Υπουργείο Οικονομικών

Πέμπτη, 15 Απριλίου 2021

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στη Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Η Κυβέρνηση έχει αποδείξει ότι δρα γρήγορα, αποτελεσματικά και αποφασιστικά για να περιορίσει τις δυσμενείς επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. 

Διαθέτει γρήγορα αντανακλαστικά, παρακολουθώντας τη δυναμική της υγειονομικής κρίσης.

Πέρα όμως από την αντιμετώπιση της πανδημίας, κλήθηκε να αντιμετωπίσει και τις έκτακτες συνθήκες που προκλήθηκαν από την ύπαρξη θεομηνιών και φυσικών καταστροφών κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. 

Συνθήκες  που απαιτούσαν συνεχείς και άμεσες παρεμβάσεις στήριξης των πληγέντων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. 

Και το πράξαμε και αυτό, με ταχύτητα, μεθοδικότητα και υπευθυνότητα. 

Προς αυτή την κατεύθυνση, το Υπουργείο Οικονομικών εισάγει προς ψήφιση στο Ελληνικό Κοινοβούλιο, ένα πλέγμα διατάξεων για την κρατική αρωγή προς επιχειρήσεις και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορείς μετά από την επέλευση θεομηνιών.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Μετά τις πρώτες, άμεσες και αναγκαίες παρεμβάσεις στο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο, που έλαβαν χώρα το 2ο εξάμηνο του 2020, και με τη συσσωρευμένη γνώση μετά τις πρόσφατες θεομηνίες, οι οποίες προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές και μεγάλο αριθμό πληγέντων, αναδείχθηκε η ανάγκη επιτάχυνσης των διαδικασιών αναμόρφωσης του υφιστάμενου πλαισίου, ώστε ο κρατικός μηχανισμός να λειτουργεί σε έκτακτες και απρόβλεπτες συνθήκες συντονισμένα, χωρίς αλληλοεπικαλύψεις μεταξύ των εμπλεκόμενων Υπουργείων κατά τη διαδικασία της χρηματοδότησης, με στόχο την οικονομική ενίσχυση των πληγέντων ταχύτερα, στοχευμένα, με συνεκτικό σχέδιο και αποτελεσματικότητα.

Ειδικότερα, και όσον αφορά στην κυβερνητική πολιτική για τη μεταρρύθμιση στο τομέα της κρατικής αρωγής μετά από θεομηνίες, σημειώνεται ότι αυτή στοχεύει στην αντιμετώπιση χρόνιων παθογενειών, ιδίως όσον αφορά στην έλλειψη αποτελεσματικού συντονισμού και στρατηγικού σχεδιασμού, στην έλλειψη αποτελεσματικών πολιτικών ταχείας αποκατάστασης πληγέντων, καθώς και στην απουσία αποτελεσματικών και απλών διαδικασιών αποκατάστασης.

Αυτές οι παθογένειες δυσχέραιναν, κατά το παρελθόν, την υλοποίηση των δημόσιων πολιτικών σε επιχειρησιακό επίπεδο, αποτελώντας τροχοπέδη για την επίτευξη στόχων της ασκούμενης κυβερνητικής πολιτικής.

Αυτές είχαν ως συνέπεια την παρέλευση ετών προκειμένου οι πληγέντες να λάβουν κρατική αρωγή, ή ακόμη και να μην την λάβουν. 

Το Υπουργείο Οικονομικών, μετά από πολύμηνη διαβούλευση με το σύνολο σχεδόν των Υπουργείων, μέσα από συνεργασία με φορείς και επαγγελματικές ομάδες, αλλά και μετά από αξιολόγηση των προβλημάτων και αδυναμιών  που εντοπίζονταν σε επίπεδο Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προχωρά στην κατάθεση του υπό συζήτηση Σχεδίου Νόμου.

