Υπουργείο Οικονομικών

12 Μαρτίου 2021

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υφυπουργού Οικονομικών, αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κ. Γιώργου Ζαββού, στην Ολομέλεια της Βουλής κατά τη μόνη συζήτηση και ψήφιση επί της αρχής, των άρθρων και του συνόλου του σχεδίου νόμου: «Κύρωση της Απόφασης (ΕΕ, ΕΥΡΑΤΟΜ) 2020/2053 του Συμβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2020 για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την κατάργηση της απόφασης 2014/335/ΕΕ, Ευρατόμ και άλλες διατάξεις»

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές,

Η Κυβέρνηση φέρνει σήμερα στη Βουλή ένα σχέδιο νόμου νευραλγικής σημασίας. Αναφέρομαι όχι μόνο στο σχέδιο νόμου για τους ιδίους πόρους, αλλά και σε εκείνο που αφορά στη συμμετοχή του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας σε αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, στο πλαίσιο στρατηγικής αποεπένδυσης από τις τράπεζες.

Είχαμε την ευκαιρία τις τελευταίες ημέρες να το συζητήσουμε εκτενώς, τόσο στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων, όσο και με τους αρμόδιους φορείς, όπου μπόρεσαν ν’ αναλύσουν αρκετές πλευρές αυτού -θα έλεγα- του σημαντικού, αλλά και δύσβατου τεχνικά νομοσχεδίου.

Προ ολίγου, ο Υπουργός Οικονομικών παρουσίασε με μια πολύ συστηματική ανάλυση ουσίας όλα εκείνα τα στοιχεία και τα δεδομένα και εντόπισε τα αίτια της κρίσης και τις επιπτώσεις που είχαν στο τραπεζικό σύστημα μέχρι τη μέρα που ήρθε αυτή η Κυβέρνηση. Ο εισηγητής της Πλειοψηφίας είχε τη δυνατότητα με εύστοχη και διεισδυτική ανάλυση να επισημάνει επίσης αρκετές από τις πλευρές αυτού του σχεδίου νόμου.

Θα ήθελα στη σημερινή παρουσία του νομοσχεδίου να εντοπίσουμε ακριβώς ποια είναι τα πιο σημαντικά σημεία και ιδιαίτερα να αποσαφηνίσουμε τους στόχους, τις αρχές, τα μέσα και το πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων στο τραπεζικό σύστημα μέσα στο οποίο εντάσσεται και η συζήτηση και το παρόν νομοσχέδιο.

Ποια είναι η βραχυπρόθεσμη στρατηγική μας για τις μεταρρυθμίσεις του τραπεζικού συστήματος; Αυτή συνοψίζεται σε τρεις αλληλένδετους, μεταρρυθμιστικούς άξονες: Πρώτον, στην πλήρη και επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ», δηλαδή της συστηματικής προσπάθειας που κάνουμε για τη δραστική μείωση των κόκκινων δανείων. Μέχρι σήμερα, μειώνουμε τα κόκκινα δάνεια με επιτυχή συμμετοχή και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών, με χαρτοφυλάκια που ανέρχονται σε 32 δισεκατομμύρια ευρώ και αυτό μόνο στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του προγράμματος.

Αυτό έγινε κυρίως με τη συμμετοχή διεθνών επενδυτών, χωρίς καμία επιβάρυνση για τον Έλληνα φορολογούμενο. Αυτό έγινε τώρα και όχι από την προηγούμενη κυβέρνηση, γιατί ακριβώς εμείς διαμορφώσαμε ένα ρεαλιστικό σχέδιο πάνω στο οποίο συντάχθηκε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Προϋπόθεση για την επιτυχία του ήταν η εμπέδωση της αξιοπιστίας στους εταίρους και στους επενδυτές, η οποία αποκαταστάθηκε ακριβώς με την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και με αποφασιστικές τομές της κυβερνητικής πολιτικής στο τραπεζικό σύστημα.

