ΘΕΜΑ: Διευκρινίσεις σχετικά με τη φορολογική μεταχείριση του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (ΟΑΣΘ) και των μετόχων αυτού μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4482/2017. 

Αναφορικά με το πιο πάνω θέμα και σε ζητήματα δικής μας αρμοδιότητας, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα: 

1. Με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν.δ. 3721/1957, όπως αυτό ίσχυε πριν την κατάργησή του με το άρθρο 36 του ν. 4482/2017, συστάθηκε ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (Ο.Α.Σ.Θ.), που αποτελεί νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και διέπεται από τις διατάξεις αυτού του νομοθετικού διατάγματος. 

2. Περαιτέρω, με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 21 του πιο πάνω νομοθετικού διατάγματος οριζόταν ότι τα κέρδη που πραγματοποιούνται από τον Οργανισμό Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (Ο.Α.Σ.Θ.) από την εκμετάλλευση των συγκοινωνιών με αυτοκίνητα, φορολογούνται σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του ν.δ. 3323/1955 στο όνομα των μετόχων, ανάλογα με το ποσοστό συμμετοχής του καθενός στον Οργανισμό, ενώ με τις διατάξεις της παρ. 2  του άρθρου 21 του ίδιου νομοθετικού διατάγματος οριζόταν ότι για τον προσδιορισμό των καθαρών κερδών του Ο.Α.Σ.Θ. εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του ν.δ. 3323/1955 οι σχετικές με τη φορολογία των ομόρρυθμων εταιρειών. 

3. Όπως είχε διευκρινισθεί με το αριθ. Δ12Β 1019982 ΕΞ2015/10.2.2015 έγγραφό μας, το κέρδος του Ο.Α.Σ.Θ. φορολογείται σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 3721/1957 στο όνομα των μετόχων του ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, με τους οριζόμενους στις σχετικές διατάξεις του ν. 4172/2013 συντελεστές, και για τον λόγο αυτό δεν διενεργείται παρακράτηση φόρου, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 62 του ν. 4172/2013.

Με τον ίδιο τρόπο φορολογείται στο όνομα των μετόχων του και το κέρδος που αναλογεί στις ίδιες μετοχές που τηρεί ο Οργανισμός, κατά την αναλογία συμμετοχής τους σε αυτόν και κατά τον χρόνο που αποκτάται το κέρδος από τον Ο.Α.Σ.Θ., ανεξάρτητα από τη διανομή ή μη του κέρδους αυτού, δεδομένου ότι ο Οργανισμός δεν αποτελεί ο ίδιος υποκείμενο του φόρου, καθώς και το πρόσθετο επιχειρηματικό κέρδος, το οποίο δεν διανέμεται στους μετόχους και τους εργαζόμενους του Οργανισμού αλλά παραμένει σε αυτόν για κάλυψη μελλοντικών ελλειμμάτων και αντίστοιχη μείωση της αντισταθμιστικής καταβολής του Ελληνικού Δημοσίου, καθόσον αποτελεί ουσιαστικά πρόσθετο επιχειρηματικό κέρδος, έστω και αν δεν διανέμεται. 

Συνεπώς, οι μέτοχοι του Ο.Α.Σ.Θ., φυσικά πρόσωπα, έχουν υποχρέωση να δηλώσουν όλα τα παραπάνω κέρδη που τους αναλογούν από τη συμμετοχή τους στον Ο.Α.Σ.Θ., ως αποκτώντες εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, για να φορολογηθούν με τις διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 29 του ν.4172/2013. 

4. Με τις διατάξεις των άρθρων 22-31 του Κεφαλαίου Δ’ του ν. 4482/2017 ρυθμίσθηκαν τα θέματα εξαγοράς του Ο.Α.Σ.Θ. από το Ελληνικό Δημόσιο.

Ειδικότερα, με τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 22 του νόμου αυτού ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι από τη δημοσίευση του νόμου στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (25.7.2017) λύεται η Οικονομική Συμφωνία μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του Οργανισμού Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης (Ο.Α.Σ.Θ.), που συνάφθηκε με αντικείμενο την ανάθεση, εκτέλεση και εκμετάλλευση της αστικής συγκοινωνίας στη Θεσσαλονίκη και το σύνολο της κινητής και ακίνητης περιουσίας του Ο.Α.Σ.Θ. περιέρχεται αυτοδικαίως στο Ελληνικό Δημόσιο. 

Περαιτέρω, με τις διατάξεις του α΄ εδαφίου της παρ. 3 του άρθρου 23 του ν. 4482/2017 ορίζεται ότι η εξαγορά του Ο.Α.Σ.Θ. συντελείται και τελειούται από την έναρξη ισχύος του εν λόγω νόμου οπότε περιέρχεται στο Ελληνικό Δημόσιο το σύνολο των μετοχών του Οργανισμού, ενώ με τις διατάξεις του τελευταίου εδαφίου της παρ. 4 του ίδιου άρθρου και νόμου ορίζεται ότι με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Α.Σ.Θ.:

α) τίθεται ο Ο.Α.Σ.Θ. σε εκκαθάριση εν λειτουργία σύμφωνα  με τις διατάξεις του παρόντος, και

β) ορίζεται η προσωρινή συνέχιση της λειτουργίας της επιχείρησης κατά την εκκαθάριση, για την εκτέλεση του μεταβατικού συγκοινωνιακού έργου σύμφωνα με τους σκοπούς του νόμου αυτού. 

5. Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι οι μέτοχοι του Ο.Α.Σ.Θ. για το χρονικό διάστημα που κατέχουν την ιδιότητά τους αυτή φορολογούνται σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παρ. 2 του παρόντος για όλα τα κέρδη που τους αναλογούν από τη συμμετοχή τους στον Ο.Α.Σ.Θ., ως αποκτώντες εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα (σχετ. το αριθ. πρωτ. ΔΕΑΦ Β 1072106 ΕΞ2018/11.5.2018 έγγραφό μας). 

6. Mε τις διατάξεις της περ. α΄ του άρθρου 46 του ν. 4172/2013 ορίζεται ότι από το φόρο εισοδήματος απαλλάσσονται οι φορείς γενικής κυβέρνησης με εξαίρεση το εισόδημα που αποκτούν από κεφάλαιο και υπεραξία μεταβίβασης κεφαλαίου. Για τους σκοπούς του προηγούμενου εδαφίου στους φορείς Γενικής Κυβέρνησης δεν περιλαμβάνονται οι κεφαλαιουχικές εταιρείες, εκτός από αυτές στις οποίες το κράτος ή νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου συμμετέχει με ποσοστό εκατό τοις εκατό (100%). 

7. Επίσης, με τις διατάξεις των παραγράφων 1 και 4 του άρθρου 70 του ν.4172/2013, μεταξύ άλλων, ορίζεται ότι σε περίπτωση που τυχόν μειωθεί το εισόδημα άνω του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%), ο φορολογούμενος μπορεί να ζητήσει με αίτησή του τη μείωση του φόρου που βεβαιώθηκε κατά τις διατάξεις του άρθρου 69 του ν.4172/2013. Αν γίνει νέα εκκαθάριση λόγω υποβολής τροποποιητικής δήλωσης, εφόσον μειωθεί ο φόρος, μειώνεται αναλόγως και η προκαταβολή του φόρου.

Ειδικότερα, στο άρθρο 4 της ΠΟΛ 1068/2018 απόφασης Διοικητή Α.Α.Δ.Ε. ορίζεται ότι κατά την υποβολή των αρχικών δηλώσεων για τα εισοδήματα του φορολογικού έτους 2017 δεν συμπληρώνονται οι κωδικοί 655-656.

Οι κωδικοί αυτοί συμπληρώνονται μόνο με υποβολή τροποποιητικής δήλωσης στον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. εκκαθάρισης της αρχικής δήλωσης.

Οι ανωτέρω κωδικοί είναι ανενεργοί και ενεργοποιούνται από την Δ.Ο.Υ. όταν ο φορολογούμενος υποβάλλει εμπρόθεσμα αίτηση (μέχρι 30 Σεπτεμβρίου) για μείωση προκαταβολής σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου 70 του ν.4172/2013, εφόσον βέβαια συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή των προηγούμενων διατάξεων. 

8. Κατόπιν των ανωτέρω, όσον αφορά στη φορολογική μεταχείριση του Ο.Α.Σ.Θ. και των μετόχων αυτού μετά την έναρξη ισχύος του ν. 4482/2017 και μέχρι την ολοκλήρωση της εκκαθάρισής του, διευκρινίζονται τα ακόλουθα: 

α) Δεδομένου ότι με τις διατάξεις του πιο πάνω νόμου καταργήθηκαν οι διατάξεις του ν.δ. 3721/1957, με βάση τις οποίες, τα κέρδη του Ο.Α.Σ.Θ. φορολογούνταν στο όνομα των μετόχων  αλλά και ότι ο Ο.Α.Σ.Θ. συμπεριλαμβάνεται στο τελευταίο δημοσιευμένο Μητρώο Φορέων Γενικής Κυβέρνησης που έχει εκδοθεί από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, για αυτόν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της περ. α΄ του άρθρου 46 του ν. 4172/2013 και όσα ειδικότερα έχουν διευκρινιστεί με την ΠΟΛ. 1044/2015 εγκύκλιό μας και κατά συνέπεια, από 25.7.2017 και μετά, ημερομηνία κατά την οποία περιέρχεται στο Ελληνικό Δημόσιο το σύνολο των μετοχών του Ο.Α.Σ.Θ. φορολογείται ο ίδιος ο Ο.Α.Σ.Θ. και όχι οι μέτοχοί του. 

β) Όσον αφορά στους μετόχους του ΟΑΣΘ, οι οποίοι έχουν απωλέσει την ιδιότητα του μετόχου και συνεπώς δεν υφίσταται εισόδημα επιχειρηματικής δραστηριότητας κατά το τρέχον έτος υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος (2018), για το εισόδημα που απέκτησαν εντός του φορολογικού έτους 2017, ήτοι για το χρονικό διάστημα πριν από την εξαγορά του Οργανισμού από το Ελληνικό Δημόσιο, παρέχεται σε αυτούς η δυνατότητα να υποβάλουν στην αρμόδια για τη φορολογία τους Δ.Ο.Υ. μέχρι το τέλος του έτους 2018 αίτηση διαγραφής της βεβαιωθείσας γι’ αυτόν τον λόγο προκαταβολής. 

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ  ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΑΡΧΗΣ  ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ  Γ. ΠΙΤΣΙΛΗΣ