Ποιος όμως είναι ο σκοπός του Νομοσχεδίου;

1ον. Η διαμόρφωση ενός ολοκληρωμένου, συνεκτικού, απλοποιημένου, διαφανούς και φιλικού προς τον πολίτη πλαισίου για την επιχορήγηση των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από θεομηνίες, ώστε να επιτρέπεται η αποκατάσταση της κανονικότητας στην οικονομική ζωή των πληττόμενων επιχειρήσεων, αλλά και εν γένει των τοπικών κοινωνιών, το συντομότερο δυνατόν. 

2ον. Η πρόβλεψη για διαμόρφωση μίας διαδικασίας συντονισμού των μέτρων αποκατάστασης και στήριξης, σε συνεργασία με όλα τα εμπλεκόμενα Υπουργεία, που θα επιτρέπει να διαμορφώνεται μία ολιστική εικόνα για τις ανάγκες αποκατάστασης και την πορεία υλοποίησης αυτών. 

3ον. Η πρόβλεψη δημιουργίας μίας ειδικής και εξειδικευμένης δομής εντός του Υπουργείου Οικονομικών, για την υπηρεσιακή διαχείριση των καθεστώτων στήριξης των επιχειρήσεων και της ελληνικής οικονομίας, ώστε να υπάρχει η απαραίτητη υπηρεσιακή συνέχεια στα μέτρα αντιμετώπισης των θεομηνιών, αλλά και σε όλα τα μέτρα και καθεστώτα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας που δημιουργήθηκαν την τελευταία περίοδο και προωθήθηκαν από το Υπουργείο Οικονομικών.

Η μεταρρυθμιστική προσπάθεια στο σκέλος της κρατικής αρωγής επιχειρήσεων και φορέων, κινείται σε 5 βασικούς άξονες:

1ος Άξονας. Πρώτος μεταρρυθμιστικός άξονας είναι η αναμόρφωση και ενδυνάμωση του μηχανισμού επιχορήγησης επιχειρήσεων που επλήγησαν από θεομηνίες, σε συνδυασμό με τη διαμόρφωση των κατάλληλων – κάθε φορά – εργαλείων ενίσχυσης και την οριοθέτηση και επιτάχυνση των διαδικασιών. 

Στόχος του πρώτου άξονα είναι να αντιμετωπιστεί ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων και τα νομικά κενά, να διασφαλιστεί η ταχύτητα στην υλοποίηση των προβλεπόμενων, να ενισχυθεί η ποιότητα του αποτελέσματος, να επιτευχθεί ο συντονισμός της διαδικασίας και να επεκταθεί το πλαίσιο στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. 

Όπως προκύπτει από το γράμμα και το πνεύμα που διαπνέει το προτεινόμενο νομοθέτημα, το πλαίσιο θεσμοθετείται με την ταυτόχρονη διασφάλιση συγκεκριμένων και επαρκών εγγυήσεων για την τήρηση των κανόνων των κρατικών ενισχύσεων, όπως αυτές καθορίζονται, κατ’ αρχήν, στην ενωσιακή νομοθεσία.

Ειδικότερα: 

1. Οριοθετείται το πεδίο εφαρμογής του νόμου με ρητή καταγραφή των θεομηνιών, σε πλήρη συμφωνία και εναρμόνιση με το ενωσιακό δίκαιο.

2. Οριοθετούνται οι προϋποθέσεις και αποσαφηνίζεται η διαδικασία επιχορήγησης και πρώτη αρωγής των επιχειρήσεων, τα οποία με το ισχύον δίκαιο, είτε ρυθμίζονταν εν μέρει είτε παρέμεναν εντελώς αρρύθμιστα. 

Ενδεικτικά, αποσαφηνίζονται οι δικαιούχοι, κωδικοποιείται η διαδικασία τόσο της επιχορήγησης όσο και της προκαταβολής επί της επιχορήγησης, και μνημονεύονται ρητά τα στοιχεία ενεργητικού των επιχειρήσεων, επί των οποίων χορηγείται η επιχορήγηση.

3. Θεσμοθετείται, με τρόπο απλοποιημένο και εξορθολογισμένο, το πλαίσιο αναφορικά με την ενίσχυση της πρώτης αρωγής, η οποία συνιστά ένα εφάπαξ βοήθημα, που στοχεύει στην άμεση ανακούφιση των επιχειρήσεων. 