Δεύτερος άξονας είναι η παράταση του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ», δηλαδή ο «ΗΡΑΚΛΗΣ 2», ο οποίος σηματοδοτεί μια ποιοτικά και λειτουργικά διαφορετική φάση στο τραπεζικό σύστημα. Πρόκειται για τις ίδιες τις τράπεζες που μας ζητούν και καλωσορίζουν τον «ΗΡΑΚΛΗ 2» όσο και οι Ευρωπαίοι εταίροι, όπως αναφέρεται και στην 9η  Έκθεση Ενισχυμένης Εποπτείας που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο, καθώς  και οι διεθνείς επενδυτές.

Αυτό είναι κορυφαίας σημασίας γεγονός, γιατί ακριβώς αυτήν τη χρονιά, αλλά και σίγουρα μέσα στο 2022, όλες οι συστημικές τράπεζες θα έχουν επιτύχει έναν μονοψήφιο αριθμό κόκκινων δανείων. Πρόκειται για ένα κρίσιμο επίτευγμα, γιατί με αυτόν τον τρόπο οι τράπεζες απαλλάσσονται από το δυσβάσταχτο άγος των προβληματικών δανείων, ενισχύουν την κεφαλαιακή τους βάση και μπορούν με απελευθερωμένους πόρους να προσφέρουν ρευστότητα που θα κατευθυνθεί στην πραγματική οικονομία, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στους επαγγελματίες, στους πολίτες, στα νοικοκυριά. Έτσι, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα είναι πια θωρακισμένο κεφαλαιακά και καθίσταται ανταγωνιστικό.

Τρίτος άξονας είναι η εισαγωγή του παρόντος νομοσχεδίου με το οποίο μεταρρυθμίζουμε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Το προσαρμόζουμε σε μια νέα εποχή για το τραπεζικό σύστημα. Αυτό το ταμείο υπήρξε, όπως ξέρετε, απεικόνιση μιας δύσκολης περιόδου, μιας εποχής κατά την οποία η χώρα πέρασε μέσα από συμπληγάδες, οι οποίες έχουν αφήσει και τις κακώσεις τους.

Αναμορφώνουμε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας ως όργανο κεντρικής σημασίας, ώστε να ενισχύσουμε ακριβώς την ικανότητα των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων, στα οποία συμμετέχει το Ταμείο, να υπερβούν τις παθογένειες του παρελθόντος και να αναπτύξουν πια με εμπιστοσύνη τα επιχειρησιακά τους σχέδια.

Στόχος μας είναι να γίνει αυτό με την προσέλκυση των επενδυτών στις ελληνικές τράπεζες και με την εισροή νέων κεφαλαίων. Ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση αυτή είναι η σταδιακή απεμπλοκή του Δημοσίου από τον τραπεζικό τομέα. Γι’ αυτό σηματοδοτούμε με σαφήνεια τους όρους της πολιτικής μας, όρους που δείχνουν εμπιστοσύνη στις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος.

Είναι ακριβώς αυτοί οι τρεις άξονες που συνιστούν τον πυρήνα της μεταρρυθμιστικής στρατηγικής της Κυβέρνησης για τον χρηματοπιστωτικό τομέα. Τολμούμε μέσα από διαφάνεια, από καινοτόμες λύσεις της αγοράς να μεγιστοποιούμε τις επενδυτικές επιλογές και επιδιώκουμε τις βέλτιστες συνέργειες για το όφελος του Έλληνα πολίτη και της οικονομίας.

Κυρίες και κύριοι Βουλευτές, μεταρρυθμίζουμε το τραπεζικό σύστημα σε μια κρίσιμη συγκυρία, γιατί χρειαζόμαστε επειγόντως ένα εύρωστο τραπεζικό σύστημα, ευέλικτο και ικανό να διοχετεύει αποτελεσματικά στην πραγματική οικονομία τους τεράστιους πόρους που θα εισρεύσουν από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που αρχίζει να φαίνεται πια η έξοδος από την πανδημία και οι μηχανές της παγκόσμιας οικονομίας ξαναζεσταίνονται για την επόμενη μέρα. Είναι αυτό ακριβώς το μεγάλο μας στοίχημα. Σήμερα, που η χώρα αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση από τότε που εντάχθηκε στην ΕΟΚ, πρόκληση κομβικού μετασχηματισμού του παραγωγικού της δυναμικού, γιατί μας χρειάζονται διαφορετικές βέλτιστες κλίμακες, καθώς και αναμόρφωση και μεταρρύθμιση του τραπεζικού συστήματος.

