ΥΠΟΙΚ 1020677/369/Α0012/ΠΟΛ.1065/25.2.2000

Κοινοποίηση ορισμένων διατάξεων του Ν.2753/1999, οι οποίες αναφέρονται στη φορολογία εισοδήματος των δικηγόρων

1. Σας κοινοποιούμε τις διατάξεις των παρ. 2 έως 9 του άρθρου 7 του Ν.2753/1999 (ΦΕΚ 24/Α`) "Απλοποιήσεις και ελαφρύνσεις στη φορολογία εισοδήματος και άλλες διατάξεις", οι οποίες αναφέρονται σε θέματα φορολογίας εισοδήματος των δικηγόρων.

2. Για κάθε μία από τις πιο πάνω παραγράφους, σας παρέχουμε τις ακόλουθες ερμηνευτικές οδηγίες, με σκοπό την ορθή και ομοιόμορφη εφαρμογή τους.

3. Με την παρ. 2 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου προβλέπεται ελάχιστη αμοιβή, ενιαία για όλους τους Δικηγορικούς Συλλόγους της χώρας, για τις παραστάσεις των δικηγόρων ενώπιον των Δικαστηρίων, για τη σύμπραξή τους σε εξώδικες ενέργειες και συμβάσεις, καθώς και για κάθε άλλη νομική υπηρεσία που παρέχουν αυτοί στον εντολέα τους. Οι αμοιβές αυτές καθορίζονται το μήνα Δεκέμβριο κάθε δεύτερου έτους, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ύστερα από γνώμη της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων της Ελλάδας. Ετσι, με την υπ` αριθ. 1121675/2031/Α0012/ΠΟΛ.1269/29.12.1999 (ΦΕΚ 2295/Β`/31.12.1999) κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, προσδιορίστηκαν οι ελάχιστες αμοιβές των δικηγόρων, οι οποίες ανεστάλησαν μέχρι 30.6.2000 με την υπ` αριθ. 1007604/132/Α0012/ΠΟΛ.1017/25.1.2000 (ΦΕΚ 77/Β`/1.2.2000) κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης και ισχύουν από 1.7.2000.

Οι ελάχιστες αμοιβές των δικηγόρων που ισχύουν από 1.1.2000 μέχρι και 30.6.2000 προσδιορίστηκαν με την υπ` αριθ. 1007604/132/Α0012/ΠΟΛ.1017/25.1.2000 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης.

4. Με την παρ. 3 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου προβλέπεται η προείσπραξη της ελάχιστης αμοιβής του δικηγόρου, που καθορίστηκε με την προαναφερόμενη κοινή υπουργική απόφαση της προηγούμενης παραγράφου, από τον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο, με τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης. Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι κατά την προείσπραξη της ελάχιστης αμοιβής των δικηγόρων, που αναγράφεται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης, υποχρεούνται να ενεργούν παρακράτηση φόρου με συντελεστή 15% στο ακαθάριστο ποσό της ελάχιστης αυτής αμοιβής. Ενόψει, όμως, της διάταξης της παρ. 4 αυτού του άρθρου, από το ποσό της προεισπραττόμενης αμοιβής που δικαιούται ο δικηγόρος πρέπει να αφαιρείται το ποσό που υποχρεωτικά παρακρατείται από το Δικηγορικό Σύλλογο, σύμφωνα με το άρθρο 96α` του Ν.Δ.3026/1954, σε συνδυασμό με την οικεία απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, όπως αυτή ισχύει κάθε φορά, υπέρ του οικείου διανεμητικού λογαριασμού που τηρείται σε αυτόν.

Οι Δικηγορικοί Σύλλογοι εξαιρούνται από την υποχρέωση παρακράτησης φόρου στις ακόλουθες περιπτώσεις:

α) Κατά την προείσπραξη της ελάχιστης αμοιβής που αναγράφεται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης για παραστάσεις, καθώς και για κάθε άλλη νομική υπηρεσία που παρέχουν οι δικηγόροι στον εντολέα τους, με τον οποίο συνδέονται με σύμβαση έμμισθης εντολής και αμείβονται με πάγια αντιμισθία. Σε αυτή την περίπτωση, στο οικείο τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης, εκτός από την ένδειξη "πάγια αντιμισθία", θα αναγράφεται και ο εντολέας του δικηγόρου.

