαρτίου, σχετικά με το τι πρέπει να κάνουν για να εξασφαλίσουν μια όσο το δυνατόν πιο ομαλή μετάβαση. Η προετοιμασία ενόψει της αλλαγής του καθεστώτος του Ηνωμένου Βασιλείου σε τρίτη χώρα είναι εξαιρετικά σημαντική προκειμένου να αποτραπούν σοβαρές διαταράξεις για τις επιχειρήσεις της ΕΕ.

Στόχος της πρωτοβουλίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι η ευαισθητοποίηση της επιχειρηματικής κοινότητας της ΕΕ, και ιδίως των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Για να προετοιμαστούν για ένα σενάριο «αποχώρησης χωρίς συμφωνία» και να συνεχίσουν τις εμπορικές τους συναλλαγές με το Ηνωμένο Βασίλειο, οι εν λόγω επιχειρήσεις θα πρέπει:

• Να αξιολογήσουν κατά πόσο διαθέτουν το απαραίτητο τεχνικό και ανθρώπινο δυναμικό για να εφαρμόσουν τις τελωνειακές διαδικασίες και κανόνες, π.χ. σχετικά με τους «προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής».
• Να εξετάσουν το ενδεχόμενο να λάβουν διάφορες τελωνειακές άδειες και καταχωρίσεις προκειμένου να διευκολύνουν τις εμπορικές τους δραστηριότητες εάν το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί μέρος της αλυσίδας εφοδιασμού τους.
• Να επικοινωνήσουν με την οικεία εθνική τελωνειακή αρχή για να ενημερωθούν σχετικά με άλλα μέτρα που μπορούν να λάβουν για να προετοιμαστούν.

Για τον λόγο αυτό έθεσε στη διάθεση των επιχειρήσεων σειρά εγγράφων, συμπεριλαμβανομένου ενός απλού καταλόγου ελέγχου πέντε (5) σημείων, που παρέχει επισκόπηση των μέτρων που πρέπει να ληφθούν. Το υλικό της εκστρατείας είναι διαθέσιμο σε όλες τις γλώσσες της Εε.

Μολονότι δεν είναι δυνατόν να μετριαστούν εντελώς οι επιπτώσεις του σεναρίου «αποχώρησης χωρίς συμφωνία», η εκστρατεία που δρομολογήθηκε σήμερα θα πρέπει να συμπληρώσει τις εθνικές προσπάθειες ενημέρωσης των επιχειρήσεων της ΕΕ και να συμβάλει στην προσέγγιση των θιγόμενων επιχειρήσεων στα κράτη μέλη της ΕΕ των 27.

Προπαρασκευαστικές εργασίες, που υποστηρίζονται από την Επιτροπή, βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη στα κράτη μέλη, ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι εθνικές υποδομές και η εφοδιαστική αλυσίδα στον τομέα των τελωνείων είναι έτοιμες να αντιμετωπίσουν ένα σενάριο αποχώρησης χωρίς συμφωνία.

Ο Πιερ Μοσκοβισί, επίτροπος Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων, Φορολογίας και Τελωνείων, δήλωσε: «Δεδομένου ότι, καθώς πλησιάζουμε στην 29η Μαρτίου, αυξάνεται ο κίνδυνος αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου χωρίς συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές τελωνειακές αρχές εργάζονται σκληρά ώστε να είναι έτοιμες να θεσπίσουν ελέγχους για τα εμπορεύματα που κυκλοφορούν μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Το μέτρο αυτό έχει καθοριστική σημασία για την προστασία των καταναλωτών μας και της εσωτερικής αγοράς μας. Σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την ικανότητα των επιχειρήσεων που διατηρούν εμπορικές συναλλαγές με το Ηνωμένο Βασίλειο να εξοικειωθούν με τους τελωνειακούς κανόνες που θα τεθούν αμέσως σε ισχύ σε περίπτωση αποχώρησης χωρίς συμφωνία. Δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο και ο ρόλος μας είναι να συμβάλουμε σ’ αυτή την ενημερωτική εκστρατεία».