Η κρίση του κορωνοϊού επιφέρει πρωτόγνωρες γεωοικονομικές ανακατατάξεις, συνοδεύεται από προκλήσεις, δημιουργεί, όμως, και νέες ευκαιρίες. Είδατε -και το σημειώσατε όλοι- πόσο γρήγορα κάτω από την πίεση των γεγονότων και μιας δεινής πραγματικότητας προσαρμόζονται και οι πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης με ταχύτητα. Τι άλλο είναι ακριβώς η τεράστια αυτή δύναμη πυρός, την οποία έχει το Ταμείο Ανάκαμψης, ο πρωτοφανής αυτός καινοτόμος οιονεί δημοσιονομικός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εστιάζει τους πόρους του σε δύο βασικούς άξονες, αφενός στην ψηφιακή μετάβαση και αφετέρου στην πράσινη ανάπτυξη; Τι σημαίνουν όλα αυτά άραγε στην ουσία;

Μετά από σαράντα χρόνια αλλάζουν και πάλι οι κανόνες του παιχνιδιού και μας δίνεται ξανά, -πιθανόν για τελευταία φορά- η ευκαιρία να κλείσουμε την ψαλίδα, αυτό δηλαδή το χάσμα βορρά και νότου και να πλησιάσουμε τους μέσους ευρωπαϊκούς όρους. Είναι το κρίσιμο ραντεβού της δεκαετίας. Η απόδοσή μας θα είναι μετρήσιμη. Ο μετασχηματισμός της οικονομίας μας είναι αναγκαία προϋπόθεση, ώστε μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια να έχει επιστρέψει το μεγαλύτερο μέρος των νέων που έφυγαν από αυτή τη χώρα, αναζητώντας εργασίες και ευκαιρίες στο εξωτερικό. Πρέπει και μπορούμε να αναστρέψουμε το brain drain.

Κύριε Πρόεδρε, δεν θα αναλύσω τις πτυχές του νομοσχεδίου, στις οποίες νομίζω εντρύφησαν οι Βουλευτές και οι εισηγητές. Θα ήθελα μόνον να σταχυολογήσω ορισμένες παρατηρήσεις: Το πρώτο είναι ότι αναφερόμαστε σε αυτή την περίπτωση σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, την οποία πρέπει να διακρίνουμε από τη λεγόμενη «ανακεφαλαιοποίηση», που σημαίνει την αναπλήρωση του ελλείποντος εποπτικού κεφαλαίου για σκοπούς εξυγίανσης, όπως συνέβη στο παρελθόν. Μιλάμε, τώρα για κάτι διαφορετικό, για τη δυνατότητα των τραπεζών να προσφεύγουν με όρους της αγοράς στις κεφαλαιαγορές για άντληση των αναγκαίων κεφαλαίων.

Δίνουμε τεράστια και σημαντική ευελιξία στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας για να αναπτύξει την πολιτική αποεπένδυσής του. Και επ’ αυτού, θα ήθελα να πω ότι ενισχύουμε την εταιρική διακυβέρνηση, καθιστώντας βασικό όργανο του Ταμείου με το τεκμήριο αρμοδιότητας το Γενικό Συμβούλιο, ενώ η Εκτελεστική Επιτροπή παραμένει το όργανο που κάνει την καθημερινή διαχείριση και εφαρμόζει τις αποφάσεις του Γενικού Συμβουλίου.