Σημειώνεται ότι ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες, με βάση τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 45 του Ν.2238/1994, θεωρείται και το εισόδημα που αποκτούν οι δικηγόροι ως πάγια αντιμισθία για την παροχή νομικών υπηρεσιών, επί του οποίου ενεργείται παρακράτηση φόρου με βάση τις διατάξεις του άρθρου 57 αυτού του νόμου.

β) Στις περιπτώσεις των εργατικών και αυτοκινητικών υποθέσεων μόνο, όπου ο δικηγόρος αμείβεται με εργολαβικό συμβόλαιο, με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι έχει υποβάλει αντίγραφο αυτού του συμβολαίου στη ΔΟΥ που είναι αρμόδια για τη φορολογία του εισοδήματός του. Σε αυτή την περίπτωση:

αα) το Δημόσιο, ββ) τα Νομικά Πρόσωπα Δημόσιου Δικαίου, γγ) οι Δημόσιες Επιχειρήσεις και Οργανισμοί κοινής ωφέλειας, δδ) οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και εε) τα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου

υποχρεούνται να παρακρατούν φόρο εισοδήματος με συντελεστή 15% στο ακαθάριστο ποσό της αμοιβής του δικηγόρου. Οι υπόχρεοι αυτοί, μαζί με την οικεία δήλωση απόδοσης του παρακρατούμενου φόρου, στην αρμόδια ΔΟΥ θα συνυποβάλουν και αντίγραφο της απόφασης του οικείου Δικαστηρίου.

Επομένως, στο σημείο αυτό, τροποποιείται ο συντελεστής 20% που αναφέρεται στην παρ. 1 του άρθρου 58, μόνο όμως όταν οι Φορείς που καταβάλλουν τις αμοιβές είναι αυτοί που αναφέρονται πιο πάνω [αα) Δημόσιο, ββ) τα ΝΠΔΔ, γγ) ... κ.λπ.] και μόνο για αντικείμενα από εργατικές και αυτοκινητικές διαφορές.

Τονίζεται ότι, αντίθετα, τα Φυσικά Πρόσωπα που ασκούν επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα και τηρούν βιβλία Β` ή Γ` κατηγορίας του ΚΒΣ, έχουν υποχρέωση να παρακρατούν φόρο με συντελεστή 20% στο ποσό της ακαθάριστης αμοιβής του δικηγόρου.

Διευκρινίζεται ότι για την εφαρμογή της διάταξης αυτής της περ. β`, οι δικηγόροι υποχρεούνται να υποβάλουν αντίγραφο του εργολαβικού συμβολαίου των εργατικών και αυτοκινητικών υποθέσεων στους πιο πάνω υπόχρεους, δηλαδή το Δημόσιο, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ κ.λπ. Το αντίγραφο, όμως, αυτό του εργολαβικού συμβολαίου θα πρέπει να φέρει την ένδειξη ότι κατατέθηκε όμοιο στην αρμόδια για τη φορολογία του εισοδήματος του δικηγόρου ΔΟΥ.

γ) Κατά την προείσπραξη της αμοιβής που λαμβάνει ο δικηγόρος για την παράστασή του σε συμβόλαια μεταβίβασης ακινήτων, καθόσον στην προαναφερόμενη κοινή υπουργική απόφαση της προηγούμενης παραγράφου δεν καθορίζεται ελάχιστη αμοιβή, προκειμένου να έχει εφαρμογή η διάταξη της παρακράτησης της παραγράφου αυτής. Διευκρινίζεται ότι οι Δικηγορικοί Σύλλογοι, επίσης, εξαιρούνται από την υποχρέωση παρακράτησης φόρου κατά την προείσπραξη της αμοιβής που λαμβάνει ο δικηγόρος από την αναγκαστική απαλλοτρίωση ακινήτου που περαιώνεται με απόφαση Δικαστηρίου.

5. Με την παρ. 4 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου θεσπίζεται υποχρέωση παρακράτησης φόρου με συντελεστή 15% επί οποιουδήποτε ποσού εισπράττει ως μέρισμα ο δικηγόρος από τον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο ή από Ταμείο συνεργασίας ή από διανεμητικό λογαριασμό οποιασδήποτε νομικής μορφής.