Για πρώτη φορά, το πλαίσιο οριοθετείται υπακούοντας στην αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, καθώς ρυθμίζεται ρητά ότι το ποσό της πρώτης αρωγής δεν μπορεί να υπερβαίνει την τελευταία διαθέσιμη τιμή του κατά κεφαλήν ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε αγοραίες τιμές, όπως υπολογίζεται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή, αναγόμενη σε μηνιαία βάση.

4. Εντάσσονται, ρητά, στο θεσμικό πλαίσιο και οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις. 

Με την προτεινόμενη ρύθμιση, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, και με τη διασφάλιση εφαρμογής της ενωσιακής νομοθεσίας, η περίμετρος κάλυψης της επιχορήγησης επεκτείνεται ρητά στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες και – για ένα μικρότερο ποσοστό – και στους κατόχους αγροτικών εκμεταλλεύσεων. 

Για τη διαμόρφωση των διαφορετικών ποσών επιχορήγησης στις δύο κατηγορίες αγροτών λαμβάνεται υπόψη η διαφορετική βαρύτητα που έχει η αγροτική παραγωγή στο εισόδημα των κατά κύριο επάγγελμα αγροτών, σε σύγκριση με τα φυσικά πρόσωπα που δεν είναι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες. 

Συνεπώς, η επιχορήγηση στον αγροτικό κόσμο γίνεται με τρόπο δίκαιο, που επιχειρεί την ικανοποίηση των διαφορετικών αναγκών, χωρίς να εξισώνει τις δύο κατηγορίες.

5. Θεσμοθετείται ο Περιφερειακός Συντονιστής Κρατικής Αρωγής ανά περιφερειακή ενότητα, ως το πρόσωπο το οποίο θα αποτελεί έναν μόνιμο γνώστη και υπεύθυνο για τη διαδικασία σε τοπικό επίπεδο, και το οποίο θα λειτουργεί ως σύνδεσμος με την Κεντρική Διοίκηση, στο πλαίσιο και των κανόνων του «Καλλικράτη». 

6. Θεσπίζεται διαδικασία ώστε τα μέλη των επιτροπών της Περιφέρειας, οι οποίες θα είναι αρμόδιες για την καταγραφή και εκτίμηση των ζημιών, να είναι μέλη ειδικού Μητρώου, το οποίο και θα διασφαλίζει ότι τα πρόσωπα αυτά διαθέτουν τις προβλεπόμενες προϋποθέσεις και λαμβάνουν συνεχή κατάρτιση.

7. Δημιουργούνται επιτροπές κρατικής αρωγής στις περιφέρειες, για τις καταγραφές και εκτιμήσεις των ζημιών στις επιχειρήσεις.
Αυτές οι επιτροπές, ανάλογα με το είδος και το εύρος της θεομηνίας, θα έχουν την κατάλληλη σύνθεση και θα κινούνται υπό σαφείς και καθορισμένες αρχές δεοντολογίας.

2ος Άξονας. Δεύτερο άξονα αποτελεί ο συντονισμός των διαδικασιών προώθησης μέτρων ενίσχυσης και αποκατάστασης σε εθνικό επίπεδο, που αποβλέπει στην αντιμετώπιση καθυστερήσεων στη διαδικασία επιχορηγήσεων επιχειρήσεων. 

Ο συντονισμός επέρχεται μέσα από τη θεσμοθέτηση της Κυβερνητικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής, η οποία αποτελεί το κυβερνητικό συλλογικό όργανο που με μεθοδικό, συνεκτικό και συνεπή τρόπο, κινούμενο υπό την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, θα συμβάλει στο συντονισμό του σχετικού πλαισίου κρατικής αρωγής.

Η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής, συγκροτούμενη από τους Γενικούς Γραμματείς των βασικών εμπλεκόμενων Υπουργείων αλλά και από τον Πρόεδρο του ΕΛΓΑ, θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις χρόνιες παθογένειες οι οποίες δυσχέραιναν κατά το παρελθόν την υλοποίηση της κρατικής αρωγής προς επιχειρήσεις, σε επιχειρησιακό επίπεδο. 

