Y.A. 1171/217566/2022 Πρόγραμμα επιτήρησης Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου
Αριθμ. 1171/217566
ΦΕΚ Β 4102 - 01.08.2022
Πρόγραμμα επιτήρησης Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου.
Ο ΥΦΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ
Έχοντας υπόψη:
1. Το άρθρο 90 του Κώδικα Νομοθεσίας για την Κυβέρνηση και τα κυβερνητικά όργανα (π.δ. 63/2005 - Α’ 98) το οποίο διατηρήθηκε σε ισχύ με την παρ. 22 του άρθρου 119 του ν. 4622/2019 (Α’ 133).
2. Τα π.δ.:
α) 84/2019 «Σύσταση και κατάργηση Γενικών Γραμματειών και Ειδικών Γραμματειών/Ενιαίων Διοικητικών Τομέων Υπουργείων’ (Α’ 123),
β) 68/2021 «Διορισμός Υπουργών, Αναπληρώτριας Υπουργού Υφυπουργών» (Α’ 155).
3. Την υπ’ αρ. 6310/09.09.2021 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Συμεών Κεδίκογλου» (Β’ 4190).
4. Τον 2016/429 Κανονισμό (EE) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2016 σχετικά με τις μεταδοτικές νόσους των ζώων και για την τροποποίηση και την κατάργηση ορισμένων πράξεων στον τομέα της υγείας των ζώων («Νόμος για την Υγεία των ζώων»).
5. Τον 2020/687 κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2019 για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους κανόνες για την πρόληψη και τον έλεγχο ορισμένων καταγεγραμμένων νόσων (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ).
6. Τον 2020/688 κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2019 για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά απαιτήσεις υγείας των ζώων για τις μετακινήσεις χερσαίων ζώων και αυγών για επώαση εντός της Ένωσης (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ).
7. Τον 2020/689 κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2019, για τη συμπλήρωση του κανονισμού (ΕΕ) 2016/429 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου όσον αφορά τους κανόνες για την επιτήρηση, τα προγράμματα εκρίζωσης και το καθεστώς απαλλαγμένου από νόσο για ορισμένες καταγεγραμμένες και αναδυόμενες νόσους (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ).
8. Το π.δ. 133/1992 «Επιβολή υγειονομικών και λοιπών μέτρων για την προστασία και εξυγίανση της κτηνοτροφίας από λοιμώδη και παρασιτικά νοσήματα των ζώων» (Α’ 66) και ιδίως το άρθρο 1.
9. Το π.δ. 33/2003 «Μέτρα για την καταπολέμηση και εξάλειψη του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου, σε συμμόρφωση προς την Οδηγία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου 2000/75/ΕΚ» (Α’ 34).
10. Την υπ’ αρ. 258944/07.08.2008 απόφαση του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων «Σχέδιο αντιμετώπισης έκτακτης ανάγκης για την καταπολέμηση του καταρροϊκού πυρετού» (Β’ 1727).
11. Τον 852/2004 Κανονισμό (ΕΚ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 29ης Απριλίου 2004 για την υγιεινή των τροφίμων.
12. Τον 853/2004 Κανονισμό (ΕΚ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τον καθορισμό ειδικών κανόνων υγιεινής για τα τρόφιμα ζωικής προέλευσης.
13. Τον 625/2017 Κανονισμό (ΕΚ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους επίσημους ελέγχους και τις άλλες επίσημες δραστηριότητες που διενεργούνται με σκοπό την εξασφάλιση της εφαρμογής της νομοθεσίας για τα τρόφιμα και τις ζωοτροφές και των κανόνων για την υγεία και την καλή μεταχείριση των ζώων, την υγεία των φυτών και τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα για την τροποποίηση των κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΚ) 999/2001, (ΕΚ) 396/2005, (ΕΚ) 1069/2009, (ΕΚ) 1107/2009, (ΕΕ) 1151/2012, (EE) 652/2014, (ΕΕ) 2016/429 και (ΕΕ) 2016/2031, των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΚ) 1/2005 και (ΕΚ) 1099/2009 και των οδηγιών του Συμβουλίου 98/58/ΕΚ, 1999/74/ΕΚ, 2007/43/ΕΚ, 2008/119/ ΕΚ και 2008/120/ΕΚ και για την κατάργηση των κανονισμών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΚ) 854/2004 και (ΕΚ) 882/2004, των οδηγιών του Συμβουλίου 89/608/ΕΟΚ, 89/662/ΕΟΚ, 90/425/ΕΟΚ, 91/496/ΕΟΚ, 96/23/ΕΚ, 96/93/ΕΚ και 97/78/ΕΚ και της απόφασης 92/438/ΕΟΚ του Συμβουλίου (κανονισμός για τους επίσημους ελέγχους).
14. Το γεγονός ότι, από τις διατάξεις της παρούσας απόφασης δεν προκαλείται επιπρόσθετη δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού, πέραν αυτής που για το έτος 2022 θα εγκριθεί στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικών αποζημιώσεων, ενισχύσεων και λειτουργικών δαπανών που προκύπτουν από την επιβολή κτηνιατρικών μέτρων εξυγίανσης του ζωικού κεφαλαίου της χώρας, (διερεύνηση, πρόληψη, επιτήρηση, έλεγχος, εκρίζωση, έκτακτες επεμβάσεις) στο πλαίσιο εφαρμογής των ισχυουσών ειδικών κτηνιατρικών διατάξεων, με κοινή απόφαση των Υπουργών Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και θα καλυφθεί από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
15. Την με ημερομηνία 15.07.2022 εισήγηση της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων, αποφασίζουμε:
Άρθρο 1
Διάρκεια-Στόχος
Με την παρούσα απόφαση εγκρίνεται η εφαρμογή του Προγράμματος επιδημιολογικής επιτήρησης του Καταρροϊκού Πυρετού (ΚΠ) στην Ελλάδα για το έτος 2022.
Στόχοι του προγράμματος είναι: (α) Η συστηματική έρευνα και διαφορική διάγνωση, με εφαρμογή κατάλληλων εργαστηριακών τεχνικών του Καταρροϊκού Πυρετού (ΚΠ) στα βοοειδή, στα πρόβατα και στα αιγοειδή, μέσω της παθητικής και της ενεργητικής επιτήρησης. (β) Σε περίπτωση ορομετατροπής ή/και ανίχνευσης ιού του ΚΠ σε ζώο μάρτυρα, απαιτείται η άμεση διενέργεια περαιτέρω έρευνας (κλινικής και εργαστηριακής) για τον αποκλεισμό ή μη της κυκλοφορίας του ιού του ΚΠ. (γ) Η έρευνα, μέσω της εντομολογικής επιτήρησης, του είδους και της διασποράς των ξενιστών Culicoides στη Χώρα.
Άρθρο 2
Ορισμοί
Για τους σκοπούς της παρούσας απόφασης ισχύουν, οι αναφερόμενοι ορισμοί του άρθρου 2 του υπ’ αρ. π.δ. 33/2003 (Α’ 34) περί «Μέτρων για την καταπολέμηση και εξάλειψη του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου». Ειδικότερα:
1. Κρούσμα καταρροϊκού πυρετού του προβάτου, είναι ζώο που πληροί μία από τις ακόλουθες προϋποθέσεις: (α) ζώο που παρουσιάζει κλινικά συμπτώματα που υποδηλώνουν την εμφάνιση Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου, (β) ζώο μάρτυρας (δείκτης) το οποίο εμφάνισε αρνητικό ορολογικό αποτέλεσμα σε προηγούμενη δοκιμή και έχει μετατραπεί ορολογικά από αρνητικό σε θετικό (ορομετατροπή), σε ό,τι αφορά στα αντισώματα, σε τουλάχιστον έναν ορότυπο του ιού του καταρροϊκού πυρετού του προβάτου από την στιγμή της δοκιμής, (γ) ζώο από το οποίο έχει απομονωθεί και ταυτοποιηθεί ο ιός του Καταρροϊκού Πυρετού, (δ) ζώο το οποίο έχει βρεθεί θετικό, κατόπιν ορολογικών δοκιμών για τον Καταρροϊκό Πυρετό του προβάτου ή στο οποίο έχει ανιχνευθεί το γονιδίωμα του ιού (RNA) από έναν ή περισσότερους ορότυπους του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού.
Επιπλέον, μία σειρά επιδημιολογικών στοιχείων πρέπει να υποδηλώνει ότι η παρουσία κλινικών συμπτωμάτων ή αποτελεσμάτων εργαστηριακών δοκιμών, που συνιστούν μόλυνση από τον ιό του Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου, είναι συνέπεια της κυκλοφορίας του ιού στην εκμετάλλευση που βρίσκεται το ζώο και όχι της εισόδου εμβολιασμένων ή οροθετικών ζώων από απαγορευμένες ζώνες σε αυτήν.
2. Εστία είναι η εκμετάλλευση ή ο χώρος που βρίσκεται στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπου συγκεντρώνονται ζώα και διαπιστώθηκαν ένα ή περισσότερα κρούσματα.
3. Πρωτογενής εστία είναι η εστία η οποία δεν συνδέεται επιδημιολογικά με προηγούμενη εστία ή συνεπάγεται την οριοθέτηση μιας απαγορευμένης ζώνης ή την αλλαγή της υφιστάμενης απαγορευμένης ζώνης.
4. Απαγορευμένη ζώνη είναι η ζώνη που αποτελείται από τη ζώνη προστασίας και επιτήρησης και δημιουργήθηκε, σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 8, του υπ’ αρ. π.δ. 33/2003.
5. Εγχειρίδιο εφαρμογής του Προγράμματος Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου είναι το ειδικό έντυπο υλικό του Τμήματος Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων που περιλαμβάνει λεπτομερείς κατευθυντήριες οδηγίες και τα υποδείγματα διοικητικών εγγράφων που απαιτούνται για την τεκμηρίωση της εφαρμογής του Προγράμματος και το οποίο μπορεί να επικαιροποιείται, ώστε να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες του Προγράμματος.
