Οι συνηθέστερες κατηγορίες δεσμευμένων απομιμητικών προϊόντων ως προς τον αριθμό τους σε ολόκληρη την ΕΕ ήταν, το 2021, τα υλικά συσκευασίας, τα τσιγάρα, οι ετικέτες, οι κάρτες και τα αυτοκόλλητα, τα είδη ένδυσης και τα παιχνίδια ενώ, όσον αφορά στην εκτιμώμενη αξία των ειδών, πρώτα στην κατάταξη ήταν τα είδη ένδυσης, ακολουθούμενα από τα ρολόγια χειρός, τις συσκευές ήχου/βίντεο, τα κλωστοϋφαντουργικά είδη και τα μη αθλητικά υποδήματα.

Σύμφωνα με την μελέτη του Γραφείου Διανοητικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ (EUIPO), που αναρτήθηκε σήμερα στην ηλεκτρονική του σελίδα, ο ετήσιος αριθμός δεσμεύσεων εμπορευμάτων που πραγματοποίησαν οι τελωνειακές αρχές στα σύνορα της ΕΕ, επειδή θεώρησαν ότι παραβίαζαν κάποιο δικαίωμα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΙ), αυξήθηκαν ελαφρώς το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος (από περίπου 70.000 το 2020 σε περίπου 75.000 το 2021).

Ο αριθμός των διαδικασιών που κινήθηκαν αυξήθηκε επίσης από περίπου 102.000 το 2020 σε περίπου 124.000 το 2021 ενώ εντονότερη εξέλιξη παρατηρεί κανείς όσον αφορά τον αριθμό των αντικειμένων που δεσμεύτηκαν (από περίπου 27 εκατομμύρια το 2020 σε περίπου 42 εκατομμύρια το 2021), ξεπερνώντας ακόμη και τα επίπεδα που καταγράφηκαν το 2019 πριν από την πανδημία COVID-19. Ωστόσο, η εκτιμώμενη αξία των δεσμευμένων αντικειμένων σημείωσε μέτρια μόνο αύξηση (από περίπου 778 εκατομμύρια ευρώ σε περίπου 806 εκατομμύρια ευρώ).

H μικρή αύξηση της εκτιμώμενης αξίας των δεσμευμένων αγαθών το 2021 οφείλεται αφενός στην αλλαγή της σύνθεσης του «καλαθιού» των δεσμευμένων προϊόντων, το οποίο περιλάμβανε φθηνότερα είδη σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και, αφετέρου, στη μείωση της εκτιμώμενης τιμής μονάδας ορισμένων κατηγοριών δεσμευθέντων προϊόντων (κάτι που αφορούσε τόσο την πλειοψηφία των αντικειμένων όσο και τα ακριβότερα αντικείμενα).

Αυτό, όπως σημειώνεται, συνέβη παρά την τεράστια αύξηση του αριθμού των αντικειμένων που δεσμεύτηκαν το συγκεκριμένο έτος, το οποίο ήταν το δεύτερο έτος της πανδημίας COVID-19. Όλες αυτές οι αυξήσεις αναφέρθηκαν παρά την έλλειψη υποβολής στοιχείων για τις δεσμεύσεις που πραγματοποιήθηκαν στα ελληνικά σύνορα.

Όσον αφορά στον αριθμό των διαδικασιών, οι υποκατηγορίες προϊόντων που εμφανίζονται συχνότερα ήταν συνήθη καταναλωτικά προϊόντα (είδη ένδυσης και υπόδησης, συμπεριλαμβανομένων των αθλητικών και των μη αθλητικών υποδημάτων) και προϊόντα πολυτελείας (τσάντες, πορτοφόλια, αρώματα, καλλυντικά και ρολόγια χειρός).