6. Με την παρ. 5 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου ορίζεται ότι αν ο εντολέας του δικηγόρου είναι υπόχρεος κατά νόμο να προβαίνει σε παρακράτηση φόρου, τότε θα παρακρατεί φόρο με συντελεστή 20%, κατ` εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 58 του Ν.2238/1994, στο ακαθάριστο ποσό της αμοιβής που καταβάλει στο δικηγόρο μετά την αφαίρεση της ελάχιστης αμοιβής που αναγράφεται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου που αναφέρεται στην ίδια υπόθεση.

Για παράδειγμα, η ελάχιστη αμοιβή του δικηγόρου "Χ" για παράστασή του στο Τριμελές Διοικητικό Πρωτοδικείο, για υπόθεση της ΟΕ "Ψ", η οποία αναγράφεται στο τετραπλότυπο γραμμάτιο προείσπραξης του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου, ανέρχεται στο ποσό των 60.000 δρχ. Η εταιρία "Ψ" για τις υπηρεσίες αυτές καταβάλλει στο δικηγόρο αμοιβή ύψους 100.000 δρχ. Στην περίπτωση αυτή, η πιο πάνω εταιρία θα προβεί σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 20% επί του ποσού των 40.000 δρχ. (100.000 - 60.000), με την υποχρέωση της προσκόμισης από το δικηγόρο φωτοαντιγράφου επικυρωμένου από τον ίδιο του αντίστοιχου γραμματίου προείσπραξης.

7. Με την παρ. 6 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου ορίζεται ότι για την απόδοση του φόρου που παρακρατήθηκε από τους Δικηγορικούς Συλλόγους, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του άρθρου 59 του Ν.2238/1994 και συγκεκριμένα οι παρ. 1, 6 και 7 αυτού του άρθρου (απόδοση του φόρου με εφάπαξ καταβολή στη ΔΟΥ της έδρας του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου μέχρι την 20ή ημέρα των μηνών Μαρτίου, Μαϊου, Ιουλίου, Σεπτεμβρίου και Ιανουαρίου κάθε έτους με προσωρινή δήλωση..., επιβολή πρόσθετου φόρου ή προστίμου που προβλέπεται από τις διατάξεις του Ν.2523/1997, σε περίπτωση μη υποβολής προσωρινής δήλωσης ή εκπρόθεσμης ή ανακριβούς υποβολής κ.λπ.). Την ευθύνη για την απόδοση αυτή φέρει ο Πρόεδρος του οικείου Δικηγορικού Συλλόγου.

Επίσης, για την απόδοση του φόρου που παρακρατήθηκε από τους υπόχρεους της περ. β` της παρ. 3 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου, εφαρμόζονται ανάλογα οι διατάξεις του άρθρου 60 του Ν.2238/1994 και συγκεκριμένα οι παρ. 1, 6, 7 και 8 αυτού του άρθρου (απόδοση του φόρου με εφάπαξ καταβολή στη ΔΟΥ της έδρας τους, υποβάλλοντας δήλωση μέσα στον επόμενο από την παρακράτηση μήνα..., επιβολή πρόσθετου φόρου ή προστίμου που προβλέπεται από τις διατάξεις του Ν.2523/1997).

Σημειώνεται ότι με την οικεία δήλωση απόδοσης του παρακρατούμενου φόρου θα συνυποβάλλεται και αντίγραφο της απόφασης του Δικαστηρίου.

Τονίζεται ότι για την απόδοση του φόρου που παρακρατήθηκε από τους υπόχρεους της παρ. 4 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου, εφαρμόζονται ανάλογα οι προαναφερόμενες διατάξεις των παρ. 1, 6 και 7 του άρθρου 59 του Ν.2238/1994. Την ευθύνη για την απόδοση του φόρου φέρει ο Πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου ή ο Πρόεδρος ή ο Διευθυντής του Ταμείου συνεργασίας ή του διανεμητικού λογαριασμού, κατά περίπτωση.

8. Με την παρ. 7 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου ορίζεται ότι με αποφάσεις των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, κοινές ή όχι κατά περίπτωση, ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 2 έως και 6 του άρθρου αυτού.

9. Με την παρ. 8 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου ορίζεται ότι οι διατάξεις των παρ. 3 έως και 6 του άρθρου αυτού ισχύουν από την 1η του επόμενου μήνα από τη δημοσίευση της κοινής απόφασης των Υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης, που προβλέπεται από την παρ. 2 του ίδιου άρθρου, η οποία αναφέρεται στον προσδιορισμό της ελάχιστης αμοιβής των δικηγόρων, δηλαδή ισχύουν από 1.1.2000. Από την ημερομηνία αυτή καταργούνται οι διατάξεις του άρθρου 64 του Ν.2065/1992.