Άρθρο 3
Φορείς εφαρμογής του Προγράμματος - Αρμοδιότητες και Υποχρεώσεις
Στην εφαρμογή του Προγράμματος συμμετέχουν οι ακόλουθες Αρχές και Φορείς, με τις αντίστοιχες κατά περίπτωση υποχρεώσεις και αρμοδιότητες:
1. Το Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥπΑΑΤ), το οποίο: (α) Μεριμνά για τον συντονισμό και τη διαχείριση του Προγράμματος σε ολόκληρη τη Χώρα, τόσο κατά τις επιμέρους διατάξεις του, όσο και στο σύνολό του. (β) Σε συνεργασία με τις Αρχές και τους Φορείς που αναφέρονται στις παραγράφους 2, 3, και 4 του παρόντος άρθρου, συλλέγει, επεξεργάζεται και ερμηνεύει τα κλινικά, εργαστηριακά και επιδημιολογικά στοιχεία που προκύπτουν από την εφαρμογή του Προγράμματος σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. (γ) Σε συνεργασία με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τον Καταρροϊκό Πυρετό του προβάτου και το Τμήμα Παρασιτολογίας, Παρασιτικών Νοσημάτων,
Εντομολογίας και Παθολογίας Μελισσών, της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, επικαιροποιεί την εφαρμογή του Προγράμματος. (δ) Συνδράμει στην οργάνωση του ετήσιου προγραμματισμού των δειγματοληψιών από τις Κτηνιατρικές Αρχές των αρμόδιων Τμημάτων Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων, όταν αυτό ζητηθεί, καθώς και στην αποτελεσματικότερη διενέργεια της επιδημιολογικής έρευνας, σε περίπτωση επιβεβαιωμένου εργαστηριακά κρούσματος ΚΠ. (ε) Χειρίζεται, στo πλαίσιo των αρμόδιων Κοινοτικών οργάνων και Διεθνών Οργανισμών, όλα τα θέματα που σχετίζονται με τα αντικείμενα, τους στόχους και τα αποτελέσματα του Προγράμματος. (στ) Ορίζει ή τροποποιεί τους φορείς εφαρμογής του Προγράμματος και προσδιορίζει τις αρμοδιότητες και υποχρεώσεις αυτών, ανάλογα με τις ανάγκες του Προγράμματος. (ζ) Οργανώνει και συμμετέχει σε εκπαιδεύσεις και ενημερώσεις κτηνιάτρων και κτηνοτρόφων που διοργανώνονται ανά τη χώρα για την ευαισθητοποίηση και αποτελεσματικότερη διάγνωση του Καταρροϊκού Πυρετού. (η) Ορίζει ως αρμόδιο του Προγράμματος, έναν κτηνίατρο, υπάλληλο του Τμήματος, με απόφαση του Προϊστάμενου της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
2. Το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου.
2.1 Το Τμήμα Μοριακής Διαγνωστικής, Αφθώδους Πυρετού, Ιολογικών, Ρικετσιακών και Εξωτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ορίζεται ως Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για την εφαρμογή: (α) ορολογικών διαγνωστικών μεθόδων, όπως αναφέρονται στο Εγχειρίδιο Προδιαγραφών για Διαγνωστικές Δοκιμές & Εμβόλια του ΟΙΕ για ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού του ΚΠ (c-ELISA), (β) μοριακών μεθόδων για την ανίχνευση γενετικού υλικού του ιού και οροτυποποίηση (π.χ. δοκιμή PCR), (γ) ιολογικών εξετάσεων, όπως αναφέρονται στο Εγχειρίδιο Προδιαγραφών για Διαγνωστικές Δοκιμές και Εμβόλια του ΟΙΕ (απομόνωση του ιού σε κυτταροκαλλιέργειες). Ταχ. Διεύθυνση: Νεαπόλεως 25, Αγία Παρασκευή, Τ.Κ. 15341, Ν. Αττικής Τηλέφωνο: 210 6011499 e-mail: ktasioudi@minagric.gr, akirtzalidou@minagric.gr 2.2 Αρμοδιότητες και υποχρεώσεις του Εθνικού Εργαστηρίου Αναφοράς ΚΠ:
Kατά την εφαρμογή του Προγράμματος, το Τμήμα Μοριακής Διαγνωστικής, Αφθώδoυς Πυρετού, Ιολογικών, Ρικετσιακών και Εξωτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις: (α) Στο πλαίσιο της ενεργητικής επιτήρησης, προβαίνει σε εξέταση δειγμάτων ορού από ζώα δείκτες (μάρτυρες) προερχόμενα από τις Περιφερειακές Ενότητες της Χώρας που ορίζονται στο παρόν Πρόγραμμα, με την εφαρμογή εγκεκριμένων ορολογικών μεθόδων (c-ELISA). Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος στις εν λόγω ορολογικές δοκιμές, προβαίνει σε περαιτέρω εξετάσεις δειγμάτων πλήρους αίματος, με την εφαρμογή μοριακών δοκιμών για ανίχνευση γενετικού υλικού του ιού. Σε περίπτωση ύπαρξης θετικού αποτελέσματος στις εν λόγω δοκιμές, προβαίνει σε εξετάσεις οροτυποποίησης. Η οροτυποποίηση αφορά στους οροτύπους του ιού που έχουν ανιχνευθεί στο παρελθόν στην Χώρα μας και στην περιοχή προέλευσης των δειγμάτων, καθώς και σε αυτούς που η Κεντρική Αρμόδια Αρχή, σε συνεννόηση με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς, κρίνει απαραίτητο στη δεδομένη περιοχή, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Στην περίπτωση αυτή, στις εκθέσεις αποτελέσματος οι ορότυποι που εξετάστηκαν αναφέρονται ακόμη και στην περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος. (β) Προβαίνει σε εξέταση δειγμάτων πλήρους αίματος ή άλλων ιστών, με την εφαρμογή μοριακών δοκιμών για ανίχνευση γενετικού υλικού του ιού και οροτυποποίηση (δοκιμή PCR). (γ) Στο πλαίσιο της παθητικής επιτήρησης, προβαίνει σε εξέταση δειγμάτων αίματος με και χωρίς αντιπηκτικό ή παθολογικού υλικού από κλινικώς ύποπτα πρόβατα, αίγες και βοοειδή, από εκτροφές όλης της ελληνικής επικράτειας, με την εφαρμογή εγκεκριμένων ορολογικών και μοριακών μεθόδων. Σε περίπτωση ύπαρξης θετικού αποτελέσματος στην εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού, προβαίνει σε εξετάσεις οροτυποποίησης. Η οροτυποποίηση αφορά στους οροτύπους του ιού που έχουν ανιχνευθεί στο παρελθόν στην Χώρα μας και, επιπρόσθετα, στην περιοχή προέλευσης των δειγμάτων, καθώς και σε αυτούς που η Κεντρική Αρμόδια Αρχή, σε συνεννόηση με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς, κρίνει απαραίτητο στη δεδομένη περιοχή, τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Στην περίπτωση αυτή, στις εκθέσεις αποτελέσματος οι ορότυποι που εξετάστηκαν αναφέρονται ακόμη και στην περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος. (δ) Προωθεί, όποτε κριθεί αναγκαίο, επιβεβαιωμένα θετικά δείγματα στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Αναφοράς για περαιτέρω εξετάσεις. (ε) Ενημερώνει άμεσα, τηλεφωνικώς ή ηλεκτρονικώς, την Κεντρική και την Τοπική Αρμόδια Αρχή για την ύπαρξη θετικού αποτελέσματος. Αποστέλλει άμεσα τις εκθέσεις αποτελεσμάτων που αφορούν σε υποψία κρούσματος Καταρροϊκού Πυρετού στην Κεντρική και την Τοπική Αρμόδια Αρχή, ηλεκτρονικώς. (στ) Αποστέλλει, ταχυδρομικώς, στην Τοπική Αρμόδια Αρχή, με κοινοποίηση στην Κεντρική Αρμόδια Αρχή, όλες τις εκθέσεις αποτελεσμάτων εξέτασης για τον Καταρροϊκό Πυρετό. (ζ) Προβαίνει στην εκχύλιση γενετικού υλικού από τα έντομα φορείς του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού και στη συνέχεια προβαίνει στη διενέργεια μοριακών εξετάσεων για την ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού σε έντομα. (η) Σε συνεργασία με τις Αρχές και τους Φορείς που αναφέρονται στην παράγραφο 4 του παρόντος άρθρου, επεξεργάζεται και ερμηνεύει τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή του Προγράμματος. Στη συνέχεια, ενημερώνει σχετικά το Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, το οποίο είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό του Προγράμματος και στο οποίο, επιπλέον, τα προωθεί. (θ) Συνδράμει τις Κτηνιατρικές Αρχές (Κεντρική Αρμόδια Αρχή, Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Περιφερειών και Τμήματα Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων) στη διενέργεια επιδημιολογικής διερεύνησης του νοσήματος. (ι) Τηρεί αναλυτικό αρχείο των εξετάσεων που πραγματοποιεί και των ενεργειών, στις οποίες προβαίνει κατ’ εφαρμογή του Προγράμματος. (ια) Αποστέλλει στην Κεντρική Υπηρεσία, λεπτομερή στοιχεία των εργαστηριακών αναλύσεων που πραγματοποιεί, σε ηλεκτρονική μορφή, τακτικά (ανά δίμηνο, εξάμηνο και έτος) και κάθε φορά που αυτό ζητηθεί. (ιβ) Παρακολουθεί και ενημερώνεται επί των διεθνών επιστημονικών εξελίξεων στον τομέα διάγνωσης και ελέγχου του Καταρροϊκού Πυρετού και προσαρμόζει ανάλογα τις διαγνωστικές μεθόδους και τα πρωτόκολλα που εφαρμόζει. (ιγ) Συνεργάζεται με το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Αναφοράς για οποιαδήποτε καινούργια δεδομένα αναφορικά με τις διαγνωστικές δοκιμές και υφίσταται έλεγχο από αυτό με τεστ αξιολόγησης ικανοτήτων (proficiency test) για όλες τις διαγνωστικές δοκιμές που εφαρμόζονται. (ιδ) Συνεργάζεται με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή (Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) και παρέχει την συνδρομή του σε επιθεωρήσεις ή άλλους ελέγχους που πραγματοποιούνται στη χώρα από υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
3. Το Τμήμα Παρασιτολογίας, Παρασιτικών Νοσημάτων, Εντομολογίας και Παθολογίας Μελισσών, της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
3.1 Το εν λόγω Τμήμα της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ορίζεται ως εργαστήριο για την ταυτοποίηση και ταξινόμηση των συλλεχθέντων εντόμων, σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στην παρούσα και στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος του Καταρροϊκού Πυρετού.
Η συλλογή των εντόμων πραγματοποιείται ως ακολούθως: μία (1) ή δύο (2) φορές κάθε μήνα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, στις Περιφερειακές Ενότητες/Νήσους που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της παρούσης, επιπρόσθετα, μία (1) φορά την εβδομάδα κατά τον μήνα πριν από την αναμενόμενη έναρξη και κατά τον μήνα πριν από το αναμενόμενο τέλος της εποχικώς απαλλαγμένης από φορείς του ιού περιόδου, στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου και στις Νήσους Λέσβο, Σάμο και Ρόδο, όπως περιγράφεται Παράρτημα Ι της παρούσης.
