Θέμα: «Οδηγίες για την απλουστευμένη τελωνειακή διαδικασία της λειτουργίας τακτικής γραμμής θαλασσίων μεταφορών»

1. Ορισμός τακτικής γραμμής

Η λειτουργία τακτικής γραμμής αποτελεί απλουστευμένη τελωνειακή διαδικασία και ορίζεται, ως η θαλάσσια μεταφορά ενωσιακών εμπορευμάτων από ένα σημείο του τελωνειακού εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε άλλο, με προσωρινή έξοδο από το έδαφος αυτό, χωρίς αλλαγή του τελωνειακού τους χαρακτήρα, ως ενωσιακών [άρθρο 155 παρ. 2 του Καν. 952/2013 (Ενωσιακός Τελωνειακός Κώδικας) και άρθρο 119 παρ. 2 περ. β) του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού 2015/2446]. Η λειτουργία τακτικής γραμμής απαιτεί την έκδοση άδειας, μέσω διαδικασίας που περιγράφεται στη συνέχεια.

Για τη λειτουργία τακτικής γραμμής και την εκτέλεση δρομολογίων βάσει αυτής, η μεταφορά των ενωσιακών εμπορευμάτων από δύο ή περισσότερους ενωσιακούς λιμένες, τεκμαίρεται ότι διενεργείται σε ενιαίο ενωσιακό έδαφος, χωρίς την πραγματοποίηση τελωνειακών ελέγχων για τη μεταφορά των εμπορευμάτων αυτών μεταξύ αυτών των λιμένων.

Ως εκ τούτου, τα ενωσιακά εμπορεύματα που μεταφέρονται με πλοίο που εκτελεί δρομολόγιο τακτικής γραμμής διατηρούν τον ενωσιακό τους χαρακτήρα, χωρίς να απαιτείται η απόδειξη του χαρακτήρα αυτών με οποιονδήποτε τρόπο στις τελωνειακές αρχές κατά την επανείσοδό τους σε λιμένα στο έδαφος της Ε.Ε.

Επισημαίνεται ότι είναι επιτρεπτή η μεταφορά μη ενωσιακών εμπορευμάτων, κατά την εκτέλεση δρομολογίων τακτικής γραμμής. Στην περίπτωση αυτή για τη μεταφορά των ανωτέρω εμπορευμάτων, η ναυτιλιακή εταιρεία δύναται:

α) είτε να λάβει άδεια χρήσης ηλεκτρονικού εγγράφου μεταφοράς - Electronic Transport Document – ETD - (ηλεκτρονικό θαλάσσιο δηλωτικό), ως δήλωση διαμετακόμισης, σύμφωνα με το άρθρο 233 παρ. 4, περ. ε) του Καν. (ΕΕ) 952/2013 και άρθρα 319 - 320 του Καν. (ΕΕ) 2015/2447. Διευκρινίζεται ότι, ως δήλωση διαμετακόμισης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί το δηλωτικό του πλοίου που εκτελεί την τακτική γραμμή RSS, χωρίς να απαιτείται η χρήση εγγύησης.

β) είτε να κάνει χρήση της συνήθους διαδικασίας διαμετακόμισης (δήλωση ΕΔΕ μέσω NCTS με χρήση εγγύησης) για εμπορεύματα με τελωνειακό χαρακτήρα Τ1 ή T2F ή και διαμετακόμισης με δελτίο TIR (όταν η μεταφορά περιλαμβάνει και διέλευση τελωνειακών συνόρων, π.χ. Τουρκία - Ιταλία).

2. Προϋποθέσεις για τη λειτουργία της τακτικής γραμμής

• Τα πλοία που εκτελούν δρομολόγιο τακτικής γραμμής δεν επιτρέπεται να καταπλέουν:
  • Σε οποιοδήποτε λιμένα, ο οποίος βρίσκεται εκτός τελωνειακού εδάφους της Ένωσης
  • Σε οποιοδήποτε λιμένα, ο οποίος δεν αποτελεί μέρος του δρομολογίου της εγκεκριμένης τακτικής γραμμής
  • Σε οποιοδήποτε λιμένα, ο οποίος βρίσκεται σε ελεύθερη ζώνη εντός ενωσιακού εδάφους
• Τα πλοία που εκτελούν δρομολόγιο τακτικής γραμμής δεν επιτρέπεται να πραγματοποιούν οποιαδήποτε μεταφόρτωση εμπορευμάτων στην ανοικτή θάλασσα.