Καταληκτικά, να σημειώσουμε ότι στόχος και προτεραιότητα της Επιτροπής εξακολουθεί βεβαίως να είναι η κύρωση της συμφωνίας αποχώρησης. Ωστόσο, η κύρωση αυτή παραμένει αβέβαιη. Δεδομένου του κινδύνου ενός σεναρίου «αποχώρησης χωρίς συμφωνία», η Επιτροπή έχει ξεκινήσει εντατικές εργασίες ετοιμότητας από τον Δεκέμβριο του 2017. Ως εκ τούτου, έχει ζητήσει επανειλημμένως από τους Ευρωπαίους πολίτες, τις επιχειρήσεις και τα κράτη μέλη να προετοιμαστούν για όλα τα πιθανά σενάρια, να εκτιμήσουν τους σχετικούς κινδύνους και να σχεδιάσουν τις ενέργειες που θα τους επιτρέψουν να τους μετριάσουν.

Όπως υπογραμμίστηκε στην πρώτη ανακοίνωση της Επιτροπής της 19ης Ιουλίου 2018 σχετικά με την προετοιμασία για το Brexit, ανεξάρτητα από το προβλεπόμενο σενάριο, η επιλογή του Ηνωμένου Βασιλείου να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση θα προκαλέσει σημαντικές διαταράξεις.

Τα ενδιαφερόμενα μέρη, καθώς και οι εθνικές και ενωσιακές αρχές, πρέπει να προετοιμαστούν για δύο πιθανά βασικά σενάρια:

• αν η συμφωνία αποχώρησης κυρωθεί πριν από τις 30 Μαρτίου 2019, το δίκαιο της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από την 1η Ιανουαρίου 2021, δηλαδή μετά από μεταβατική περίοδο 21 μηνών. Η συμφωνία αποχώρησης περιλαμβάνει τη δυνατότητα μιας μόνο παράτασης της μεταβατικής περιόδου το πολύ κατά ένα ή δύο έτη.
• αν η συμφωνία αποχώρησης δεν κυρωθεί πριν από τις 30 Μαρτίου 2019, δεν θα υπάρξει μεταβατική περίοδος και η νομοθεσία της ΕΕ θα παύσει να ισχύει ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο και εντός αυτού από τις 30 Μαρτίου 2019. Η περίπτωση αυτή αναφέρεται ως σενάριο «αποχώρησης χωρίς συμφωνία» ή «απότομης διακοπής».

Ύστερα από εκκλήσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (άρθρο 50) του Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου 2018 για την εντατικοποίηση των εργασιών ετοιμότητας σε όλα τα επίπεδα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε, στις 19 Δεκεμβρίου 2018, σχέδιο δράσης έκτακτης ανάγκης και διάφορα νομοθετικά μέτρα, μεταξύ άλλων και στον τομέα των τελωνείων. Τούτο έπεται των προηγούμενων ανακοινώσεων που δημοσιεύτηκαν τον Νοέμβριο και τον Ιούλιο του 2018.

Σε ένα τέτοιο σενάριο «αποχώρησης χωρίς συμφωνία», τα εμπορεύματα που προέρχονται από η προορίζονται για το Ηνωμένο Βασίλειο θα αντιμετωπίζονται ως εισαγωγές από και εξαγωγές προς «τρίτη χώρα». Αυτό σημαίνει ότι θα εφαρμόζονται τελωνειακές διατυπώσεις και τελωνειακοί έλεγχοι κατά την εισαγωγή και την εξαγωγή. Οι δασμοί, ο ΦΠΑ και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης θα εισπράττονται κατά την εισαγωγή, ενώ οι εξαγωγές προς το Ηνωμένο Βασίλειο θα απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ.