Διεύθυνση: Νεαπόλεως 25, Αγία Παρασκευή 15341, Ν. Αττικής
Τηλέφωνο: 210 6002217 e-mail: dimdesk@otenet.gr, dstougiou@minagric.gr
3.2 Kατά την εφαρμογή του Προγράμματος, το Τμήμα
Παρασιτολογίας, Παρασιτικών Νοσημάτων, Εντομολογίας και Παθολογίας Μελισσών, της Διεύθυνσης Κτηνιατρικού Κέντρου Αθηνών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, έχει τις ακόλουθες αρμοδιότητες και υποχρεώσεις: (α) Προβαίνει στην προετοιμασία των εντομοπαγίδων και την αποστολή τους στις Περιφερειακές Ενότητες/ Νήσους που ορίζει το παρόν Πρόγραμμα. Ο αριθμός των εντομοπαγίδων ανά Περιφερειακή Ενότητα/Νήσο, η θέση όπου θα τοποθετηθούν, αλλά και η προσθήκη ενδεχομένως άλλων Περιφερειακών Ενοτήτων/Νήσων στον κατάλογο μπορούν να διαφοροποιούνται, ανάλογα με τα στοιχεία παρακολούθησης και την εκτίμηση του υπεύθυνου ταυτοποίησης των εντόμων. (β) Προβαίνει στην επιλογή της θέσης εγκατάστασης της εντομοπαγίδας στην εκτροφή, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια, όπως η διαθέσιμη υποδομή (παροχή ηλεκτρικού ρεύματος) και η γειτνίαση με πιθανούς βιότοπους των εντόμων φορέων. (γ) Συνεργάζεται με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή (Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) για την εκπαίδευση των κτηνιάτρων από τις Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Περιφερειών και τα Τμήματα Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων. (δ) Παρέχει συμβουλευτική υποστήριξη στους κτηνοτρόφους για την τακτική επίβλεψη της λειτουργίας και της σωστής συντήρησης της εντομοπαγίδας, καθώς και την άμεση ειδοποίηση του αρμόδιου εργαστηρίου για τυχόν πρόβλημα. (ε) Αποστέλλει, ηλεκτρονικώς, στην Κεντρική Αρμόδια Αρχή τα εργαστηριακά αποτελέσματα εξέτασης για τον Καταρροϊκό Πυρετό η οποία τα κοινοποιεί στις τοπικές Κτηνιατρικές Αρχές. (στ) Τηρεί αρχείο των εξετάσεων ταυτοποίησης και ταξινόμησης των συλλεχθέντων εντόμων που πραγματοποιεί και ενημερώνει σχετικά την Κεντρική Αρμόδια Αρχή. (ζ) Σε συνεργασία με τις Αρχές και τους Φορείς που αναφέρονται στο παρόν άρθρο, επεξεργάζεται και ερμηνεύει τα αποτελέσματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της εντομολογικής επιτήρησης, τα οποία και προωθεί σε ηλεκτρονική μορφή, τακτικά (ανά εξάμηνο και έτος), και κάθε φορά που αυτό ζητηθεί, στο Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Ανάπτυξης και Τροφίμων το οποίο είναι υπεύθυνο για τον συντονισμό του Προγράμματος. (η) Παρακολουθεί και ενημερώνεται επί των διεθνών επιστημονικών εξελίξεων στον τομέα ελέγχου του Καταρροϊκού Πυρετού, όσον αφορά στα έντομα φορείς, και προσαρμόζει ανάλογα τις μεθόδους ταυτοποίησης που εφαρμόζει. (θ) Συνεργάζεται με την αρμόδια Κεντρική Αρμόδια Αρχή (Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) και παρέχει την συνδρομή του σε επιθεωρήσεις ή άλλους ελέγχους που πραγματοποιούνται στη χώρα από υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
4. Κτηνιατρικές Αρχές των Περιφερειών και των Περιφερειακών Ενοτήτων
Οι κατά τόπους αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές των Περιφερειακών Ενοτήτων που συμμετέχουν στο Πρόγραμμα είναι υπεύθυνες για την οργάνωση, τον συντονισμό, την εφαρμογή της ενεργητικής και παθητικής επιτήρησης, της εκρίζωσης και του ελέγχου του Καταρροϊκού Πυρετού στην περιοχή αρμοδιότητάς τους, όπως περιγράφονται στην παρούσα απόφαση. Ειδικότερα έχουν τις εξής υποχρεώσεις και αρμοδιότητες:
4.1 Τα Τμήματα Κτηνιατρικής των Περιφερειακών Ενοτήτων όλης της Χώρας: (α) Προγραμματίζουν τις δειγματοληψίες για την επίτευξη των ετήσιων στόχων, πριν τη λήξη κάθε έτους, σε συνεργασία με τα Τοπικά Αγροτικά Κτηνιατρεία ή τα Κτηνιατρικά Κέντρα της περιοχής αρμοδιότητάς τους. (β) Ορίζουν με απόφαση τον υπεύθυνο του Προγράμματος επιτήρησης του Καταρροϊκού Πυρετού με τα πλήρη στοιχεία επικοινωνίας του, τις εκτροφές της περιοχής αρμοδιότητάς τους στις οποίες θα διεξαχθεί η οροεπιτήρηση, με τις γεωγραφικές συντεταγμένες αυτών και τις εκτροφές στις οποίες θα τοποθετηθούν εντομοπαγίδες, με τις γεωγραφικές συντεταγμένες αυτών, σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος Προγράμματος. Η εν λόγω απόφαση κοινοποιείται στην Κεντρική Αρμόδια Αρχή και στα αρμόδια Εργαστήρια. (γ) Σε κάθε εκτροφή βοοειδών ή/και μικρών μηρυκαστικών, επιλέγουν τα ζώα δείκτες (μάρτυρες) που πρόκειται να συμμετέχουν στο Πρόγραμμα και αποστέλλουν τον απαιτούμενο αριθμό δειγμάτων ορού ή και άλλων υλικών από τα παραπάνω ζώα, εάν αυτό τους ζητηθεί, ακολουθώντας τις διαδικασίες που περιγράφονται στην παρούσα και στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος του Καταρροϊκού Πυρετού και χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα υποδείγματα εγγράφων του παραπάνω Εγχειριδίου. (δ) Διατηρούν ατομικό αρχείο για κάθε μία εκτροφή με ζώα-μάρτυρες, καθώς και για κάθε μία εκτροφή που παρουσιάζει ύποπτο ή επιβεβαιωμένο εργαστηριακά κρούσμα και καταγράφουν τις γεωγραφικές συντεταγμένες αυτών. (ε) Συνεργάζονται με τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Περιφέρειας, με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς για τον Καταρροϊκό Πυρετό και με τη Διεύθυνση Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για την αποτελεσματικότερη διενέργεια της επιδημιολογικής έρευνας στις εκτροφές με επιβεβαιωμένα εργαστηριακά κρούσματα. (στ) Κοινοποιούν στο Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της
Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τα κατάλληλα διοικητικά έγγραφα που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος Καταρροϊκού Πυρετού. Τα ίδια έγγραφα κοινοποιούνται κάθε φορά και προς τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής της οικείας Περιφέρειας. (ζ) Κοινοποιούν στους υπευθύνους των εκμεταλλεύσεων βοοειδών ή/και αιγοπροβάτων τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων που διενεργούνται σε ζώα της εκτροφής τους και διατηρούν αντίγραφα όλων των εργαστηριακών εξετάσεων στον ατομικό φάκελο της εκτροφής. (η) Οργανώνουν ενημερωτική εκστρατεία, για την ευαισθητοποίηση των κατόχων εκμεταλλεύσεων βοοειδών και αιγοπροβάτων, των Τοπικών Αρμόδιων Αρχών και των εμπλεκόμενων Φορέων, σχετικά με τους στόχους, τις απαιτήσεις και τις διαδικασίες του Προγράμματος. (θ) Συνεργάζονται με την μετεωρολογική υπηρεσία στην περιοχή ευθύνης τους, σε κάθε περίπτωση ορομετατροπής ζώου μάρτυρα ή/και επιβεβαίωσης κρούσματος και ερευνώνται οι κατευθύνσεις των ανέμων που καταγράφηκαν κατά τις 20-40 προηγούμενες ημέρες από την ημερομηνία δειγματοληψίας, προκειμένου να εντοπιστεί-κατά το δυνατόν-η πιθανή πηγή προέλευσης εντόμων φορέων του ιού και να εφαρμοστούν μέτρα καταπολέμησης των ενηλίκων εντόμων. Τα αποτελέσματα της έρευνας συμπεριλαμβάνονται στην επιδημιολογική έρευνα που διεξάγουν. (ι) Συνεργάζονται με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και παρέχουν την συνδρομή τους σε επιθεωρήσεις, ελέγχους ή αποστολές από φορείς της Ευρωπαϊκής Ένωσης που πραγματοποιούνται στη χώρα.
ια) Σχετικά με τον εμβολιασμό κατά του νοσήματος: διενεργούν δειγματοληπτικούς ελέγχους για να επιβεβαιώσουν την τήρηση της υποχρέωσης καταχώρησης της διάθεσης των εμβολίων από τους υπεύθυνους των σημείων διάθεσής τους στην ειδική ηλεκτρονική βάση δεδομένων της ηλεκτρονικής εφαρμογής που ονομάζεται «Καταρροϊκός Πυρετός/Ηλεκτρονική Καταχώριση Εμβολίων» και είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥπΑΑΤ (www.minagric.gr), συλλέγουν και καταχωρούν στοιχεία εμβολιασμών στην περιοχή αρμοδιότητάς της σε ηλεκτρονικό αρχείο το οποίο αποστέλλουν στο Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
4.2 Οι Διευθύνσεις Κτηνιατρικής των Περιφερειών είναι αρμόδιες για την επίβλεψη, τον συντονισμό και τη μέριμνα για την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων της εφαρμογής του Προγράμματος στην περιοχή ευθύνης τους, καθώς και για τη λήψη των αναγκαίων μέτρων σε περίπτωση εμφάνισης κρουσμάτων της νόσου στην εν λόγω περιοχή.
4.3 Οι Κτηνιατρικές Αρχές όλων των Περιφερειών-Περιφερειακών Ενοτήτων της Χώρας συμμετέχουν στην παθητική και ενεργητική επιτήρηση του Καταρροϊκού Πυρετού, σύμφωνα με τα καθοριζόμενα στο άρθρο 4, παρ. 1 της παρούσας.