3. Έκδοση άδειας απλουστευμένης διαδικασίας για τη λειτουργία της τακτικής γραμμής

Η λειτουργία της τακτικής γραμμής στις θαλάσσιες μεταφορές αποτελεί απλουστευμένη διαδικασία, η οποία απαιτεί έκδοση της σχετικής άδειας από την αρμόδια Τελωνειακή Αρχή (Διεύθυνση Τελωνειακών Διαδικασιών).

Οι γενικές διατάξεις που διέπουν τις τελωνειακές αποφάσεις, μετά από αίτηση, έχουν εφαρμογή και στην περίπτωση της άδειας λειτουργίας τακτικής γραμμής RSS [σχετ.: αριθ. πρωτ. ΔΤΔ Α 1121586 ΕΞ 2017/09-08-2017 έγγραφο “ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ – ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΚΡΟΑΣΗΣ” (ΑΔΑ:Ψ0ΣΕΗ-4ΛΘ)].

Α) Προϋποθέσεις έκδοσης της άδειας

Η άδεια χορηγείται, αποκλειστικά, σε ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίες:

• Είναι εγκατεστημένες στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης
• Δεν έχουν διαπράξει σοβαρές ή επαναλαμβανόμενες παραβάσεις της τελωνειακής νομοθεσίας και των φορολογικών κανόνων και σοβαρές παραβάσεις σχετικές με την οικονομική τους δραστηριότητα, όπως προβλέπεται στην αριθμ. ΔΤΔ Γ 138851 ΕΞ 2017 ΕΜΠ από 27.7.2017 εγκύκλιο του Διοικητή της Α.Α.Δ.Ε. όπως ισχύει [ η προϋπόθεση αυτή θεωρείται ότι πληρούται για τις ναυτιλιακές εταιρείες, οι οποίες είναι κάτοχοι άδειας Εγκεκριμένου Οικονομικού Φορέα (ΑΕΟ) (άρθρο 39 παρ.α) Καν. 952/2013)]
• Αναλαμβάνουν να κοινοποιήσουν κατά την έκδοση της άδειας στην αρμόδια Αρχή έκδοσης:
  • τα ονόματα των πλοίων που θα λειτουργούν την τακτική γραμμή
  • τον λιμένα στον οποίο τα πλοία αυτά θα αρχίσουν να λειτουργούν την τακτική γραμμή και τους υπόλοιπους εμπλεκόμενους στο δρομολόγιο λιμένες
• δηλώνουν υπεύθυνα ότι:
  • δεν θα προσεγγίζουν λιμένες εκτός τελωνειακού εδάφους της Ένωσης ή σε οποιοδήποτε σημείο σε ελεύθερη ζώνη σε ενωσιακό λιμένα
  • δεν θα πραγματοποιούν μεταφορτώσεις εμπορευμάτων στην ανοικτή θάλασσα

B) Διαδικασία έκδοσης της άδειας – Τροποποίηση της άδειας (άρθρα 195 και 196 Εκτελεστικού Κανονισμού 2015/2447)

Η αρμόδια για την έκδοση της άδειας Αρχή (Διεύθυνση Τελωνειακών Διαδικασιών), αφού εξετάσει την αίτηση, ως προς την πληρότητα των στοιχείων και την πλήρωση των προϋποθέσεων χορήγησής της, την κοινοποιεί, μέσω του κεντρικού Ευρωπαϊκού Ηλεκτρονικού Συστήματος Διαχείρισης Τελωνειακών Αποφάσεων (Customs Decisions Management System –CDMS), στις υπόλοιπες εμπλεκόμενες Τελωνειακές Αρχές των άλλων κρατών - μελών για διαβούλευση, στα οποία αιτείται να λειτουργεί ή προβλέπεται να λειτουργεί η τακτική γραμμή, ελέγχοντας για την συγκατάθεσή τους ή για την ενδεχόμενη εκ μέρους τους διατύπωση αντιρρήσεων.