Ειδικότερα, από την ημερομηνία αποχώρησης, το Ηνωμένο Βασίλειο καθίσταται τρίτη χώρα για την οποία παύουν να ισχύουν τα προτιμησιακά καθεστώτα συναλλαγών της ΕΕ με τρίτες χώρες. Εισροές από το Ηνωμένο Βασίλειο (ύλες ή εργασίες μεταποίησης) θεωρούνται «μη καταγόμενες» στο πλαίσιο καθεστώτος προτιμησιακών συναλλαγών, για τον καθορισμό της προτιμησιακής καταγωγής εμπορευμάτων στα οποία ενσωματώνονται οι εν λόγω εισροές. Αυτό σημαίνει τα εξής:

• Αναφορικά με τα εμπορεύματα που εξάγονται από την ΕΕ:

Από την ημερομηνία αποχώρησης, η χώρα εταίρος μιας ΣΕΣ με την ΕΕ μπορεί να θεωρεί ότι εμπορεύματα που έχουν ενωσιακή προτιμησιακή καταγωγή πριν από την ημερομηνία αποχώρησης δεν πληρούν πλέον τα κριτήρια της καταγωγής αυτής κατά τη στιγμή της εισαγωγής τους στην εν λόγω τρίτη χώρα, επειδή οι εισροές από το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θεωρούνται «περιεχόμενο ΕΕ». Από την ημερομηνία αποχώρησης, σε περίπτωση επαλήθευσης της καταγωγής εμπορευμάτων που εξάγονται σε τρίτη χώρα στο πλαίσιο προτιμησιακής μεταχείρισης, οι εξαγωγείς στην ΕΕ-27 ενδέχεται να πρέπει να αποδείξουν την ενωσιακή καταγωγή των εμπορευμάτων, κατόπιν αιτήματος από την εν λόγω τρίτη χώρα, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι εισροές από το Ηνωμένο Βασίλειο δεν θεωρούνται πλέον «περιεχόμενο ΕΕ».

• Αναφορικά με τα εμπορεύματα που εισάγονται στην ΕΕ:

Εισροές από το Ηνωμένο Βασίλειο ενσωματωμένες σε εμπορεύματα που παράγονται σε τρίτες χώρες με τις οποίες η ΕΕ έχει καθιερώσει καθεστώτα προτιμησιακών συναλλαγών και εισάγονται στην ΕΕ, από την ημερομηνία αποχώρησης θα είναι «μη καταγόμενες», ειδικότερα σε πλαίσιο σώρευσης καταγωγής με την ΕΕ.

Γενικότερα, η Επιτροπή δημοσίευσε σειρά ανακοινώσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην καλύτερη ενημέρωση των ενδιαφερομένων και των ταξιδιωτών σχετικά με τις συνέπειες που θα μπορούσε να έχει για την επιχειρηματική τους δραστηριότητα ένα σενάριο «αποχώρησης χωρίς συμφωνία» όσον αφορά τις τελωνειακές διαδικασίες, την έμμεση φορολογία, όπως ο ΦΠΑ και οι ειδικοί φόροι κατανάλωσης, τους προτιμησιακούς κανόνες καταγωγής και τις άδειες εισαγωγής/εξαγωγής. Από την ημερομηνία αποχώρησης, σε περίπτωση επαλήθευσης της καταγωγής εμπορευμάτων που εισάγονται στην ΕΕ, οι εξαγωγείς σε τρίτες χώρες ενδέχεται να πρέπει να αποδείξουν την προτιμησιακή ενωσιακή καταγωγή των εισαγόμενων εμπορευμάτων.

Η δράση των κρατών μελών είναι επίσης ουσιαστικής σημασίας. Οι εθνικές αρχές διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην παρακολούθηση και την καθοδήγηση των προετοιμασιών του τομέα. Σ' αυτή τη βάση, η Επιτροπή διεξήγαγε τεχνικές συζητήσεις με τα κράτη μέλη της ΕΕ των 27, τόσο για γενικά θέματα ετοιμότητας όσο και για τομεακά, νομικά και διοικητικά μέτρα ετοιμότητας. Επίσης, ξεκίνησαν επισκέψεις στα 27 κράτη μέλη της ΕΕ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι ο εθνικός σχεδιασμός έκτακτης ανάγκης βρίσκεται σε καλό δρόμο και να διευκρινιστούν, εν ανάγκη, τυχόν ερωτήσεις σχετικά με τη διαδικασία ετοιμότητας.

Κατερίνα Σαββαΐδου, Επίκουρη Καθηγήτρια ΑΠΘ, Κάτοχος της Έδρας, ADIT
Βασιλική Αθανασάκη, Διδάκτωρ Δημοσίου και Φορολογικού Δικαίου, ADIT, Ερευνήτρια της Έδρας