5. Υπεύθυνοι εκμεταλλεύσεων
Στο πλαίσιο της ενεργητικής επιτήρησης, οι υπεύθυνοι όλων των εκμεταλλεύσεων βοοειδών και μικρών μηρυκαστικών της Χώρας, συμμετέχουν υποχρεωτικά στη δειγματοληψία, όταν αυτό τους ζητηθεί από τις Αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές, και υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις υποδείξεις τους για την εφαρμογή του παρόντος Προγράμματος. Στην κοινή υπουργική απόφαση για την έγκριση του προγράμματος οικονομικών αποζημιώσεων και ενισχύσεων, που προκύπτουν από την επιβολή κτηνιατρικών μέτρων εξυγίανσης του ζωικού κεφαλαίου, για κάθε έτος, προβλέπεται η επιχορήγηση των εκτροφέων βοοειδών ή/και μικρών μηρυκαστικών, οι οποίοι εντάσσονται στο εθνικό πρόγραμμα επιτήρησης του Καταρροϊκού Πυρετού και διαθέτουν ζώα ως μάρτυρες στα οποία διενεργείται τακτική αιμοληψία μέσα στο έτος για εργαστηριακό έλεγχο για τη νόσο, με σκοπό την εφαρμογή της ενεργητικής επιτήρησης. Σε περίπτωση ζώων, τα οποία υπόκεινται σε λιγότερες δειγματοληψίες κατ’ έτος από αυτές που προβλέπουν οι κείμενες εθνικές διατάξεις, η προβλεπόμενη επιχορήγηση καθορίζεται στην ως άνω κοινή υπουργική απόφαση.
Στο πλαίσιο της κλινικής και επιδημιολογικής διερεύνησης υποψίας ή/και επιβεβαιωμένου κρούσματος Καταρροϊκού Πυρετού, οι υπεύθυνοι όλων των εκμεταλλεύσεων βοοειδών ή/και μικρών μηρυκαστικών της Χώρας συμμετέχουν υποχρεωτικά στη δειγματοληψία, όταν αυτό τους ζητηθεί από τις αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές. Καμία επιχορήγηση δεν καταβάλλεται στις περιπτώσεις τυχαίων ή έκτακτων δειγματοληψιών για τον έλεγχο του Καταρροϊκού Πυρετού.
Ειδικότερα, είναι υποχρεωμένοι: (α) Nα ενημερώνουν εγκαίρως (μέσα σε διάστημα λιγότερο των 24 ωρών) τις Τοπικές Κτηνιατρικές Αρχές σε κάθε περίπτωση: -βοοειδούς ή προβάτου ή αίγοειδούς ή άλλου ευαίσθητου στη νόσο είδους ζώου που εμφανίζει ύποπτα κλινικά συμπτώματα, για διεξαγωγή περαιτέρω κλινικής και εργαστηριακής διερεύνησης, -βλάβης ή απώλειας της εντομοπαγίδας που είναι εγκατεστημένη στην εκτροφή τους. (β) Nα διατηρούν στον ατομικό φάκελο της εκτροφής όλα τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων που διενεργούνται σε ζώα της εκμετάλλευσής τους και, παράλληλα, να ενημερώνουν το μητρώο της εκμετάλλευσης για οποιεσδήποτε μεταβολές στον πληθυσμό της μονάδας εκτροφής. (γ) Nα συμμορφώνονται με τα περιοριστικά και άλλα μέτρα που επιβάλλονται στην εκτροφή τους, στην περίπτωση υποψίας, οροθετικότητας, ορομεταροπής και ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού.
Άρθρο 4
Σύστημα Επιτήρησης Καταρροϊκού Πυρετού (ΚΠ)
1. Σύστημα παθητικής επιτήρησης ή επιτήρησης εκτροφών με ύποπτα ως προς τον ΚΠ κρούσματα
Σε όλες τις εκτροφές της Χώρας που διατηρούν ευαίσθητα στον Καταρροϊκό Πυρετό είδη ζώων (συμπεριλαμβανομένων των κλειστών ή πειραματικών ποιμνίων που διατηρούνται σε Κέντρα, Ινστιτούτα ή Φορείς που τελούν υπό την εποπτεία εκπαιδευτικών ιδρυμάτων της Χώρας ή του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) διενεργείται κλινικός έλεγχος, που αποσκοπεί στον εντοπισμό κλινικά ύποπτων ζώων ως προς τον Καταρροϊκό Πυρετό, όχι μόνο στο πλαίσιο των συνήθων κτηνιατρικών δραστηριοτήτων (για την παροχή περίθαλψης, την εφαρμογή προγραμμάτων ελέγχου/εκρίζωσης νοσημάτων, την έκδοση ή τον έλεγχο εγγράφων ή υγειονομικών πιστοποιητικών ή αδειών μετακίνησης ζώων, τη διενέργεια επιδημιολογικής έρευνας, τη συλλογή δειγμάτων για διαγνωστικούς σκοπούς κ.λπ.), αλλά και με στοχευμένη κλινική διερεύνηση του νοσήματος.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής παθητικής επιτήρησης για το νόσημα, λόγω ύποπτων κλινικών συμπτωμάτων, λαμβάνονται τα ακόλουθα μέτρα:
1. Ατομική κλινική εξέταση των ζώων.
2. Δειγματοληψία αίματος με (EDTA) και χωρίς αντιπηκτικό, εντός 48 ωρών αρχικά σε ποσοστό 10% του συνόλου των ζώων, και, αν κριθεί σκόπιμο, σε μεγαλύτερο ποσοστό (π.χ. μεγάλος αριθμός ζώων στην εκτροφή, υποψία της νόσου λόγω κλινικών συμπτωμάτων, κ.λπ.), για εξέταση ανίχνευσης αντισωμάτων κατά του ιού του ΚΠ ή/και ανίχνευσης του γονιδιώματος ιού ΚΠ. Σε περίπτωση ύπαρξης θετικού αποτελέσματος στην εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού, ακολουθούν εξετάσεις οροτυποποίησης.
3. Σε περίπτωση ανεύρεσης ζώων με θετικό αποτέλεσμα στην εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του ΚΠ, εφαρμόζεται το άρθρο 7 της παρούσας.
Η παθητική επιτήρηση εφαρμόζεται και σε άλλα ευαίσθητα στη νόσο είδη ζώων (ελάφια, ζαρκάδια), που ενδέχεται να εκτρέφονται στην ίδια γεωγραφική περιοχή.
Σε κάθε περίπτωση υποψίας κρούσματος Καταρροϊκού Πυρετού, οι αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές των οικείων Περιφερειακών Ενοτήτων, ενημερώνουν άμεσα, την Κεντρική Αρμόδια Αρχή. Τα ύποπτα ζώα υποβάλλονται, σε δειγματοληψία αίματος για ορολογική εξέταση ανίχνευσης αντισωμάτων του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού ή/και εξέταση ανίχνευσης γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, με χρήση ορολογικών δοκιμών ή/και μοριακών δοκιμών, αντίστοιχα, καθώς και σε εξέταση οροτυποποίησης του ιού, σύμφωνα με την κάτωθι διαδικασία:
α) Διενέργεια ορολογικών δοκιμών (competitiveELISA) σε δείγματα ορού αίματος.
β) Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος στις ορολογικές δοκιμές, ακολουθεί η εφαρμογή μοριακών δοκιμών (Real Time RT-PCR) σε δείγματα ολικού αίματος, για την ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού.
γ) Σε κάθε περίπτωση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού (είτε όταν προηγείται η διενέργεια ορολογικών δοκιμών είτε όταν γίνεται απευθείας εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού), ακολουθεί η εξέταση οροτυποποίησης του ιού, προκειμένου να ταυτοποιηθεί(ούν) ο(ι) υπεύθυνος(οι) για τη νόσο ορότυπος(οι). Η οροτυποποίηση αφορά στους οροτύπους που έχουν ανιχνευθεί στο παρελθόν στη Χώρα και, επιπρόσθετα, στην περιοχή προέλευσης των δειγμάτων, καθώς και σε αυτούς που η Κεντρική Αρμόδια Αρχή κρίνει απαραίτητο στη δεδομένη περιοχή, την συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Σε περίπτωση που διαπιστώνεται υποψία Καταρροϊκού Πυρετού, οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες των οικείων Περιφερειακών Ενοτήτων, υπό την επίβλεψη και τον συντονισμό των Κτηνιατρικών Υπηρεσιών των αντίστοιχων Περιφερειών, προβαίνουν στις ενέργειες που καθορίζονται στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για την Καταπολέμηση του Καταρροϊκού Πυρετού.
Για τη διερεύνηση της κυκλοφορίας του ιού σε μία περιοχή, διενεργούνται, επίσης, μοριακές εξετάσεις για την ανίχνευση του ιού σε έντομα. Ο αριθμός των εν λόγω εξετάσεων καθορίζεται μετά από συνεννόηση των αρμόδιων Εργαστηρίων με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή.
2. Σύστημα ενεργητικής επιτήρησης για την ανίχνευση κυκλοφορίας του ιού του ΚΠ
Η ενεργητική επιτήρηση αποσκοπεί στην ανίχνευση κυκλοφορίας του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, με συνδυασμό ορολογικής και μοριακής εξέτασης δειγμάτων αίματος από ζώα μάρτυρες, καθώς και μοριακών εξετάσεων σε έντομα που συλλέγονται κατά την εντομολογική επιτήρηση.
Για τους σκοπούς της ανωτέρω επιτήρησης, θα πρέπει να συλλέγονται τουλάχιστον εξήντα (60) δείγματα αίματος από διαφορετικά βοοειδή ή/και μικρά μηρυκαστικά, τουλάχιστον δύο φορές το χρόνο, με ελάχιστο μεσοδιάστημα 50 ημερών μεταξύ των δειγματοληψιών, σε κάθε μία από όλες τις Περιφερειακές Ενότητες της Χώρας, ανεξάρτητα από το αν έχουν χαρακτηριστεί ή όχι ως ζώνες περιορισμού για οποιονδήποτε από τους οροτύπους του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού κατά το παρελθόν. Τα ζώα που έχουν επιλεγεί ως μάρτυρες υπόκεινται σε δειγματοληψία αίματος τουλάχιστον δύο φορές μέσα στο έτος, εκτός αν προκύψει περιορισμός στη διατήρησή τους ως μάρτυρες κατά το άρθρο 5 της παρούσας. Τα ανωτέρω δείγματα συλλέγονται από έξι (6) τουλάχιστον διαφορετικές εκτροφές, με ομοιόμορφη γεωγραφική κατανομή εντός της Περιφερειακής Ενότητας, ώστε να επιτυγχάνεται γεωγραφική κάλυψη αυτής.