Συζητήθηκε σε αρκετή έκταση το ζήτημα της ευθύνης των μελών του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Θα ήθελα να επισημάνω ότι με βάση τη ρύθμιση την οποία εισάγει η Κυβέρνηση, πραγματοποιείται ένας νομικός παραλληλισμός ανάμεσα στη ρύθμιση που αφορούσε και αφορά τα στελέχη των τραπεζών και τα στελέχη του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Υπάρχει μια λογική σε αυτήν τη ρύθμιση που εφαρμόζεται και στα μέλη του Ταμείου. Είναι δύσκολο να απαιτούμε από έναν φορέα που κλήθηκε, ανεξαρτήτως των χρηματοοικονομικών συνθηκών, εκών άκων, να χορηγήσει κεφαλαία για να στηρίξει το τραπεζικό σύστημα μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και, παράλληλα, να του ζητούμε, όπως γίνεται τώρα, να αποεπενδύσει. Επίσης, δεν μπορούμε ταυτόχρονα  να επιδιώκουμε άμεσο κέρδος σε όλες αυτές τις διαδικασίες.

Και μην ξεχνάμε ότι η αποεπένδυση δεν είναι μια στατική διαδικασία. Χρειάζεται να σταθμίσουμε σημαντικές συγκυρίες και μακροοικονομικές και μικροοικονομικές παραμέτρους, ώστε στο τέλος να υπάρξει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Ο ρόλος του Ταμείου είναι όπως μπήκε στο μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών έτσι και να βγει.

Κλείνοντας, κύριε Πρόεδρε, θα ήθελα να πω και απαντώντας σε κάποιον βαθμό στις παρατηρήσεις που έκανε ο κ. Τσακαλώτος ότι, πράγματι, σήμερα φέρνουμε προς συζήτηση και ψήφιση μια πρώτη σειρά κρίσιμων ρυθμίσεων που αφορούν τη δυνατότητα του Ταμείου να αποεπενδύει. Προφανώς θα υπάρξει και δεύτερο στάδιο.

Στο δεύτερο στάδιο, που θα ακολουθήσει, θα δοθεί η δυνατότητα να συζητηθούν ρυθμίσεις που αφορούν στον εξορθολογισμό των τραπεζών, όπως είναι, παραδείγματος χάρη, αυτή που σχετίζεται με τα προσόντα των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου των τραπεζών.

Επίσης, θίξατε και το ζήτημα της επαρκούς ή όχι εταιρικής διακυβέρνησης με βάση το υπάρχον σύστημα. Είναι κάτι που νομίζω ότι θα αξιολογήσουμε, θα συζητήσουμε και αν υπάρξει ανάγκη, θα γίνουν και οι κατάλληλες ρυθμίσεις.

Κυρίως, όμως, θα πρέπει σε επόμενη φάση να εξετάσουμε ποιος θα είναι ο ρόλος που πρέπει να διαδραματίσει από εδώ και εμπρός το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Συστάθηκε δέκα χρόνια πριν, όμως από τότε έχουν αλλάξει πολλά. Αυτήν τη στιγμή έχει να επιτελέσει έναν νέο ρόλο, έχοντας λάβει υπ’ όψιν ότι έχουν συντελεστεί σημαντικές θετικές μεταβολές και ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα μεταβαίνει σε μια άλλη φάση.

Σε αυτό το πλαίσιο θα υπάρξουν οπωσδήποτε παράμετροι, οι οποίες θα ληφθούν υπ’ όψιν, όπως η διασφάλιση των πόρων του Ταμείου που έχουν τοποθετηθεί στις τράπεζες, η διασφάλιση της ανεξαρτησίας του, καθώς και η η στρατηγική εξόδου του από τις τράπεζες.

Όλα αυτά, όπως είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε και στην αρμόδια Επιτροπή, πρέπει να γίνουν υπό προϋποθέσεις κράτους δικαίου, στα πλαίσια του ελληνικού Συντάγματος και της ενωσιακής νομοθεσίας.

Σταματώ εδώ, κύριε Πρόεδρε, και σας ευχαριστώ ιδιαιτέρως.