Οι αρμόδιες Αρχές των προς διαβούλευση κρατών-μελών έχουν το περιθώριο να δηλώσουν την συγκατάθεση ή την αρνητική απάντησή τους εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την ημερομηνία που τους κοινοποιήθηκε η αίτηση από την αρμόδια για την έκδοση της άδειας Αρχή.

Σε περίπτωση που το προς διαβούλευση κράτος – μέλος αρνηθεί την συγκατάθεση για την έκδοση της άδειας, κοινοποιεί τους λόγους και τις αντίστοιχες διατάξεις, στις οποίες βασίζει την άρνησή του, με την καταχώρησή τους στο CDMS. Οι αρμόδιες Αρχές στο κράτος – μέλος, στο οποίο κατατέθηκε η αίτηση αρνούνται την έκδοση της άδειας, κοινοποιώντας στον αιτούντα τους λόγους απόρριψης της αίτησης.

Μετά την παρέλευση 15 ημερών από την κοινοποίηση της αίτησης, χωρίς θετική ή αρνητική απάντηση, η αρμόδια Αρχή θεωρεί ότι δεν υπάρχουν αντιρρήσεις για την έκδοση της άδειας και εκδίδει την άδεια στο όνομα της αιτούσας ναυτιλιακής εταιρείας. Η άδεια κοινοποιείται στα υπόλοιπα εμπλεκόμενα (ή ενδεχόμενα προς εμπλοκή) στο δρομολόγιο κράτη - μέλη (άρθρο 195 Εκτελεστικού Κανονισμού 2015/2447).

Η ναυτιλιακή εταιρεία, μετά την έκδοση της άδειας λειτουργίας τακτικής γραμμής, οριστικοποιεί στην Αρχή που είναι υπεύθυνη για την έγκριση της άδειας τα ονόματα των πλοίων που θα λειτουργούν την τακτική γραμμή, τον λιμένα του πρώτου κατάπλου, τους λιμένες κατά τη διαδρομή και οποιαδήποτε μεταγενέστερη τροποποίηση που αφορά τα παραπάνω στοιχεία, καθώς και την ημέρα και ώρα που η τροποποίηση θα λάβει χώρα κι όπου απαιτείται τα ονόματα των υποναυλωτών.

Σε περίπτωση που προκύψουν τροποποιήσεις στα στοιχεία της άδειας, αυτές καταχωρούνται από την αρμόδια για την έκδοση της άδειας Αρχή στο ηλεκτρονικό σύστημα CDMS εντός μίας (1) εργάσιμης μέρας από την ημέρα της κοινοποίησής τους στην αρμόδια για την έκδοση της άδειας τελωνειακή Αρχή, προκειμένου να είναι προσιτές σε όλες τις τελωνειακές Αρχές των εμπλεκόμενων λιμένων της τακτικής γραμμής. Η τροποποίηση ισχύει από την πρώτη εργάσιμη ημέρα, μετά την καταχώρησή της στο ανωτέρω ηλεκτρονικό σύστημα.

Γ) Συμφωνίες υποναύλωσης

Σε περίπτωση ύπαρξης συμφωνίας υποναύλωσης μεταξύ ναυτιλιακών εταιρειών, την αίτηση για άδεια λειτουργίας τακτικής γραμμής την υποβάλλει το πρόσωπο (εκμισθωτής ή ναυλωτής) ή ο αντιπρόσωπος αυτού, το οποίο ορίζει την τακτική γραμμή, ήτοι τα πλοία του οποίου θα εκτελούν τα δρομολόγια της τακτικής γραμμής και τους λιμένες απόπλου και κατάπλου.

Στην περίπτωση αυτή, η Αρχή που είναι υπεύθυνη για την έκδοση της άδειας μπορεί να ζητήσει οποιαδήποτε πρόσθετη πληροφορία κρίνει αναγκαία, σχετικά με την υποβληθείσα αίτηση.