Τα ανωτέρω εξήντα (60) δείγματα μπορεί να είναι: δείγματα αίματος με και χωρίς αντιπηκτικό από οροαρνητικά βοοειδή, ηλικίας έξι (6) μηνών έως δύο (2) ετών, κατά την πρώτη δειγματοληψία, τα οποία εξετάζονται για παρουσία αντισωμάτων κατά του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού και εφόσον, διαπιστωθεί οροθετικότητα ή/και ορομετατροπή, διενεργούνται μοριακές εξετάσεις για την ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού ή σε περίπτωση μη ανεύρεσης επαρκούς αριθμού οροαρνητικών βοοειδών, δείγματα αίματος με και χωρίς αντιπηκτικό από οροαρνητικά νεαρά πρόβατα ή αιγοειδή, ηλικίας τριών (3) μηνών έως ενός (1) έτους κατά την πρώτη δειγματοληψία, που εξετάζονται για παρουσία αντισωμάτων κατά του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού και εφόσον, διαπιστωθεί οροθετικότητα ή/και ορομετατροπή, διενεργούνται μοριακές εξετάσεις για την ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού.
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να καταβάλλεται κάθε προσπάθεια, ώστε να συλλέγονται δείγματα από τα ίδια ζώα σε τουλάχιστον δύο διαδοχικές δειγματοληψίες μέσα στη διάρκεια του έτους.
Προκειμένου να επιτευχθούν οι στόχοι της ενεργητικής επιτήρησης, μπορεί να γίνεται συνδυασμός δειγματοληψίας από βοοειδή και νεαρά μικρά μηρυκαστικά, σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας/Νήσου, ώστε να επιτυγχάνεται ο αριθμός των εξήντα (60) δειγμάτων από όλες τις Περιφερειακές Ενότητες/Νήσους της χώρας, τα οποία θα πρέπει να λαμβάνονται από έξι (6) τουλάχιστον διαφορετικές εκτροφές, με ομοιόμορφη γεωγραφική κατανομή, ώστε να επιτυγχάνεται αντίστοιχη γεωγραφική κάλυψη. Επιπλέον, είναι υποχρεωτική η καταγραφή των συντεταγμένων της θέσης και του κωδικού της εκτροφής στις οποίες βρίσκονται τα ζώα μάρτυρες.
Η δειγματοληψία ορού αίματος νεαρών προβάτων ή/και αιγοειδών σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας/ Νήσου ως συμπληρωματικής ή εναλλακτικής του ορολογικού ελέγχου για την ανίχνευση αντισωμάτων σε βοοειδή κατά του Καταρροϊκού Πυρετού, αφορά σε περιοχές, όπου η εύρεση οροαρνητικών βοοειδών δεν είναι εφικτή είτε λόγω υψηλών ποσοστών οροθετικότητας, εξαιτίας προηγούμενης παρουσίας του νοσήματος στην περιοχή, είτε λόγω προηγηθείσας εφαρμογής εμβολιασμού κατά του νοσήματος, είτε λόγω μη επαρκούς αριθμού διαθέσιμων βοοειδών στην περιοχή.
Οι ως άνω δειγματοληψίες θα πραγματοποιούνται, μετά από συνεννόηση των κατά τόπους αρμόδιων Κτηνιατρικών Αρχών των οικείων Περιφερειακών Ενοτήτων με το Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κατόπιν εγκρίσεως από το τελευταίο.
Συνεπώς, τα ζώα μάρτυρες που συμμετέχουν, σε δύο τουλάχιστον διαδοχικές δειγματοληψίες μέσα στη διάρκεια του έτους, υποβάλλονται σε εξέταση για ανίχνευση αντισωμάτων κατά του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού και, αν κριθεί απαραίτητο, σε εξέταση για την ανίχνευση γενετικού υλικού του ιού και την οροτυποποίησή του, με χρήση ορολογικών δοκιμών ή, μοριακών δοκιμών, αντίστοιχα, σύμφωνα με την κάτωθι διαδικασία: (α) Διενέργεια ορολογικών δοκιμών (competitiveELISA) σε δείγματα ορού αίματος. (β) Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος στις ορολογικές δοκιμές, ακολουθεί η εφαρμογή μοριακών δοκιμών (Real Time RT-PCR) σε δείγματα ολικού αίματος, για την ανίχνευση του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού. (γ) Σε κάθε περίπτωση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, ακολουθεί η εξέταση οροτυποποίησης, προκειμένου να ταυτοποιηθεί(ούν) ο(ι) υπεύθυνος(οι) για τη νόσο ορότυπος(οι) του ιού. Η οροτυποποίηση αφορά στους οροτύπους που έχουν ανιχνευθεί στο παρελθόν στην Χώρα και, επιπρόσθετα, στην περιοχή προέλευσης των δειγμάτων, καθώς και σε αυτούς που η Κεντρική Αρμόδια Αρχή κρίνει απαραίτητο στη δεδομένη περιοχή, στην συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
Η Κεντρική Αρμόδια Αρχή δύναται να ορίσει αυξημένο αριθμό δειγματοληψιών σε μία ή περισσότερες Περιφερειακές Ενότητες της χώρας σε περίπτωση που κρίνεται σκόπιμο, σύμφωνα με την εξέλιξη της επιδημιολογικής κατάστασης του νοσήματος, σε συνεννόηση με το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς, ενημερώνοντας εγγράφως τις οικείες Κτηνιατρικές Υπηρεσίες.
Για τη διερεύνηση της κυκλοφορίας του ιού σε μία περιοχή, διενεργούνται, επίσης, μοριακές εξετάσεις για την ανίχνευση του ιού σε έντομα. Ο αριθμός των εν λόγω εξετάσεων καθορίζεται μετά από συνεννόηση των αρμόδιων Εργαστηρίων με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή.
3. Σύστημα εντομολογικής επιτήρησης
Είναι υποχρεωτική η εγκατάσταση και λειτουργία μίας τουλάχιστον εντομοπαγίδας, ως ακολούθως: μία (1) ή δύο (2) φορές κάθε μήνα καθόλη τη διάρκεια του έτους, στις Περιφερειακές Ενότητες/Νήσους που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα Ι της παρούσης, επιπρόσθετα, μία (1) φορά την εβδομάδα κατά τον μήνα πριν από την αναμενόμενη έναρξη και κατά τον μήνα μετά από το αναμενόμενο τέλος της εποχικώς απαλλαγμένης από φορείς του ιού περιόδου, στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου και στις Νήσους Λέσβο, Σάμο και Ρόδο, όπως περιγράφεται Παράρτημα Ι της παρούσης, σε θέση που επιλέγεται με βάση, αφενός μεν τη διαθέσιμη υποδομή (παροχή ηλεκτρικού ρεύματος), αφετέρου δε την γειτνίαση με πιθανούς βιότοπους των εντόμων φορέων. Επιπλέον, είναι υποχρεωτική η καταγραφή των συντεταγμένων της θέσης και του κωδικού εκτροφής όπου θα τοποθετούνται οι εντομοπαγίδες.
Ο αριθμός των εντομοπαγίδων ανά Περιφερειακή Ενότητα, η θέση όπου θα τοποθετηθούν και η επιλογή πρόσθετων Περιφερειακών Ενοτήτων/Νήσων εκτός από αυτές που συμπεριλαμβάνονται στο
Παράρτημα Ι της παρούσης, μπορούν να διαφοροποιούνται, ανάλογα με τα στοιχεία παρακολούθησης και την εκτίμηση του αρμόδιου Τμήματος.
Για τη διερεύνηση της κυκλοφορίας του ιού σε μία περιοχή, διενεργούνται, επίσης, μοριακές εξετάσεις για την ανίχνευση του ιού σε έντομα. Ο αριθμός των εν λόγω εξετάσεων καθορίζεται μετά από συνεννόηση των αρμόδιων Εργαστηρίων με την Κεντρική Αρμόδια Αρχή.
Οι παγιδεύσεις θα πρέπει να αποστέλλονται την ίδια ημέρα στο Εργαστήριο, ώστε να είναι εφικτή η ανίχνευση του ιού με μοριακές τεχνικές.
Για την τεκμηρίωση εφαρμογής της εντομολογικής επιτήρησης, συμπληρώνονται και αποστέλλονται τα ανάλογα διοικητικά έγγραφα που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος ΚΠ.
Άρθρο 5
Γενικοί κανόνες δειγματοληψίας, κατανομή δείγματος ανά Περιφερειακή Ενότητα και μέγεθος δείγματος
1. Τα επιλεγμένα ζώα μάρτυρες πρέπει να φέρουν υποχρεωτικά ατομική σήμανση και να είναι οροαρνητικά στον ιό του Καταρροϊκού Πυρετού στην πρώτη ορολογική εξέταση που διενεργείται πριν την έναρξη των αιμοληψιών που προβλέπονται από το ισχύον Πρόγραμμα.
Εναλλακτικά, σε περίπτωση αδυναμίας εύρεσης οροαρνητικών βοοειδών (υψηλά ποσοστά οροθετικών βοοειδών ή προηγηθείσα εφαρμογή εμβολιασμού), η δειγματοληψία μπορεί να γίνει από οροαρνητικά νεαρά μικρά μηρυκαστικά.
2. Τα βοοειδή μάρτυρες είναι οροαρνητικά ζώα ηλικίας έξι (6) μηνών έως δύο (2) ετών κατά την πρώτη δειγματοληψία.
3. Τα πρόβατα και αιγοειδή μάρτυρες είναι νεαρά, οροαρνητικά ζώα, ηλικίας τριών (3) μηνών έως ενός (1) έτους, κατά την πρώτη δειγματοληψία, τα οποία προορίζονται για αναπαραγωγή, ώστε να είναι δυνατή η διατήρησή τους στην εκτροφή ως μάρτυρες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
4. Στα ζώα μάρτυρες απαγορεύεται να γίνονται ψεκασμοί με εντομοαπωθητικά σε όλη τη διάρκεια της οροεπιτήρησης.
5. Τα ζώα μάρτυρες υποβάλλονται σε τουλάχιστον δύο διαδοχικές δειγματοληψίες αίματος μέσα στη διάρκεια του έτους με ελάχιστο μεσοδιάστημα 50 ημερών μεταξύ τους. Τα δείγματα αυτά εξετάζονται για ανίχνευση αντισωμάτων του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, εφόσον δε, προκύψει θετικό αποτέλεσμα στην ορολογική δοκιμή, πραγματοποιείται, στη συνέχεια, εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού.
6. Ζώα μάρτυρες που ήταν αρνητικά και καθίστανται οροθετικά κατά τη διάρκεια της επιτήρησης συνιστούν ορομετατροπή. Ως εκ τούτου, ακολουθούνται οι διαδικασίες που προβλέπονται στα άρθρο 6 και 7 της παρούσας. Επιπλέον, στην περίπτωση που πραγματοποιούνται περισσότερες από δύο δειγματοληψίες μέσα στο έτος ή/και που κρίνεται σκόπιμο να διερευνηθεί περαιτέρω η πιθανότητα κυκλοφορίας του ιού στην εν λόγω περιοχή και καθότι τα εν λόγω ζώα δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν ως μάρτυρες, τα ζώα αυτά αντικαθίστανται από ισάριθμα οροαρνητικά ζώα, πληρώντας τις προϋποθέσεις των παραγράφων 1, 2 και 3 του παρόντος άρθρου, ώστε να διατηρηθεί σταθερός ο αριθμός τους στην Περιφερειακή Ενότητα.
7. Ακολουθούνται οι τεχνικές οδηγίες για τη συλλογή, συσκευασία και αποστολή των δειγμάτων που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος Καταρροϊκού Πυρετού και τα δείγματα προωθούνται στο αρμόδιο Εργαστήριο, συνοδευόμενα από το αντίστοιχο έντυπο του Εγχειριδίου συμπληρωμένο με όλες τις απαραίτητες πληροφορίες.
8. Οι εκθέσεις αποτελεσμάτων των εξετάσεων πρέπει να περιλαμβάνουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες {το είδος του ζώου, τον κωδικό εκμετάλλευσης προέλευσης του(ων) ζώου(ων), τον(ους) κωδικό(ούς) ενωτίου(ων) του(ς)}. Ιδιαίτερα δε, πρέπει να αναφέρονται, ανάλογα με την περίπτωση της εξέτασης, το είδος και η μέθοδος της εξέτασης που πραγματοποιήθηκε με το αποτέλεσμά της, η παρουσία ή όχι ενδείξεως ορομεταροπής σε σχέση με το προηγούμενο εργαστηριακό αποτέλεσμα, η συνέχιση ή όχι των εργαστηριακών εξετάσεων, οι ορότυποι για τους οποίους διενεργήθηκε η εξέταση οροτυποποίησης με το αντίστοιχο θετικό και αρνητικό αποτέλεσμα για τον καθέναν από αυτούς.
Άρθρο 6
Μέτρα επί υποψίας ΚΠ
1. Σε περίπτωση υποψίας Καταρροϊκού Πυρετού (συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης ορομετατροπής ζώου μάρτυρα), η αρμόδια Κτηνιατρική Αρχή της Περιφερειακής Ενότητας, ενημερώνει άμεσα την Κεντρική Αρμόδια Αρχή (Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων) και προβαίνει στις κάτωθι ενέργειες: (α) Με απόφαση της αρμόδιας Κτηνιατρικής Αρχής της Περιφέρειας/Περιφερειακής Ενότητας, όλα τα ζώα της εκμετάλλευσης υπόκεινται σε περιορισμό των μετακινήσεων μέχρι να γνωστοποιηθούν τα αποτελέσματα της κλινικής, επιδημιολογικής και εργαστηριακής έρευνας που διεξάγεται από την αρμόδια αρχή, εκτός αν η μετακίνηση πραγματοποιείται σκοπό την άμεση σφαγή. (β) Περαιτέρω, δίνει εντολή για μέτρα μετριασμού του κινδύνου, όπου είναι αναγκαίο και τεχνικά εφικτό, ώστε να αποτραπεί ή να μειωθεί η έκθεση των ζώων από τον στοχευόμενο ζωικό πληθυσμό σε επιθέσεις από διαβιβαστές. (γ) Επεκτείνει τα ως άνω μέτρα σε εγκαταστάσεις όπου τα ζώα από τον στοχευόμενο ζωικό πληθυσμό είχαν παρόμοια έκθεση σε διαβιβαστές λοιμωδών νόσων με αυτή στην οποία υπόκεινταν τα ζώα για τα οποία υπάρχει υπόνοια νόσου. (δ) Εάν υπάρχουν ενδείξεις από τη διενέργεια της επιδημιολογικής έρευνας, ότι η εκμετάλλευση που βρισκόταν το ζώο, όταν ανέκυψαν οι υπόνοιες για τη νόσο, δεν είναι η εκμετάλλευση στην οποία το ζώο μολύνθηκε, πρέπει να τεθεί, επιπλέον, σε επιτήρηση και η δεύτερη εκμετάλλευση στην οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι έλαβε χώρα η μόλυνση. (ε) Ενημέρωση των κτηνοτρόφων, σχετικά με τη συμπτωματολογία, την παθογένεια και την επιδημιολογία του Καταρροϊκού Πυρετού, καθώς και επεξήγηση των ισχυόντων νομικών, διοικητικών και οικονομικών μέτρων.
2. Τα μέτρα που προβλέπονται στο παρόν άρθρο μπορούν να ανακληθούν με σχετική απόφαση, όταν η τοπική αρμόδια αρχή εκτιμήσει ότι δεν είναι πλέον αναγκαία για τον περιορισμό του κινδύνου εξάπλωσης της νόσου.
3. Για την τεκμηρίωση της εφαρμογής των μέτρων επί υποψίας της νόσου, καθώς και της άρσης αυτών, συμπληρώνονται και αποστέλλονται τα ανάλογα κατά περίπτωση διοικητικά έγγραφα που περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για την Καταπολέμηση του Καταρροϊκού Πυρετού.
Άρθρο 7
Μέτρα επί επιβεβαίωσης ΚΠ
1. Στην περίπτωση που η διαδικασία της οροτυποποίησης, καταδείξει την ανίχνευση κυκλοφορίας οροτύπου του ιού του οποίου η παρουσία έχει ανιχνευθεί ξανά μέσα στα τελευταία δύο (2) έτη (συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού κατόπιν ορομετατροπής ζώου μάρτυρα), η αρμόδια Κτηνιατρική Αρχή προβαίνει σε επιβεβαίωση της εστίας και διενέργεια επιδημιολογικής έρευνας, ενώ με σχετική απόφαση: (α) περιορίζει τη μετακίνηση των ζώων του στοχευόμενου ζωικού πληθυσμού από την εγκατάσταση όπου διατηρούνται τα εν λόγω ζώα, εκτός αν η μετακίνηση επιτρέπεται για τον σκοπό της άμεσης σφαγής, (β) περιορίζει τη μετακίνηση ζωικού αναπαραγωγικού υλικού από τον στοχευόμενο ζωικό πληθυσμό από την εγκατάσταση όπου διατηρείται, (γ) δίνει εντολή για μέτρα μετριασμού του κινδύνου, όταν είναι αναγκαίο και τεχνικά εφικτό, ώστε να αποτραπεί ή να μειωθεί η έκθεση των ζώων από τον στοχευόμενο ζωικό πληθυσμό σε επιθέσεις από διαβιβαστές, (δ) εφαρμόζει τα μέτρα ελέγχου σε όλες τις εγκαταστάσεις που έχουν επιδημιολογική σύνδεση με το επιβεβαιωμένο κρούσμα, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που διατηρούν ζώα από τον στοχευόμενο ζωικό πληθυσμό τα οποία υπόκεινται σε παρόμοια έκθεση σε διαβιβαστές λοιμωδών νόσων με εκείνη του επιβεβαιωμένου κρούσματος.
2. Στην περίπτωση που η διαδικασία της οροτυποποίησης, καταδείξει την ανίχνευση κυκλοφορίας οροτύπου του ιού του οποίου η παρουσία δεν έχει ανιχνευθεί ξανά μέσα στα τελευταία δύο (2) έτη (συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού κατόπιν ορομετατροπής ζώου μάρτυρα), η αρμόδια Κτηνιατρική Αρχή εφαρμόζει τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα που περιγράφονται στο Σχέδιο Αντιμετώπισης Έκτακτης Ανάγκης για την Καταπολέμηση του Καταρροϊκού Πυρετού και, συγκεκριμένα, οι ακόλουθες ενέργειες λαμβάνουν χώρα:
α) Έγγραφη ενημέρωση του ιδιοκτήτη της εκτροφής σχετικά με την συμπτωματολογία, την παθογένεια και την επιδημιολογία του Καταρροϊκού Πυρετού και ενημέρωση για τις υποχρεώσεις του που αφορούν στα περιοριστικά μέτρα και στην κλινική επιτήρηση.
β) Ατομική σήμανση και καταγραφή όλων των ευαίσθητων στη νόσο ειδών ζώων της εκτροφής.
γ) Αυξημένη κλινική επιτήρηση ειδικώς στην εκτροφή και γενικώς στο σύνολο της Περιφερειακής Ενότητας στην οποία η εκτροφή ανήκει, για τον εντοπισμό ζώων με ύποπτα κλινικά συμπτώματα η οποία έχει διάρκεια πενήντα (50) ημέρες από κοινοποιήσεως του θετικού αποτελέσματος και λήγει μόνο εφόσον δεν παρατηρηθεί κρούσμα σε ολόκληρη την Περιφερειακή Ενότητα.
δ) Σε περίπτωση στην οποία η εκτροφή, στην οποία επιβεβαιώθηκε εστία της νόσου, είναι συστεγαζόμενη με άλλη εκτροφή βοοειδών, αιγών ή προβάτων, είναι υποχρεωτική η διενέργεια ενδελεχούς κλινικής εξέτασης στο σύνολο των ζώων της εκτροφής και αιμοληψιών σύμφωνα με τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, εντός εικοσιτεσσάρων (24) ωρών από την γνωστοποίηση του εργαστηριακού αποτελέσματος.
ε) Διενέργεια επιδημιολογικής έρευνας.
στ) Ενίσχυση της επιτήρησης στις εκτροφές βοοειδών και μικρών μηρυκαστικών της περιοχής, η οποία, επιπλέον, πρέπει να εφαρμόζεται και στις περιοχές, όπου ανιχνεύονται οροθετικά ζώα μάρτυρες.
ζ) Σε συνεργασία με τις κατά τόπους μετεωρολογικές υπηρεσίες, ερευνώνται οι κατευθύνσεις των ανέμων που καταγράφηκαν κατά τις 20-40 προηγούμενες ημέρες από τη δειγματοληψία του θετικού ζώου (συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης ορομετατροπής ζώου μάρτυρα), προκειμένου να εντοπιστεί-κατά το δυνατόν-πιθανή πηγή προέλευσης εντόμων φορέων και να εφαρμοστούν μέτρα καταπολέμησης των ενηλίκων εντόμων. Τα αποτελέσματα της παραπάνω έρευνας συμπεριλαμβάνονται στην επιδημιολογική έρευνα που διεξάγουν οι αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές.
η) Με σχετική απόφαση, περιορίζονται οι μετακινήσεις ζώων ευαίσθητων στη νόσο ειδών εκτός της ορισθείσας ζώνης περιορισμού σύμφωνα με τα οριζόμενα στην κείμενη νομοθεσία.
3. Τα μέτρα που εφαρμόζονται σε κάθε περίπτωση και οι σχετικές διευκρινίσεις καθορίζονται με εγκυκλίους του Τμήματος Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, με βάση την ισχύουσα εθνική και κοινοτική νομοθεσία, αναλόγως της επιδημιολογικής κατάστασης του Καταρροϊκού Πυρετού στην Χώρα.
4. Για την τεκμηρίωση της εφαρμογής των μέτρων σε περίπτωση επιβεβαιωμένου εργαστηριακά κρούσματος της νόσου, καθώς και της άρσης αυτών, συμπληρώνονται και αποστέλλονται τα αντίστοιχα, κατά περίπτωση, διοικητικά έγγραφα που περιλαμβάνονται στο Εγχειρίδιο Οδηγιών Εφαρμογής του Προγράμματος Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου.
5. Τα μέτρα που προβλέπονται στο παρόν άρθρο μπορούν να ανακληθούν όταν η αρμόδια αρχή εκτιμήσει ότι δεν είναι πλέον αναγκαία για τον περιορισμό του κινδύνου εξάπλωσης της νόσου κατόπιν επικοινωνίας με το Τμήμα Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων της Γενικής Διεύθυνσης Κτηνιατρικής του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Άρθρο 8
Μετακινήσεις ζώων ευαίσθητων στον ΚΠ ειδών
Για τις μετακινήσεις ζώων ευαίσθητων στον ΚΠ ειδών ισχύουν τα εξής:
1. Στην περίπτωση που τα ζώα μετακινούνται μεταξύ περιοχών της Χώρας όπου κατά τα τελευταία δύο (2) έτη έχει ανιχνευθεί η κυκλοφορία ίδιων οροτύπων του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, τα ζώα μετακινούνται εφόσον: (α) Προέρχονται από εγκαταστάσεις στις οποίες δεν έχει αναφερθεί λοίμωξη από τον ιό του Καταρροϊκού Πυρετού για περίοδο 30 ημερών πριν από την αναχώρηση. (β) Τα ζώα έχουν προστατευτεί μέσω εντομοκτόνων ή απωθητικών έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές. (γ) Πριν τη μετακίνησή τους, στα ζώα έχει εφαρμοσθεί κατάλληλο εντομοαπωθητικό σκεύασμα (επιλέγονται κατάλληλα σκευάσματα σε ό,τι αφορά το χρόνο αναμονής για τα ζωικά προϊόντα). (δ) Η μετακίνηση πραγματοποιείται μετά από επαρκή εφαρμογή κατάλληλων εντομοαπωθητικών ή/και εντομοκτόνων (αφού προηγηθεί καθαρισμός και απολύμανση) στα μέσα με τα οποία μεταφέρονται τα ζώα.
Επισημαίνεται ότι τα ζώα μετακινούνται χωρίς περιορισμό, όταν σκοπός της μετακίνησης είναι η άμεση σφαγή, καθώς και όταν μετακινούνται από/προς άλλο βοσκότοπο για θερινή διαβίωση εφόσον ισχύουν οι προϋποθέσεις (α),(β),(γ) και (δ).
2. Στην περίπτωση που τα ζώα μετακινούνται προς περιοχές της Χώρας όπου κατά τα τελευταία δύο (2) έτη δεν έχει ανιχνευθεί η κυκλοφορία του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού που έχει ανιχνευθεί στην περιοχή προέλευσής τους, τα ζώα μετακινούνται εφόσον ισχύουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1 της παρούσας και (α) εφαρμόζεται πριν από τη μετακίνηση των εν λόγω ζώων, διαδικασία διαύλων μετακίνησης μεταξύ της αρμόδιας αρχής του τόπου προέλευσης και της αρμόδιας αρχής του τόπου προορισμού κατά την οποία τα ζώα ικανοποιούν υγειονομικές εγγυήσεις με βάση θετικό αποτέλεσμα μιας εκτίμησης κινδύνου των μέτρων κατά της εξάπλωσης του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου και της προστασίας από προσβολή από φορείς του ιού ή (β) τα προς μετακίνηση ζώα έχουν εμβολιαστεί για τον ορότυπο του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, ο οποίος έχει ανιχνευθεί τα τελευταία δύο (2) έτη στην περιοχή προέλευσής τους.
Επισημαίνεται ότι τα ζώα μετακινούνται χωρίς περιορισμό, όταν σκοπός της μετακίνησης είναι η άμεση σφαγή, καθώς και όταν μετακινούνται από/προς άλλο βοσκότοπο για θερινή διαβίωση εφόσον ισχύουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1.
3. Στην περίπτωση που τα ζώα μετακινούνται από περιοχές της Χώρας όπου τα τελευταία δύο (2) έτη έχει επιβεβαιωθεί η κυκλοφορία του ορότυπου 16 ή άλλου οροτύπου που δεν έχει επιβεβαιωθεί τα τελευταία δύο (2) έτη στην υπόλοιπη Χώρα, τα ζώα μετακινούνται εφόσον: (α) Η εγκατάσταση προέλευσης έχει ελεγχθεί το τελευταίο δίμηνο πριν την αναχώρηση, στο πλαίσιο εφαρμογής του Προγράμματος των τεσσάρων (4) Εξωτικών Νοσημάτων. (β) Τα ζώα έχουν προστατευτεί μέσω εντομοκτόνων ή απωθητικών έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές επί τουλάχιστον 14 ημέρες, (γ) Πριν από την ημερομηνία αναχώρησης και κατά την περίοδο αυτή, τα ζώα έχουν υποβληθεί σε εξέταση ανίχνευσης του γονιδιώματος του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού, με αρνητικά αποτελέσματα, η οποία διενεργήθηκε σε δείγματα που συλλέχθηκαν τουλάχιστον 14 ημέρες μετά την ημερομηνία προστασίας έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές. (δ) Χωρίς περιορισμό, όταν σκοπός της μετακίνησης είναι η άμεση σφαγή εφόσον ισχύουν οι προϋποθέσεις της παρ. 1.
4. Στην περίπτωση όπου έχει επιβεβαιωθεί εστία της νόσου σε μία περιοχή της Χώρας, ισχύουν οι περιορισμοί μετακίνησης που ορίζονται στο άρθρο 7 της παρούσας και οι περαιτέρω όροι και οι προϋποθέσεις των μετακινήσεων ζώων ευαίσθητων στη νόσο ειδών καθορίζονται με εγκυκλίους της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
5. Κατά τη διακίνηση ζώων μεταξύ κρατών μελών ισχύουν τα οριζόμενα στην κείμενη κοινοτική νομοθεσία. Οι αρμόδιες Κτηνιατρικές Αρχές, θα πρέπει να ενημερώνονται συστηματικά για τη διακίνηση ζώντων ζώων ευαίσθητων στη νόσο ειδών και να προβαίνουν σε σχετικούς ελέγχους των υγειονομικών πιστοποιητικών και των λοιπών εγγράφων διακίνησής τους, κατά την κείμενη νομοθεσία. Επίσης, πρέπει να διενεργείται λεπτομερής έλεγχος του καθαρισμού και της απολύμανσης των μεταφορικών οχημάτων μετά την εκφόρτωσή τους.
6. Στην περίπτωση εισαγωγής ζώντων ζώων ευαίσθητων στη νόσο ειδών, ισχύουν οι όροι και οι προϋποθέσεις της κοινοτικής νομοθεσίας και ειδικότερα τα οριζόμενα στο Παράρτημα 5, Μέρος 2, Κεφάλαιο 2, Ενότητα 1 του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ). 2020/689. Ωστόσο, στην περίπτωση καθορισμού από τα κράτη μέλη παρεκκλίσεων από τους εν λόγω όρους και προϋποθέσεις για την εισαγωγή σε αυτά ζώντων ζώων ευαίσθητων στη νόσο ειδών, σύμφωνα με τα άρθρα 13 και 17 του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ). 2020/688, αυτές κοινοποιούνται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναρτώνται με έγγραφο στη σχετική ενότητα στον κάτωθι ηλεκτρονικό σύνδεσμο:https://ec.europa.eu/food/animals/animaldiseases/surveillance-eradication-programmes-anddisease-free-status/bluetongue_en
Η Χώρα μας έχει κοινοποιήσει στον ως άνω ιστότοπο, τους κάτωθι όρους εισαγωγής ζώντων ζώων από κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
Α. Ζώα που πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις των σημείων 1, 2 και 3 της Ενότητας 1 του Κεφαλαίου 2 του Μέρους 2 του Παραρτήματος 5 του κατ’ εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ). 2020/689 γίνονται πάντα δεκτά στη Χώρα μας.
Β. Εισάγονται ζώα ευαίσθητων στη νόσο ειδών ηλικίας μεγαλύτερης των 70 ημερών που έχουν εμβολιαστεί κατά όλων των οροτύπων 1-24 του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού που αναφέρθηκαν κατά τα τελευταία δύο (2) έτη στο εν λόγω κράτος μέλος ή ζώνη, βρίσκονται εντός της περιόδου εγγυημένης ανοσίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές του εμβολίου και πληρούν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες απαιτήσεις: (α) έχουν εμβολιαστεί τουλάχιστον 30 ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησής τους με εμβόλιο μίας δόσης ή τουλάχιστον δέκα (10) ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησής τους μετά τον δεύτερο εμβολιασμό (όταν χρησιμοποιείται εμβόλιο δύο δόσεων) ή
β) έχουν προστατευτεί έναντι επιθέσεων από τους διαβιβαστές κατά τη μεταφορά στον τόπο προορισμού και έχουν διατηρηθεί προστατευμένα έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές σε εγκατάσταση προστατευμένη από διαβιβαστές: επί τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησης και έχουν υποβληθεί σε εξέταση ανίχνευσης γονιδιώματος του ιού ΚΠ (PCR), με αρνητικά αποτελέσματα, η οποία διενεργήθηκε σε δείγματα που συλλέχθηκαν τουλάχιστον 14 ημέρες μετά την ημερομηνία έναρξης της περιόδου προστασίας έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές.
Γ. Εισάγονται ζώα ευαίσθητων στη νόσο ειδών ηλικίας μικρότερης των 70 ημερών που πληρούν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες απαιτήσεις: (α) Προέρχονται από μητέρες οι οποίες έχουν εμβολιαστεί κατά όλων των οροτύπων 1-24 του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού που αναφέρθηκαν κατά τα τελευταία δύο (2) έτη στο εν λόγω κράτος μέλος ή ζώνη, βρίσκονται εντός της περιόδου εγγυημένης ανοσίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές του εμβολίου και πληρούν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες απαιτήσεις ή (β) έχουν διατηρηθεί προστατευμένα έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές σε εγκατάσταση προστατευμένη από διαβιβαστές: επί τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησης και έχουν υποβληθεί σε εξέταση ανίχνευσης γονιδιώματος του ιού ΚΠ (PCR), με αρνητικά αποτελέσματα, η οποία διενεργήθηκε σε δείγματα που συλλέχθηκαν τουλάχιστον 14 ημέρες μετά την ημερομηνία έναρξης της περιόδου προστασίας έναντι επιθέσεων από διαβιβαστές.
Δ. Εισάγονται ζώα ευαίσθητων στη νόσο ειδών τα οποία προέρχονται από κράτος μέλος ή ζώνη που καλύπτεται από πρόγραμμα εκρίζωσης ή χωρίς καθεστώς για τον Καταρροϊκό Πυρετό όπου
α) έχει καθοριστεί περίοδος απαλλαγής από τους διαβιβαστές του ιού η διάρκεια της οποίας έχει κοινοποιηθεί στην Ευρωπαϊκής Επιτροπή και
β) τα τελευταία δύο (2) έτη έχει ανιχνευθεί η κυκλοφορία οροτύπων του ιού ίδιων με αυτούς που έχουν ταυτοποιηθεί στη Χώρα μας και πληρούν τουλάχιστον μία από τις ακόλουθες απαιτήσεις για την εποχικώς απαλλαγμένη από διαβιβαστές περίοδο: (α) Τα ζώα έχουν εμβολιαστεί κατά όλων των οροτύπων 1-24 του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού που αναφέρθηκαν κατά τα τελευταία δύο (2) στο εν λόγω κράτος μέλος ή ζώνη και βρίσκονται εντός της περιόδου εγγυημένης ανοσίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές του εμβολίου. (β) Τα προς μετακίνηση ζώα έχουν παραμείνει επί τουλάχιστον 28 ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησής τους στο εποχικά απαλλαγμένο από τον Καταρροϊκό Πυρετό κράτος μέλος ή ζώνη. (γ) Τα προς μετακίνηση ζώα έχουν παραμείνει επί τουλάχιστον 14 ημέρες πριν από την ημερομηνία μετακίνησης και έχουν υποβληθεί σε εξέταση ανίχνευσης γονιδιώματος του ιού ΚΠ (PCR), με αρνητικά αποτελέσματα, η οποία διενεργήθηκε σε δείγματα που συλλέχθηκαν τουλάχιστον 14 ημέρες μετά την ημερομηνία εισόδου του ζώου στο εποχικά απαλλαγμένο από τον Καταρροϊκό Πυρετό κράτος μέλος ή ζώνη.
7. Στο πλαίσιο της εφαρμογής παθητικής επιτήρησης για το νόσημα, στην περίπτωση εισαγωγής στη Χώρα ζώων ειδών ευαίσθητων στη νόσο που πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις εισαγωγής της κείμενης νομοθεσίας, ωστόσο κριθεί σκόπιμη η εργαστηριακή διερεύνησή τους, πχ λόγω ύποπτων κλινικών συμπτωμάτων, λαμβάνονται τα μέτρα που περιγράφονται στο άρθρο 4 της παρούσας.
Άρθρο 9
Διάθεση εμβολίων κατά του Καταρροϊκού Πυρετού
1. Ο εθελοντικός εμβολιασμός ζώων των ευαίσθητων στη νόσο ειδών (βοοειδή, πρόβατα, αιγοειδή) με αδρανοποιημένα εμβόλια κατά του οροτύπου 4 του ιού του
Καταρροϊκού Πυρετού επιτρέπεται ως συμπλήρωμα των μέτρων καταπολέμησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο υπ’ αρ. 1968/234989/26.08.2020 έγγραφο της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του ΥπΑΑΤ με θέμα «Εμβολιασμός κατά του οροτύπου 4 του Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου».
2. Τα νόμιμα σημεία διάθεσης των εμβολίων για τον Καταρροϊκό Πυρετό είναι: τα καταστήματα λιανικής πώλησης κτηνιατρικών φαρμακευτικών προϊόντων (που εκτελούν μόνο συνταγές άλλων), τα κτηνιατρικά γραφεία παραγωγικών ζώων (που απαγορεύεται να εκτελούν συνταγές άλλων κτηνιάτρων), οι κτηνίατροι των ιδιωτικών κτηνιατρείων ή κλινικών ζώων (που απαγορεύεται να εκτελούν συνταγές άλλων κτηνιάτρων), οι κτηνίατροι των κτηνιατρικών γραφείων παραγωγικών ζώων των Συνεταιριστικών οργανώσεων, των Συνεταιριστικών επιχειρήσεων και των Ομάδων Παραγωγών, τα φαρμακεία (που εκτελούν μόνο συνταγές άλλων).
3. α) Οι υπεύθυνοι των ανωτέρω σημείων διάθεσης υποχρεούνται να καταχωρούν όλα τα σκευάσματα των εμβολίων που εμπορεύονται/διαθέτουν προς τους τελικούς χρήστες, στην ειδική ηλεκτρονική βάση δεδομένων της ηλεκτρονικής εφαρμογής που ονομάζεται «Καταρροϊκός Πυρετός/Ηλεκτρονική Καταχώριση Εμβολίων» και είναι αναρτημένη στην ιστοσελίδα του ΥπΑΑΤ (www. minagric.gr). Τα στοιχεία της εν λόγω βάσης είναι στη διάθεση των αρμόδιων Κτηνιατρικών Αρχών.
β) Η διαδικασία καταχώρισης της διάθεσης των εμβολίων στην ως άνω βάση και καταγραφής των στοιχείων εμβολιασμών περιγράφεται στο υπ’ αρ. 2135/ 254593/15.09.2020 έγγραφο της Διεύθυνσης Υγείας των Ζώων του ΥπΑΑΤ «Καταχώρηση εμβολιασμών κατά του οροτύπου 4 του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού του προβάτου», το οποίο βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα του ΥπΑΑΤ (www.minagric.gr).
γ) Οι αρμόδιες Κτηνιατρικές Υπηρεσίες των οικείων Περιφερειακών Ενοτήτων διενεργούν δειγματοληπτικούς ελέγχους για να επιβεβαιώσουν την τήρηση αυτής της υποχρέωσης των υπευθύνων των σημείων διάθεσης των εμβολίων και προβαίνουν στις απαραίτητες ενέργειες για τη συμμόρφωσή τους.
4. Η απόφαση για τη διενέργεια εμβολιασμού κατά ενός ή περισσοτέρων από τους υπόλοιπους ορότυπους του ιού του Καταρροϊκού Πυρετού ως συμπλήρωμα των μέτρων καταπολέμησης που λαμβάνονται στην περίπτωση εμφάνισης νόσου από τον αντίστοιχο ορότυπο λαμβάνεται από τη Διεύθυνση Υγείας των Ζώων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, ανάλογα με την επιδημιολογική κατάσταση του νοσήματος.
5. Δεν εμβολιάζονται τα βοοειδή και τα μικρά μηρυκαστικά που χρησιμοποιούνται ως μάρτυρες ορολογικής επιτήρησης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρούσα απόφαση.
Άρθρο 10
Κυρώσεις
Στους μη συμμορφούμενους με τις διατάξεις της παρούσας απόφασης και τα μέτρα που λαμβάνονται κατ’ εφαρμογή της, δεν καταβάλλονται οι αποζημιώσεις ή οι ενισχύσεις της Κοινής Υπουργικής απόφασης οικονομικών αποζημιώσεων και ενισχύσεων που προκύπτουν από την επιβολή κτηνιατρικών μέτρων εξυγίανσης του ζωικού κεφαλαίου και, επιπλέον, επιβάλλονται οι διοικητικές και ποινικές κυρώσεις που προβλέπονται από το ν. 4235/2014 (Α’ 32).
Άρθρο 11
Ισχύς
Η απόφαση αυτή ισχύει για το έτος 2022.
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΕΝΤΟΜΟΛΟΓΙΚΗ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΤΑΡΡΟΪΚΟ ΠΥΡΕΤΟ.
ΠΙΝΑΚΑΣ. Εντομολογική Επιτήρηση ΚΠ, με συλλογή δειγμάτων από εντομοπαγίδες εγκατεστημένες α) στις κάτωθι Περιφερειακές Ενότητες/Νήσου, μία (1) ή δύο (2) φορές κάθε μήνα, καθ' όλη τη διάρκεια του έτους, β) επιπρόσθετα, στην Περιφερειακή Ενότητα Έβρου και στις Νήσους Λέσβο, Σάμο και Ρόδο, μία φορά την εβδομάδα κατά τον μήνα πριν από την αναμενόμενη έναρξη και κατά τον μήνα μετά από το αναμενόμενο τέλος της εποχικώς απαλλαγμένης από φορείς του ιού περιόδου.
Περιφέρεια | Περιφερειακή Ενότητα/Νήσος | Αριθμός μηνιαίων δειγματοληψιών καθ'όλη τη διάρκεια του έτους | Επιπρόσθετες εβδομαδιαίες δειγματοληψίες τους μήνες πριν και μετά την απαλλαγμένη από τους φορείς περίοδο |
Ανατολική Μακεδονία - Θράκη | Δράμα | 1 | |
Έβρος | 1 | V | |
Ξάνθη | 1 | ||
Βόρειο Αιγαίο | Νήσος Λέσβος | 2 | V |
Νήσος Λήμνος | 2 | ||
Νήσος Σάμος | 2 | V | |
Νήσος Ικαρία | 2 | ||
Νήσος Χίος | 2 | ||
Δυτική Μακεδονία | Καστοριά | 1 | |
Φλώρινα | 1 | ||
Ήπειρος | Άρτα | 1 | |
Πρέβεζα | 1 | ||
Ιωάννινα | 1 | ||
Θεσσαλία | Λάρισα | 1 | |
Μαγνησία | 1 | ||
Τρίκαλα | 1 | ||
Κεντρική Μακεδονία | Θεσσαλονίκη | 1 | |
Κιλκίς | 1 | ||
Σέρρες | 1 | ||
Κρήτη | Ηράκλειο | 2 | |
Χανιά | 2 | ||
Νότιο Αιγαίο | Νήσος Κως | 2 | |
Νήσος Ρόδος | 2 | V | |
Νήσος Νάξος | 2 | ||
Πελοπόννησος | Αρκαδία | 1 | |
Λακωνία | 1 | ||
Μεσσηνία | 1 | ||
Αττική | Αττική (ολόκληρη η Περιφέρεια) | 1 | |
Δυτική Ελλάδα | Αιτωλοακαρνανία | 1 | |
Ηλεία | 1 | ||
Ιόνιες Νήσοι | Νήσος Λευκάδα | 1 | |
Νήσος Κέρκυρα | 1 | ||
Στερεά Ελλάδα | Βοιωτία | 1 | |
Εύβοια | 1 |
Η απόφαση αυτή να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αθήνα, 26 Ιουλίου 2022
O Υφυπουργός ΣΥΜΕΩΝ ΚΕΔΙΚΟΓΛΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια! Πρόσθεσε το σχόλιο σου τώρα!