10. Με την παρ. 9 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου ορίζεται ότι, ειδικά για τη χρήση 1999, το καθαρό εισόδημα από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος του δικηγόρου, που προσδιορίζεται με βάση τις διατάξεις της παρ. 1 του αντικατασταθέντος άρθρου 51 του Ν.2238/1994 από την παρ. 1 του άρθρου 7 του κοινοποιούμενου νόμου, δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τις προϊσχύσασες διατάξεις του άρθρου 51 του Ν.2238/1994. Δηλαδή, οι αντικατασταθείσες διατάξεις του άρθρου 51 του Ν.2238/1994 ισχύουν μόνο για τη χρήση 1999 και μόνο για τον προσδιορισμό του ελάχιστου ποσού καθαρού εισοδήματος του δικηγόρου. Για την εφαρμογή των διατάξεων αυτών, ως επαγγελματική αμοιβή λαμβάνεται το ποσό των 2.500.000 δρχ., ως συντελεστής μισθωτικής αξίας το ποσοστό 8,5% και ως τιμή ζώνης λαμβάνεται αυτή που ίσχυε την 1.1.1995.

Συνεπώς, το καθαρό εισόδημα του δικηγόρου που εξευρίσκεται λογιστικά με βάση τις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 49, δεν μπορεί να είναι μικρότερο από αυτό που προκύπτει από την εφαρμογή επί των ακαθάριστων εσόδων του προβλεπόμενου μοναδικού συντελεστή καθαρών αμοιβών που, στην προκειμένη περίπτωση, ανέρχεται σε 50% και αυτό δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τις προϊσχύσασες διατάξεις του άρθρου 51.

Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που τα ακαθάριστα έσοδα υπερβαίνουν τα 40.000.000 δρχ., τότε το καθαρό εισόδημα που προσδιορίζεται λογιστικά με βάση τις διατάξεις των παρ. 2 και 4 του άρθρου 49 του Ν.2238/1994, δεν μπορεί να είναι μικρότερο από το ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος που προσδιορίζεται με βάση τις διατάξεις του άρθρου 51 του Ν.2238/1994 που προϊσχυσαν.

Παράδειγμα 1ο

Δικηγόρος ασκεί το ελευθέριο επάγγελμά του επί δέκα πέντε (15) έτη και κατέχει τον τίτλο του λέκτορα. Τηρεί βιβλία Β` κατηγορίας του ΚΒΣ, από τα οποία για τη χρήση 1999 προκύπτουν ακαθάριστα έσοδα 10.000.000 δρχ. και έξοδα 6.000.000 δρχ. Πραγματοποίησε συνολικά 65 παραστάσεις από τις οποίες 20 σε Πταισματοδικεία, 30 σε Πρωτοδικεία, 2 σε Τριμελή Εφετεία, από τις οποίες 2 για ιδιώτες και 1 για λογαριασμό Τράπεζας, από την οποία εισέπραξε κατ` αποκοπή 100.000 δρχ., 1 σε Πενταμελές Εφετείο για ιδιώτη, 1 σε Κακουργιοδικείο για ιδιώτη και 10 παραστάσεις σε μεταβιβάσεις ακινήτων. Επίσης, εισέπραξε και μέρισμα από το Δικηγορικό Σύλλογο ποσού 230.000 δρχ.

Συστεγάζεται με άλλους δύο δικηγόρους και μισθώνουν μαζί επαγγελματική στέγη επιφάνειας 51 τ.μ. Η τιμή ζώνης της περιοχής όπου βρίσκεται η επαγγελματική του εγκατάσταση και που ίσχυε την 1.1.1995 ανέρχεται στο ποσό των 125.000 δρχ. το τετραγωνικό μέτρο.

Α. Προσδιορισμός του ελάχιστου ποσού καθαρού εισοδήματος με βάση τις προϊσχύσασες διατάξεις του άρθρου 51 του Ν.2238/1994

1 Επαγγελματική αμοιβή: 2.500.000

1 Μισθωτική αξία επαγγελματικής εγκατάστασης: Τιμή ζώνης 125.000 δρχ. Χ 20 τ.μ. (51:3, μη δυνάμενο να είναι μικρότερο από 20 τ.μ. Χ 8,5% = 212.500 ΣΥΝΟΛΟ 2.712.500

1 Προσαυξήσεις με βάση τον αριθμό των γραμματίων προείσπραξης. Γραμμάτια που δε λαμβάνονται υπόψη: 20 (σε Πταισματοδικεία) + 1 (σε Τριμελές Εφετείο για λογαριασμό Τράπεζας) + 10 (σε μεταβιβάσεις ακινήτων) = 31

1 Γραμμάτια που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της προσαύξησης: 65 - 31 = 34 - 3 - 4 Προσαύξηση: 4 Χ 1% = 4% 2.712.500 Χ 4% = 108.500 δρχ.

1 Παραστάσεις σε Τριμελή Εφετεία: 3 - 1 = 2 Χ 3% = 6% 2.712.500 Χ 6% = 162.750 δρχ.

1 Παραστάσεις σε Πενταμελές Εφετείο: 1 Χ 5% = 5% 2.712.500 Χ 5% = 135.625 δρχ.

1 Παραστάσεις σε Κακουργιοδικείο: 1 Χ 10% = 10% 2.712.500 Χ 10% = 271.250 δρχ.

1 Παραστάσεις σε Τριμελές Εφετείο για λογαριασμό Τράπεζας: 100.000 Χ 50% = 50.000 δρχ.

Μέρισμα Δικηγορικού Συλλόγου:230.000 δρχ. 50% =115.000 δρχ. ΣΥΝΟΛΟ 3.555.625

1 Προσαυξήσεις λόγω πανεπιστημιακού τίτλου: 3.555.625 δρχ. Χ 10% = 355.562 δρχ. Ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος 3.911.187 δρχ.

Β. Ειδικός προσδιορισμός του καθαρού εισοδήματος με βάση τις  ισχύουσες διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 51 του Ν.2238/1994

α) Λογιστικός προσδιορισμός: 4.000.000 δρχ. (έσοδα - έξοδα, 10.000.000 - 6.000.000)

β) Εξωλογιστικός προσδιορισμός: 5.000.000 δρχ. (ακαθάριστα έσοδα Χ μοναδικό συντελεστή καθαρών αμοιβών) (10.000.000 Χ 50%)

Συνεπώς, σε φόρο θα υπαχθεί το ποσό εισοδήματος των 5.000.000 δρχ. που προσδιορίστηκε εξωλογιστικά και το οποίο είναι μεγαλύτερο από αυτό που προσδιορίστηκε λογιστικά (4.000.000), καθώς και από αυτό που προσδιορίστηκε με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια (3.911.187).

Παράδειγμα 2ο

Δικηγόρος ασκεί το ελευθέριο επάγγελμά του και τηρεί βιβλία Β` κατηγορίας του ΚΒΣ, από τα οποία για τη χρήση 1999 προκύπτουν ακαθάριστα έσοδα 11.500.000 δρχ. και έξοδα 7.000.000 δρχ. Παράλληλα, αμείβεται με πάγια αντιμισθία η οποία ανήλθε στο ποσό των 5.000.000 δρχ. και οι παραστάσεις που πραγματοποίησε σε Εφετεία κακουργημάτων, Κακουργιοδικεία και Ανώτατα Δικαστήρια συνολικά ανέρχονται σε τρεις (3). Το προσδιοριζόμενο με βάση τις προϊσχύσασες διατάξεις του άρθρου 51 του Ν.2238/1994 ελάχιστο ποσό καθαρού εισοδήματος ανέρχεται σε 4.000.000 δρχ.

α) Λογιστικός προσδιορισμός εισοδήματος (11.500.000 - 7.000.000) = 4.500.000 δρχ.

β) Εξωλογιστικός προσδιορισμός εισοδήματος (11.500.000 Χ 50%) = 5.750.000 δρχ.

Επομένως, σε φόρο θα υπαχθεί το ποσό των 10.750.000 δρχ., από τα οποία τα 5.000.000 δρχ. θεωρούνται ως εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες (πάγια αντιμισθία) και 5.750.000 δρχ. το εισόδημα από ελευθέριο επάγγελμα, το οποίο προσδιορίστηκε εξωλογιστικά και το οποίο είναι μεγαλύτερο από αυτό που προσδιορίστηκε λογιστικά (4.500.000), καθώς και από αυτό που προσδιορίστηκε με βάση τα αντικειμενικά κριτήρια (4.000.000).