Δ) Έλεγχος τήρησης των όρων της άδειας (άρθρο 198 Εκτελεστικού Κανονισμού 2015/2447)

Οι αρμόδιες τελωνειακές Αρχές στους λιμένες απόπλου και κατάπλου, οι οποίοι αναφέρονται στην άδεια, επιτηρούν τους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της τακτικής γραμμής, κυρίως ως προς το αν η τακτική γραμμή λειτουργεί σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν καταχωρηθεί από την αρμόδια τελωνειακή Αρχή έκδοσης της άδειας.

Σε περίπτωση που δεν τηρούνται οι κανόνες λειτουργίας της τακτικής γραμμής, η αρμόδια τελωνειακή Αρχή έκδοσης της άδειας ενημερώνει, άμεσα, μέσω του ηλεκτρονικού συστήματος CDMS τις τελωνειακές Αρχές των κρατών - μελών στους εμπλεκόμενους της γραμμής λιμένες, προκειμένου να ληφθούν τα μέτρα που απαιτούνται, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο αριθ. πρωτ. ΔΤΔ Α 1121586 ΕΞ 2017/09-08-2017 έγγραφο “ΤΕΛΩΝΕΙΑΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ – ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΚΡΟΑΣΗΣ” (ΑΔΑ:Ψ0ΣΕΗ-4ΛΘ).

Η ναυτιλιακή εταιρεία που αιτείται της άδειας λειτουργίας τακτικής γραμμής νομιμοποιείται για την εκτέλεση δρομολογίων της γραμμής, χωρίς να απαιτείται η κατάθεση δηλωτικού για τα ενωσιακά εμπορεύματα, μόνο μετά την έκδοση της άδειας λειτουργίας της τακτικής γραμμής από την αρμόδια Αρχή έκδοσης.

4. Διενέργεια μη τακτικής γραμμής

Σε περίπτωση που πλοία εκτελούν δρομολόγιο μεταξύ λιμένων που βρίσκονται εντός και εκτός τελωνειακού εδάφους της Ένωσης δεν είναι δυνατόν να χορηγηθεί άδεια λειτουργίας τακτικής γραμμής (RSS) για το συγκεκριμένο δρομολόγιο.

Διευκρινίζεται ότι όταν ένα πλοίο που εκτελεί μη τακτική γραμμή πλέει μεταξύ ενωσιακών λιμένων και εγκαταλείπει το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, τα ενωσιακά εμπορεύματα που μεταφέρονται σε αυτό χάνουν τον ενωσιακό τους χαρακτήρα και κατά την επανείσοδό τους στο ενωσιακό έδαφος, ο ενωσιακός τους χαρακτήρας πρέπει να αποδεικνύεται, άλλως θεωρείται ότι τα μεταφερόμενα εμπορεύματα έχουν μη ενωσιακό χαρακτήρα [άρθρο 155 παρ. 1 του Κανονισμού 952/2013 (Ενωσιακός Τελωνειακός Κώδικας)].

Συνεπώς, τα ενωσιακά εμπορεύματα που μεταφέρονται με πλοίο μη τακτικής γραμμής θα πρέπει να αποδεικνύουν τον τελωνειακό τους χαρακτήρα κάθε φορά που εκφορτώνονται σε κάποιον ενωσιακό λιμένα.

5. Τακτική ή μη τακτική γραμμή:

Σε περίπτωση θαλάσσιων μεταφορών μικρών αποστάσεων (short sea shipping services) και μεταφοράς κυρίως μη ενωσιακών εμπορευμάτων, μεταξύ δύο ενωσιακών λιμένων, οι ναυτιλιακές εταιρείες πριν αιτηθούν άδεια λειτουργίας τακτικής γραμμής συστήνεται να κάνουν μια εκτίμηση κόστους - οφέλους, εξετάζοντας την σκοπιμότητα της πλήρωσης των όρων και προϋποθέσεων της άδειας για τη λειτουργία της τακτικής γραμμής RSS ή και της άδειας για χρήση ηλεκτρονικού εγγράφου μεταφοράς ETD (θαλάσσιου δηλωτικού), ως δήλωσης διαμετακόμισης στις θαλάσσιες μεταφορές, δηλαδή των απαιτήσεων που έπονται της χρήσης αυτών των απλουστεύσεων.