Σχετικά με τον αριθμό των αντικειμένων που δεσμεύτηκαν, τις πέντε πρώτες θέσεις κατέλαβαν οι υποκατηγορίες στις οποίες τα είδη ανά τεμάχιο είναι συνήθως μικρότερα σε μέγεθος και αξία, η δε μεταφορά τους γίνεται κυρίως σε μεγάλα φορτία με εμπορευματοκιβώτια (υλικά συσκευασίας, άλλα εμπορεύματα, εξαρτήματα κινητών τηλεφώνων, παιχνίδια και άλλα είδη περιποίησης σώματος).

Για την εκτιμώμενη αξία των προϊόντων που δεσμεύτηκαν αναφέρεται ότι, τις πρώτες θέσεις, κατέλαβαν με διαφορά τα προϊόντα πολυτελείας, των οποίων το αντίστοιχο αυθεντικό προϊόν είχε υψηλή μοναδιαία εγχώρια τιμή λιανικής (κυρίως λόγω των σχετικών εμπορικών επωνυμιών), όπως ρολόγια χειρός, είδη ένδυσης, τσάντες, πορτοφόλια και κοσμήματα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και ένα ασυνήθιστο προϊόν (τα εξαρτήματα κινητών τηλεφώνων), λόγω του μεγάλου αριθμού κατασχεθέντων αντικειμένων στη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων.

Όσον αφορά την προέλευση των εισερχομένων στην ΕΕ ειδών που παραβιάζουν ΔΔΙ, από τις ποσότητές τους προκύπτει ότι η Κίνα, η Τουρκία και το Χονγκ Κονγκ διατηρούν σταθερά τα πρωτεία ως χώρες προέλευσης με την Κίνα να είναι η κυρίαρχη χώρα προέλευσης για τις περισσότερες κατηγορίες προϊόντων.

Επιπλέον, στην πρώτη θέση των εντοπισθέντων προϊόντων με προέλευση την Κίνα που δεσμεύθηκαν διότι παραβίαζαν δικαιώματα ΔΙ βρίσκονται και τα υλικά συσκευασίας και μεταξύ των αντικειμένων με προέλευση την Τουρκία, στην πρώτη θέση βρίσκονται τα είδη ένδυσης ενώ τα εντοπισθέντα αντικείμενα που δεσμεύθηκαν με προέλευση το Χονγκ Κονγκ (Κίνα), είναι στην πλειοψηφία τους ετικέτες, κάρτες και αυτοκόλλητα.

Όσον αφορά στα μέσα μεταφοράς αυτών των προϊόντων, ο μεγαλύτερος αριθμός υποθέσεων δέσμευσης το 2021 εξακολούθησε να αφορά συνήθη καταναλωτικά προϊόντα που μεταφέρονται μέσω ταχυδρομείου και υπηρεσιών ταχυμεταφοράς. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, οι περιπτώσεις δέσμευσης προϊόντων που μεταφέρονται ταχυδρομικώς μειώνονται συνεχώς, ενώ οι περιπτώσεις δέσμευσης προϊόντων που μεταφέρονται μέσω υπηρεσιών ταχυμεταφοράς έχουν αυξηθεί. Ως προς τον αριθμό των προϊόντων παραποίησης/απομίμησης, τα αντικείμενα που μεταφέρονται με θαλάσσια και οδικά μέσα εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν την πλειοψηφία του συνόλου των δεσμευμένων αντικειμένων, ενώ παρατηρείται αύξηση στις εναέριες και ταχυδρομικές μεταφορές καθώς και στις υπηρεσίες ταχυμεταφοράς.

Τέλος, από τις δεσμεύσεις που πραγματοποιήθηκαν προκύπτει ότι τα σήματα (είτε πρόκειται για σήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είτε για εθνικό και/ή διεθνές σήμα) εξακολουθούν να αποτελούν, με διαφορά, τα δικαιώματα (ΔΔΙ) που παραβιάζονται συχνότερα.

Ωστόσο, υπογραμμίζεται στην μελέτη πως, τα προϊόντα που αναφέρθηκε πως δεσμεύθηκαν στα σύνορα της ΕΕ λόγω παραβίασης δικαιωμάτων ΔΙ εξακολουθούν να αντιπροσωπεύουν επί σειρά ετών μόνο ένα κλάσμα των προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και πειρατείας που εκτιμάται ότι εισήλθαν στην αγορά της ΕΕ.

Δεσμεύσεις στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της ΕΕ

Η τάση δέσμευσης εμπορευμάτων που προσβάλλουν ΔΔΙ στην εσωτερική αγορά της ΕΕ ενισχύθηκε το 2021 σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με τα σχετικά στοιχεία που υπέβαλαν οι αστυνομικές αρχές, τα τελωνεία και οι αρχές εποπτείας της αγοράς, ο αριθμός των δεσμευμένων εμπορευμάτων που παραβίασαν ΔΔΙ ήταν κατά σχεδόν 7 εκατομμύρια μεγαλύτερος σε σχέση με το 2020 (46 εκατομμύρια), σημειώνοντας ετήσια αύξηση 16%. Σημειώθηκε αύξηση παρά το γεγονός ότι ορισμένες αρχές επιβολής του νόμου στην εσωτερική αγορά που είχαν προσκομίσει στοιχεία για το 2020 δεν προσκόμισαν για το 2021, δεδομένου ότι ο αριθμός των δεσμεύσεων που πραγματοποιήθηκαν το 2020 ήταν ελάχιστος. Παρά την εν λόγω αύξηση στον αριθμό των δεσμευμένων αντικειμένων, η εκτιμώμενη αξία τους (περίπου 1253εκατ.EUR) μειώθηκε κατά 46 εκατ. ευρώ, ήτοι κατά 3,5% σε ετήσια βάση, λόγω της αλλαγής στη σύνθεση των υποκατηγοριών του «καλαθιού» των δεσμευμένων προϊόντων, το οποίο περιλάμβανε φθηνότερα είδη.

Όσον αφορά τον αριθμό των δεσμευμένων ειδών και την εκτιμώμενη αξία, στα έξι κράτη μέλη με τον μεγαλύτερο αριθμό δεσμεύσεων που αναφέρθηκαν αναλογούσε πάνω από το 95% του συνόλου των δεσμεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην εσωτερική αγορά κατά το 2021. Όσον αφορά τον αριθμό των δεσμευμένων ειδών, η Ιταλία προηγείται κατά πολύ, με ποσοστό σχεδόν 62% ως προς τον αριθμό των δεσμευμένων ειδών και με 63 % ως προς την εκτιμώμενη αξία. Η Γαλλία, οι Κάτω Χώρες, η Ισπανία και η Ουγγαρία βρίσκονται επίσης στις έξι πρώτες θέσεις τόσο ως προς τον αριθμό των δεσμευμένων αντικειμένων όσο και την εκτιμώμενη αξία τους, ενώ η Πορτογαλία και η Ελλάδα συμπληρώνουν την εξάδα τόσο ως προς τον αριθμό των δεσμευμένων αντικειμένων όσο και την εκτιμώμενη αξία αντίστοιχα.

Οι υποκατηγορίες προϊόντων που βρίσκονται στις πέντε πρώτες θέσεις είναι, τα «Άλλα εμπορεύματα » στην πρώτη θέση από την άποψη του αριθμού των ειδών που δεσμεύθηκαν στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς της και ακολουθούν τα τσιγάρα και οι ετικέτες, οι κάρτες και τα αυτοκόλλητα, τα είδη ένδυσης και, σε μικρότερο βαθμό, οι συσκευές ήχου/βίντεο. Όσον αφορά την εκτιμώμενη αξία τους, οι τέσσερις υποκατηγορίες μιας ομάδας (κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, είδη ένδυσης, συσκευές ήχου/βίντεο και μη αθλητικά παπούτσια) μοιράζονται την πρώτη θέση παρουσιάζοντας παρόμοια συνολικά ποσοστά, ακολουθούμενα από τα τσιγάρα.

Τέλος, τα σήματα αποτελούν το είδος ΔΔΙ που παραβιάστηκε περισσότερο στο πλαίσιο των δεσμεύσεων που πραγματοποιήθηκαν στην εσωτερική αγορά της ΕΕ (άνω του 93 % των δεσμευμένων ειδών). Μεταξύ των λοιπών παραβιαζόμενων ΔΔΙ στο πλαίσιο της εσωτερικής αγοράς συγκαταλέγονται τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας (περίπου 6 % των δεσμευμένων ειδών) και τα σχέδια και υποδείγματα (περίπου 0,7%).

Συνολικά στοιχεία για τις δεσμεύσεις που πραγματοποιήθηκαν το 2021

Οι ποσότητες των πλαστών ειδών που δεσμεύθηκαν και δεν διατέθηκαν στην αγορά της ΕΕ ανήλθε σε σχεδόν 86 εκατομμύρια είδη το 2021. Αυτό δείχνει ότι ο αριθμός των αναφερθέντων ειδών που δεσμεύθηκαν και δεν διατέθηκαν αυξήθηκε κατά σχεδόν 31% σε σύγκριση με το 2020 (66 εκατομμύρια είδη). Σχεδόν το 62% των ειδών δεσμεύθηκαν στην εσωτερική αγορά και τα υπόλοιπα στα σύνορα της ΕΕ.

Η εκτιμώμενη αξία των πλαστών ειδών που δεσμεύτηκαν στην ΕΕ ξεπέρασε τα 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ. Η αξία αυτή μειώθηκε κατά σχεδόν 3% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος, παρά την αύξηση στον αριθμό των αντικειμένων που δεσμεύτηκαν.

Η αντίφαση αυτή συνάδει με τη γενική εικόνα των δεσμεύσεων αντικειμένων παραποίησης/απομίμησης στην εσωτερική αγορά, όπως εξηγήθηκε προηγουμένως. Το 2021, περίπου το 65% της συνολικής αξίας των δεσμευμένων ειδών αναλογούσε σε δεσμεύσεις στις εθνικές αγορές, ενώ το υπόλοιπο σε δεσμεύσεις στα σύνορα της ΕΕ. Τα ποσοστά αυτά συνάδουν με εκείνα του 2020.

Στα 10 κράτη μέλη με τον μεγαλύτερο αριθμό δεσμεύσεων που αναφέρθηκαν αναλογούσε περίπου το 97% των ποσοτήτων και πάνω από το 93% της εκτιμώμενης αξίας των ειδών που δεσμεύτηκαν. Η Ιταλία κατέγραψε τον υψηλότερο αριθμό δεσμεύσεων για τα επιμέρους είδη, πραγματοποιώντας το 39% του συνολικού αριθμού δεσμεύσεων και πάνω από το 41% των δεσμεύσεων με βάση την εκτιμώμενη αξία.

Γενικά, οι πέντε συνηθέστερες υποκατηγορίες δεσμευμένων προϊόντων ως προς τον αριθμό τους σε ολόκληρη την ΕΕ ήταν τα υλικά συσκευασίας, τα τσιγάρα, οι ετικέτες, οι κάρτες και τα αυτοκόλλητα, τα είδη ένδυσης και τα παιχνίδια. Οι πέντε αυτές υποκατηγορίες αντιπροσώπευαν ποσοστό άνω του 53% των προϊόντων που καταγράφηκαν. Όσον αφορά στην εκτιμώμενη αξία των ειδών, οι πρώτες σε σειρά υποκατηγορίες εντοπισθέντων προϊόντων ήταν τα είδη ένδυσης, ακολουθούμενα από τα ρολόγια χειρός, τις συσκευές ήχου/βίντεο, τα κλωστοϋφαντουργικά είδη και τα μη αθλητικά υποδήματα. Οι πέντε υποκατηγορίες αυτές αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 54% της εκτιμώμενης αξίας των δεσμεύσεων που αναφέρθηκαν το 2021.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