Το ασφαλιστικό οδηγεί στη φοροδιαφυγή. Λανθασμένη η ευθεία σύνδεση με το εισόδημα.

Του Γιώργου Κουτρουμάνη
Ασφαλιστικού Συμβούλου
τ. Υπουργού Εργασίας

Οι μεγάλες προσπάθειες που καταβάλει η Διοίκηση του ΕΦΚΑ και σύσσωμο το στελεχιακό δυναμικό του νέου Φορέα, δεν φαίνονται  ικανές να επιλύσουν σημαντικά προβλήματα που έχουν ανακύψει στην εφαρμογή του νέου ασφαλιστικού νόμου 4387/2016.

Υπάρχουν από τη μία πλευρά προβλήματα που είναι τεχνικού χαρακτήρα και έχουν οδηγήσει, μεταξύ άλλων, σε μεγάλη ταλαιπωρία χιλιάδες ασφαλισμένους.

Ένα, τέτοιας μορφής πρόβλημα, είναι η διακοπή ασφαλιστικής ικανότητας, δηλαδή η διαγραφή ασφαλισμένων από τα μητρώα για την παροχή υγειονομικής περίθαλψης. Πολλοί συνταξιούχοι αλλά και άλλοι οι οποίοι έχουν υποβάλει αίτηση, χωρίς να έχουν εκδοθεί οι αποφάσεις, όπως και χιλιάδες έμμεσα ασφαλισμένοι ως προστατευόμενα μέλη, ανακάλυψαν ότι ήταν ακάλυπτοι για παροχές υγειονομικής περίθαλψης και βρέθηκαν στις ουρές του ΕΦΚΑ για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.

Παρόμοιας μορφής θέμα, πιο δύσκολο ίσως, είναι η αδυναμία προσδιορισμού των εισοδημάτων, για τα οποία οφείλει ένας επαγγελματίας με πολλαπλή δραστηριότητα, να καταβάλει ασφαλιστικές εισφορές στον τομέα ασφάλισης μη μισθωτών του ΕΦΚΑ.

Εδώ παρατηρείται το φαινόμενο να περιλαμβάνονται στον ίδιο κωδικό της φορολογικής δήλωσης εισοδήματα από ελευθέρια επαγγέλματα για τα οποία μερικά εξ αυτών δεν προβλέπονται ασφαλιστικές εισφορές.

Για παράδειγμα ένας ελεύθερος επαγγελματίας που είναι μέτοχος σε Ανώνυμη Εταιρία και παράλληλα μέλος Ο.Ε. ή Ε.Ε. ή ΕΠΕ υποχρεούται στην καταβολή εισφορών μόνο για τα εισοδήματα από τις άλλες δραστηριότητες και όχι από την Α.Ε. όταν δεν είναι μέλος του Δ.Σ.

Πολλά λάθη έχουν γίνει στα ειδοποιητήρια για την καταβολή εισφορών και ένα μεγάλο μέρος από αυτά αφορούν εργαζόμενους με μπλοκάκια από τους οποίους ζητούνται ταυτόχρονα να πληρώσουν εισφορές με βάση τα εισοδήματα του 2015 και για το μηνιαίο εισόδημα που εμφανίζεται την τρέχουσα περίοδο.

Είναι και πολλά άλλα τα οποία θα μπορούσαν να αποτραπούν εάν ο σχεδιασμός ήταν καλύτερος.

Σε κάθε περίπτωση τα τεχνικά ζητήματα, έστω και με καθυστέρηση κάποια στιγμή θα αντιμετωπιστούν.

Εκείνα που δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν είναι τα άλλα τα μεγάλα προβλήματα.

Μεγάλο πρόβλημα είναι η ίδια, η νέα οργανωτική δομή του συστήματος με το ενιαίο πλέον ταμείο τον ΕΦΚΑ. Ένας γίγαντας με ξύλινα πόδια.

Το θέμα δεν είναι οργανωτικό. Είναι ασφαλιστικό.

Σε τελευταία ανάλυση η συλλειτουργία των ασφαλιστικών ταμείων, ακόμη και με κοινές υπηρεσίες σε τομείς όπως η είσπραξη των εισφορών ή η απονομή των συντάξεων, ήταν αναγκαία επιλογή.

Όμως η ασφαλιστική ενοποίηση σε ένα φορέα των μισθωτών, αγροτών και ελεύθερων επαγγελματιών, αποτελεί ασφαλιστική στρέβλωση και αναμένεται να λειτουργήσει σε βάρος των μισθωτών σε πρώτο χρόνο, αλλά στην πορεία σε βάρος συνολικά του ασφαλιστικού συστήματος και της προοπτικής του. Άρα σε βάρος των σημερινών και μελλοντικών ασφαλισμένων και συνταξιούχων.

Ήδη έχουμε ένα πρώτο δείγμα, μετά και την ευθεία σύνδεση των ασφαλιστικών εισφορών με τα εισοδήματα.

Σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία, από τις πληρωμές των εισφορών στον ΕΦΚΑ το 65% περίπου βρίσκεται στα κατώτατα όρια. Αυτό σημαίνει ότι 2 στους 3 από τους μη μισθωτούς δήλωσαν ετήσιο εισόδημα το 2015 μέχρι 7.032 ευρώ ή 586 ευρώ το μήνα.

Πολλοί από αυτούς μπορεί να έχουν δηλώσει το πραγματικό τους εισόδημα και να είναι ειλικρινείς φορολογούμενοι. Άλλοι και αυτοί μπορεί να είναι πολλοί, απέκρυψαν εισοδήματα.

Εκείνο που δείχνει σε κάθε περίπτωση το πρόβλημα, είναι ότι τον ίδιο χρόνο δηλαδή το 2015 οι 2 στους 3 μισθωτούς δήλωσαν εισοδήματα άνω των 586 ευρώ το μήνα.

Αυτό το αποτέλεσμα που ουσιαστικά ένα μεγάλο μέρος του οφείλεται στην φοροδιαφυγή, θα αποτυπωθεί πλέον και στα έσοδα του ΕΦΚΑ.

Γιατί βεβαίως μια σχετική σύνδεση της εισφοράς με το εισόδημα δεν θα ήταν κακή επιλογή. Εξάλλου αυτό συμβαίνει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Μια ευθεία όμως σύνδεση, όπως ακριβώς έγινε με το νέο ασφαλιστικό νόμο, σε μια χώρα στην οποία η φοροδιαφυγή αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα, ήταν μια απόλυτα λαθεμένη επιλογή.

Έτσι λοιπόν αυτό το πρόβλημα που δεν είναι τεχνικό, αλλά δομικό, δεν μπορεί να λυθεί, όσο μεγάλη προσπάθεια και αν γίνει από τα στελέχη του ΕΦΚΑ. Το ίδιο συμβαίνει και με το άλλο μεγάλο πρόβλημα που επίσης είναι δομικό και έχει να κάνει με τα χαρακτηριστικά του νέου ασφαλιστικού.

Όταν δεν υπάρχει κίνητρο ασφάλισης, όταν παραβιάζεται κάθε αρχή αναλογικότητας και όταν στοχοποιείται μόνιμα όποιος συμβαίνει, μετά από πολλά χρόνια δουλειάς, να έχει μια σύνταξη άνω των 1000 ευρώ, δεν δημιουργούνται προϋποθέσεις βιωσιμότητας σε κανένα ασφαλιστικό σύστημα.