Σε περίπτωση που δεν ενδείκνυται η έκδοση άδειας λειτουργίας RSS και απαιτείται μόνο η απόδειξη τελωνειακού χαρακτήρα ενωσιακών εμπορευμάτων συνιστάται η εκτέλεση δρομολογίων πλοίων, χωρίς υπαγωγή σε λειτουργία τακτικής γραμμής.

6. Έκτακτες καταστάσεις κατά τη λειτουργία τακτικής γραμμής RSS (άρθρο 197 Εκτελεστικού Κανονισμού 2015/2447)

Σε έκτακτη περίπτωση που πλοίο, μολονότι εκτελεί δρομολόγιο τακτικής γραμμής, εντούτοις λόγω απρόβλεπτης κατάστασης πραγματοποιεί μεταφόρτωση εμπορευμάτων στην ανοικτή θάλασσα ή καταπλέει ή πραγματοποιεί φόρτωση ή εκφόρτωση σε μη ενωσιακό λιμένα ή σε λιμένα εκτός προβλεπόμενου δρομολογίου RSS ή σε ελεύθερη ζώνη ενωσιακού λιμένα, η ναυτιλιακή εταιρεία που είναι ο κάτοχος της άδειας τακτικής γραμμής και είναι υπεύθυνη για την τήρηση του δρομολογίου οφείλει να ενημερώσει άμεσα τις τελωνειακές αρχές των εμπλεκόμενων στο εκτελούμενο δρομολόγιο ενωσιακών λιμένων.

Ο τελωνειακός χαρακτήρας των εμπορευμάτων που είναι ήδη φορτωμένα σε αυτό το πλοίο δεν αλλάζει, εκτός εάν εκφορτώθηκαν εμπορεύματα και παρέμειναν εκτός του πλοίου ή φορτώθηκαν νέα εμπορεύματα, οπότε συνιστάται διενέργεια ελέγχου του ενωσιακού χαρακτήρα για τα εμπορεύματα αυτά στον τόπο προορισμού.

Η απλουστευμένη διαδικασία λειτουργίας τακτικών γραμμών εφαρμόζεται μόνο μεταξύ Κ-Μ Ε.Ε. και όχι μεταξύ Κ-Μ Ε.Ε. και χωρών Κοινής Διαμετακόμισης.

Τέλος, η λειτουργία τακτικών γραμμών (RSS), ως απλουστευμένη τελωνειακή διαδικασία, δεν θα πρέπει να συγχέεται με τα δρομολόγια «τακτικών γραμμών» των πλοίων, όπως αυτός ο όρος χρησιμοποιείται, συνήθως, από τους πράκτορες θαλάσσιων μεταφορών.

7. Λοιπές πηγές πληροφοριών

Λοιπές πληροφορίες για τη λειτουργία τακτικής γραμμής στις θαλάσσιες μεταφορές και τον τελωνειακό χαρακτήρα των εμπορευμάτων υπάρχουν στο Εγχειρίδιο Διαμετακόμισης στην ηλεκτρονική διεύθυνση

https://ec.europa.eu/taxation_customs/system/files/202112/transit_manual_june_2020_el.pdf.

(Μέρος ΙΙ.4.2.), όπου γίνεται αναφορά στα σχετικά άρθρα της νομοθεσίας και παράθεση παραδειγμάτων. Πρόσβαση στο ανωτέρω εγχειρίδιο είναι δυνατή μέσω της ηλεκτρονικής διεύθυνσης που είναι αναρτημένη και στον ιστότοπο της ΑΑΔΕ:

https://www.aade.gr/epiheiriseis/teloneiakes-ypiresies/ilektronikes-synallagese-customs/teloneia/transit-ilektroniki-ypiresia-diametakomisis

Ο ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΣΟΔΩΝ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΙΤΣΙΛΗΣ