Γνωρίζετε ότι...

Περιουσιολόγιο – Ελληνική δοξασία και διεθνής εμπειρία

• Ενέσκηψε εκ νέου στην επικαιρότητα, και στο φορολογικό μας γίγνεσθαι, το πολυσυζητημένο  και πολυαναμενόμενο  θέμα της εφαρμογής περιουσιολογίου. Φαίνεται τελικώς ότι βαίνει προς υλοποίηση σε ηλεκτρονική μορφή, αφού δημοσιεύθηκε η πράξη ένταξής του στο ΕΣΠΑ προς χρηματοδότηση. Σε αυτό θα αποτυπώνεται η κάθε μορφής περιουσία των φυσικών και νομικών προσώπων, όπως και των νομικών οντοτήτων. Όπως είναι γνωστό, η δημιουργία ενός πλήρους περιουσιολογίου προβλεπόταν, ήδη, από τον ν. 4336/2015, αλλά φευ δεν έχουν ψηφισθεί ακόμα οι διατάξεις που θα καθορίζουν το ακριβές περιεχόμενο και τη λειτουργία του.
   
• Σύμφωνα με την πράξη ένταξης, το σύστημα θα υποστηρίζει την υποδοχή και ενσωμάτωση δεδομένων περιουσίας από άλλα πληροφοριακά στοιχεία, ακόμα καιστην περίπτωση μη μηχανογραφικής τήρησης αυτών. Οι φορολογούμενοι θα μπορούν να εισάγουν πληροφορίες περιουσιακών στοιχείων, τα οποία θα «διασταυρώνονται μακροπρόθεσμα» από τη φορολογική αρχή. Επίσης, θα υπάρχει η δυνατότητα διόρθωσης δήλωσης όσο και καταχώρησης περιουσιακών στοιχείων που προκύπτουν κατόπιν οριστικού έλεγχου. Το σύστημα υπόσχεται να παρέχει ακόμη τη δυνατότητα αξιολόγησης των δεδομένων των φορολογούμενων για τον εντοπισμό τυχόν αποκρυβείσας ύλης. Τέλος, αναμένεται να καθίσταται δυνατή η συσχέτιση περιουσιακών στοιχείων μεταξύ φυσικών και νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων.
   
• Στο ηλεκτρονικό περιουσιολόγιο (e-περιουσιολόγιο) θα καταγράφονται ενδεικτικά τραπεζικοί λογαριασμοί, μετρητά, μετοχές, εταιρικά μερίδια, ομόλογα, έντοκα γραμμάτια, αμοιβαία κεφάλαια, συμμετοχές σε επιχειρήσεις οποιασδήποτε μορφής, κινητά μεγάλης αξίας, ακίνητα, οχήματα (τροχοφόρα, εναέρια ή σκάφη), επενδυτικός χρυσός και «δρόμωνες ίπποι». Δεδομένου όμως ότι αναμένεται και η κατάθεση σχετικού σχεδίου νόμου, είναι πιθανόν κάποια από τα παραπάνω στοιχεία να μην περιλαμβάνονται στην τελική βάση δεδομένων.
   
• Σκοπός του περιουσιολογίου, όπως αναφέρεται, είναι η διαχρονική παρακολούθηση της περιουσιακής κατάστασης κάθε προσώπου από τη φορολογική διοίκηση, ενώ βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, θα εντοπίζονται οι αδικαιολόγητες αποκλίσεις και θα πραγματοποιείται φορολογικός έλεγχος. Περιγράφεται δηλαδή το περιουσιολόγιο ως βασικό εργαλείο ελέγχου και δεν προβλέπεται καταρχήν η επιβολή φόρου περιουσίας με τα δεδομένα που αντλούνται από το περιουσιολόγιο. Φαίνεται όμως ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών δεν αποκλείει το ενδεχόμενο επιβολής ενός τέτοιου φόρου, καθώς με πρόσφατες δηλώσεις αφέθηκε ανοιχτό και αυτή την πιθανότητα , που θα συνοδεύεται και από την αντικατάσταση του ΕΝΦΙΑ.
   