Ήδη, με Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου, η Κυβερνητική Επιτροπή Κρατικής Αρωγής έχει συσταθεί και είναι έτοιμη να ξεκινήσει το έργο της.

3ος Άξονας. Τρίτος άξονας είναι η ψηφιοποίηση των διαδικασιών, με τη δημιουργία ηλεκτρονικής πλατφόρμας κρατικής αρωγής, σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Αυτή η ψηφιοποίηση θα καθιστά τη διαδικασία της οικονομικής ενίσχυσης γρήγορη, απλή, αποτελεσματική, με δυνατότητα ελέγχου και διασταύρωσης των στοιχείων και των σχετικών δηλώσεων.

4ος Άξονας. Τέταρτος άξονας είναι η κινητροδότηση της ιδιωτικής ασφάλισης, μέσω σχετικής διάταξης που προβλέπει την παροχή κινήτρου και οφέλους για τις επιχειρήσεις που έχουν ιδιωτική ασφάλιση, ώστε οι πληττόμενες επιχειρήσεις να μπορούν να λαμβάνουν επιχορήγηση επιπλέον της αποζημίωσης που καλύπτεται από την ιδιωτική τους ασφάλιση.

Με το νομοσχέδιο, διευκρινίζονται τα θέματα επιχορήγησης επιχειρήσεων και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα φορέων που έχουν ασφαλιστήριο συμβόλαιο. 

Κατοχυρώνεται ότι οι ασφαλισμένες επιχειρήσεις μπορούν να λαμβάνουν επιχορήγηση επιπλέον της αποζημίωσης, μόνο για το ποσό της ζημίας το οποίο δεν καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο, και για το ποσοστό το οποίο θα ορίζεται στην απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. 

Παράλληλα, το Υπουργείο Οικονομικών, αφουγκραζόμενο την κοινωνία μετά και τη δημόσια διαβούλευση, προτείνει με το νομοσχέδιο, πέραν της επιχορήγησης, και για το ποσό που καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο να ισχύει το αφορολόγητο, ακατάσχετο και ανεκχώρητο στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, η μη υπαγωγή σε οποιαδήποτε κράτηση, τέλος ή εισφορά, καθώς και η μη δέσμευση και ο μη συμψηφισμός με βεβαιωμένα χρέη στη φορολογική διοίκηση και το Δημόσιο, τους δήμους, τις περιφέρειες, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα.

5ος Άξονας. Πέμπτος άξονας είναι η διαμόρφωση συνθηκών για την κινητοποίηση της κοινωνίας με τη σύσταση Ταμείου Κρατικής Αρωγής. 

Το Ταμείο, με αυστηρούς κανόνες λογοδοσίας και με διαφανείς κανόνες λειτουργίας, θα εξασφαλίζει επικουρική – στον κρατικό προϋπολογισμό – χρηματοδότηση για την αποκατάσταση θεομηνιών. 

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Στο υπό συζήτηση Σχέδιο Νόμου περιλαμβάνονται και άλλες διατάξεις που αποδεικνύουν ότι το Υπουργείο Οικονομικών διευρύνει και επεκτείνει το δίχτυ προστασίας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ώστε να  μετριάσει τις επιπτώσεις της πανδημίας του κορονοϊού και «να στρώσει» το έδαφος για την ημέρα μετά το τέλος της υγειονομικής κρίσης. 

Συγκεκριμένα, το Υπουργείο Οικονομικών: 

1ον. Εξαιρεί, υπό όρους, από την υποχρέωση καταβολής του τέλους επιτηδεύματος, τους αγρότες και αλιείς παράκτιας αλιείας. 

Το συγκεκριμένο μέτρο τέθηκε σε ισχύ και το προηγούμενο φορολογικό έτος, προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική φορολογική ελάφρυνση για αυτές τις δύο κατηγορίες επαγγελματιών. 