• Στις χώρες που εφαρμόζεται, το περιουσιολόγιο συνδέεται άρρηκτα με την επιβολή φόρου επί της καθαρής αξίας της περιουσίας των φυσικών προσώπων (netwealthtax). Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι δύο χώρες που το εφαρμόζουν για να επιβάλουν φόρο στην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων είναι η Γαλλία και η Ισπανία. Και στις δυο χώρες, τα έσοδα από τον συγκεκριμένο φόρο κινούνται σε χαμηλά επίπεδα επί του συνόλου των φορολογικών εσόδων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η Ισπανία τον είχε καταργήσει το 2008 και αναγκάστηκε να τον επαναφέρει το 2011 ως ένα από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης. Η επιβολή του φόρου θα ισχύει στην Ισπανία (πλην της αυτόνομης περιοχής της Μαδρίτης) για ένα ακόμα έτος, ενώ το αφορολόγητο όριο ανέρχεται σε 700.000 Ευρώ. Επίσης στη Γαλλία το αφορολόγητο όριο ανέρχεται σε 1,3 εκ. Ευρώ, ενώ και στις δύο χώρες ο φόρος επιβάλλεται στην παγκόσμια περιουσία των φορολογικών κατοίκων τους. Αντίθετα, στους κατοίκους εξωτερικού, ο φόρος επιβάλλεται μόνο επί της περιουσίας που βρίσκεται εντός της χώρας.
   
• Τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας θεωρούν ορισμένοι οικονομολόγοι τον φόρο αυτό επί της περιουσίας, αλλά και πρακτικά έχει αποδειχθεί ότι αποφέρει μικρά έσοδα στα κράτη που κατά καιρούς τον επιβάλλουν. Είναι χαρακτηριστικό ότι περίπου 125 δις δολάρια «μετοίκησαν» εκτός Γαλλίας από το 1998 έως σήμερα, λόγω του συγκεκριμένου φόρου. Αντίθετα, τα έσοδα από αυτόν περιορίστηκαν σε 2,6 δις δολάρια ανά έτος, περίπου όσα αποφέρει ο δικός μας ΕΝΦΙΑ.
   
• Ένας σημαντικός αριθμός κρατών μελών του ΟΟΣΑ που εφάρμοσε παλαιότερα φόρο επί της περιουσίας τον κατήργησε λόγω της αναποτελεσματικότητάς του. Ειδικότερα, η Αυστρία τον κατήργησε το 1994, η Δανία και η Γερμανία το 1997, η Ολλανδία το 2001, η Φινλανδία, η Ισλανδία και το Λουξεμβούργο το 2006 και η Σουηδία το 2007. Η Ινδία, μια από τις ελάχιστες μη Ευρωπαϊκές χώρες  που επέβαλαν φόροστην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων, τον κατήργησε το 2015.
   
• Στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο πρώην Υπουργός Οικονομικών DenisHealey μετά από προσπάθεια πέντε ετών είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως  «ήταν αδύνατον να συντάξει έναν νόμο για τον φόρο επί της περιουσίας, ο οποίος θα αποφέρει τόσα έσοδα στο κράτος που να αξίζει το συνεπαγόμενο διοικητικό και πολιτικό κόστος». Αντίστοιχα, η επιβολή ενός τέτοιου φόρου στην Αμερική φαίνεται να αγγίζει τα όρια της αντισυνταγματικότητας.
   
• Τυχόν επιβολή φόρου επί της περιουσίας στην Ελλάδα ενδέχεται να  διογκώσει το κύμα φυγής φορολογικών κατοίκων της χώρας, καθώς οι μη κάτοικοι δεν νοείται να φορολογούνται για περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται εκτός Ελλάδος. Τέλος, όπως έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν, καθώς η χώρα μας δεν διαθέτει περγαμηνές αξιοπιστίας ως προς το απόρρητο των φορολογικών δεδομένων, είναι εύλογη η ανησυχία  για κίνδυνο από εκβιασμούς και εγκληματικές ενέργειες. Αυτά ήδη συμβαίνουν στην κοινωνία μας με την απλή υπόνοια ύπαρξης κάποιων διαθέσιμων χρημάτων, πόσο μάλλον αν υπάρχει γραπτή βεβαιότητα αποτυπωμένη σε επίσημο μητρώο του κράτους.