Η πρώτη κατηγορία αφορά τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες του κανονικού καθεστώτος ΦΠΑ, και η δεύτερη κατηγορία αφορά τους αλιείς της παράκτιας αλιείας που εκμεταλλεύονται – είτε ατομικά, είτε με τη μορφή συμπλοιοκτησίας ή κοινωνίας αστικού δικαίου – αλιευτικά σκάφη μέχρι 12 μέτρων.

2ον. Θεσπίζει προσωρινό μέτρο κρατικής ενίσχυσης επιχειρήσεων με τη μορφή αυξημένης αποζημίωσης ειδικού σκοπού για τις επιχειρήσεις των κλάδων στους οποίους εφαρμόζονται περιοριστικά μέτρα κατά τον μήνα Απρίλιο. 

Συγκεκριμένα, οι επιχειρήσεις που απασχολούν έως 50 εργαζόμενους και έχουν κύριο ΚΑΔ ή ΚΑΔ με τα μεγαλύτερα έσοδα στους κλάδους και στις περιοχές όπου εφαρμόζονται περιοριστικά μέτρα κατά τη διάρκεια του Απριλίου, είναι δικαιούχοι αυξημένης αποζημίωσης ειδικού σκοπού, χωρίς να ληφθεί υπόψη το κριτήριο μείωσης τζίρου.

Αυτή η αποζημίωση:

• είναι μη επιστρεπτέα, 
• είναι αφορολόγητη, ανεκχώρητη και ακατάσχετη στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, 
• δεν υπόκειται σε οποιοδήποτε κράτηση, τέλος ή εισφορά, 
• δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη προς τη φορολογική διοίκηση και το Δημόσιο εν γένει, τους δήμους, τις περιφέρειες, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα.

Το συγκεκριμένο μέτρο διαφοροποιείται σε σχέση με την αρχική αποζημίωση ειδικού σκοπού για τις επιχειρήσεις, είναι αυξημένο και καλύπτει περισσότερες επιχειρήσεις, καθώς λαμβάνει υπόψη τη συσσωρευμένη και κλιμακούμενη πίεση – λόγω των υγειονομικών περιορισμών – στο εισόδημα των επιχειρηματιών.

3ον. Καταθέτει συμπληρωματικό Προϋπολογισμό, αυξάνοντας τις πιστώσεις του τακτικού προϋπολογισμού κατά 3 δισ. ευρώ για το 2021.

Η προτεινόμενη ρύθμιση προωθείται στο πλαίσιο των μέτρων τα οποία έχουν ήδη ληφθεί ή πρόκειται να ληφθούν, προκειμένου να καταστεί εφικτή η υλοποίησή τους.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Με το υπό συζήτηση Σχέδιο Νόμου, η Κυβέρνηση εκφράζει, έμπρακτα, την ισχυρή πολιτική της βούληση να σταθεί δίπλα στους πολίτες, τη στιγμή που έχουν άμεσα την ανάγκη του κρατικού μηχανισμού, και να προσφέρει μία δημόσια διοίκηση σύγχρονη, αποτελεσματική, απαλλαγμένη από γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. 

Αυτό αποδεικνύεται και από τις αλλαγές σε επίπεδο κανονιστικών πράξεων που επήλθαν τους προηγούμενους μήνες, για άμεση απλοποίηση του συστήματος παροχής των ενισχύσεων. 

Η σημερινή νομοθετική πρωτοβουλία συνιστά το επιστέγασμα των προσπαθειών για πλήρη, άμεση και αποτελεσματική ανακούφιση των πολιτών, αλλά και την απόδειξη ότι η Κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στο στόχο της για ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. 

Προσήλωση η οποία επιβεβαιώνεται από την προτεραιοποίηση που έχει δοθεί στην ανακούφιση των πολιτών, την αποσόβηση των κινδύνων οικονομικών κραδασμών από την κλιματική αλλαγή, αλλά και την αποκατάσταση της κανονικότητας στην οικονομική ζωή των πληττόμενων επιχειρήσεων μετά από μία έκτακτη συνθήκη και, μέσω αυτής, τη στήριξη της εθνικής οικονομίας και την εξομάλυνση της οικονομικής ζωής της χώρας.