Υπουργείο Οικονομικών

Πέμπτη, 11 Μαρτίου 2021

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στην Ολομέλεια της Βουλής

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Τον Ιούλιο του 2020, οι ηγέτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκαναν ένα σημαντικό βήμα για την έξοδο από την οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού.

Συμφώνησαν στη διάθεση 750 δισ. ευρώ για την ανάκαμψη των εθνικών οικονομιών, μέσω του Next Generation EU, με ένα μείγμα επιχορηγήσεων και δανείων. 

Παράλληλα, συμφώνησαν σε ένα πακέτο 1.074 δισ. ευρώ για τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την περίοδο 2021-2027.

Βάσει αυτής της συμφωνίας, η Ελλάδα θα εισπράξει, τα προσεχή έτη, το μεγαλύτερο ποσό που έλαβε ποτέ από την ένταξή της στην ευρωπαϊκή οικογένεια: συνολικά, 72 δισ. ευρώ. 

Πρόκειται για ένα ιστορικής σημασίας «χρηματοδοτικό πακέτο», το οποίο θα αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά, για να ανακάμψει ταχύτερα και με μεγαλύτερο δυναμισμό η ελληνική οικονομία, αλλά και για να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες για την επίτευξη υψηλής, διατηρήσιμης, έξυπνης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη όλων αυτών, είναι να κυρωθεί, από όλα τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη, η νέα απόφαση για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα αντικαταστήσει την αντίστοιχη του 2014. 

Μόνο με αυτόν τον τρόπο θα ενεργοποιηθεί το Next Generation EU, και θα ξεκλειδώσει ολόκληρο το δυναμικό των ευρωπαϊκών κονδυλίων. 

Με το υπό συζήτηση Σχέδιο Νόμου, υλοποιείται αυτή η προϋπόθεση.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Ας γίνω πιο συγκεκριμένος για το περιεχόμενο του Σχεδίου Νόμου.

Η Απόφαση για το σύστημα των ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 14 Δεκεμβρίου 2020.

Η νέα Απόφαση σηματοδοτεί την εκ βάθρων αναθεώρηση του τρόπου χρηματοδότησης του ενωσιακού προϋπολογισμού, καθώς δίνεται η δυνατότητα στην Επιτροπή να δανείζεται κεφάλαια από τις κεφαλαιαγορές, προκειμένου να εξασφαλίσει άμεση και μεγάλης κλίμακας χρηματοδοτική ικανότητα για τα μέτρα στήριξης της ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας, και την αποφυγή περαιτέρω πιέσεων στους εθνικούς προϋπολογισμούς.

Δεδομένου ότι η στήριξη θα πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένη, οι νομικές  δεσμεύσεις για ένα πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από τους εν λόγω πόρους θα  πρέπει να έχουν αναληφθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, ενώ η έγκριση των  πληρωμών στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα εξαρτάται από την ικανοποιητική εκπλήρωση των οροσήμων και στόχων που καθορίζονται στο  Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.

Η νέα καθαρή δανειοληπτική δραστηριότητα θα πρέπει να παύσει το αργότερο στα  τέλη του 2026, ενώ μετά το έτος αυτό, οι δανειοληπτικές πράξεις θα πρέπει να περιορίζονται αυστηρά σε πράξεις αναχρηματοδότησης για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής διαχείρισης του χρέους.

Έχοντας ως στόχο τη διασφάλιση επάρκειας πόρων, η νέα Απόφαση θεσμοθετεί τη μόνιμη αύξηση των ανωτάτων ορίων ιδίων πόρων σε 1,40% και 1,46% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος (ΑΕΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κάλυψη των πιστώσεων πληρωμών και των αναλήψεων υποχρεώσεων αντίστοιχα, ώστε να διασφαλίζεται αφενός η αποτελεσματική και αδιάλειπτη χρηματοδότηση των θεμελιωδών ευρωπαϊκών πολιτικών, και αφετέρου των νέων προτεραιοτήτων και μελλοντικών προκλήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παράλληλα, προβλέπεται έκτακτη και προσωρινή αύξηση των εν λόγω ανωτάτων ορίων των ιδίων πόρων κατά 0,6 ποσοστιαίες μονάδες, για τη διασφάλιση των αναγκαίων πόρων, με στόχο την κάλυψη των υποχρεώσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που απορρέουν από τον δανεισμό κεφαλαίων στο πλαίσιο του Next Generation EU.

Επιπρόσθετα, καθορίζονται ο τρόπος υπολογισμού και η διαδικασία είσπραξης των υφιστάμενων ιδίων πόρων.

Ταυτόχρονα, εισάγεται ένας νέος πόρος, που υπολογίζεται βάσει των μη ανακυκλωμένων απορριμμάτων πλαστικών συσκευασιών, τα οποία παράγονται σε κάθε κράτος-μέλος και δεν ανακυκλώνονται. 

Ο συγκεκριμένος πόρος έχει οικολογικό χαρακτήρα, ενθαρρύνει τη μείωση της ρύπανσης, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία, ενώ είναι και δίκαιος, καθώς λαμβάνει υπόψη το επίπεδο εισοδήματος κάθε κράτους-μέλους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το νέο τρόπο υπολογισμού, ο οποίος περιλαμβάνει διορθωτικό μηχανισμό για την εξάλειψη των αντιστρόφως προοδευτικών στοιχείων, η Ελλάδα επωφελείται, ετησίως, κατά 33 εκατ. ευρώ.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Η Ελλάδα, μέσω της δέσμης Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και Ταμείου Ανάκαμψης, θα ωφεληθεί πολλαπλάσια σε σχέση με τις συνεισφορές της, σε πολλούς τομείς της οικονομίας, και με αποδέκτες το σύνολο της ελληνικής κοινωνίας.

Ειδικότερα, με βάση τις εθνικές κατανομές, η χώρα μας αναμένεται να λάβει κατά την επταετία 2021-2027 συνολικό πακέτο στήριξης ύψους έως και 71,9 δισ. ευρώ, και συγκεκριμένα 39,9 δισ. ευρώ από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και 32 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Οι εθνικές συνεισφορές της χώρας μας εκτιμάται ότι θα ανέλθουν, κατά προσέγγιση, σε 15,5 δισ. ευρώ, για όλη την περίοδο, το οποίο αντιστοιχεί σε 1,1% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος.

Από αυτά τα στοιχεία καταδεικνύεται το σημαντικό δημοσιονομικό όφελος για την χώρα μας, καθώς η αναλογία απολήψεων (εισροές) – αποδόσεων (συνεισφορές) διαμορφώνεται σε 4,6/1.

Με απλά λόγια, για κάθε ευρώ που θα αποδίδουμε στην Ευρώπη, θα εισπράττουμε 4,6 ευρώ, μέσω του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου και του Ταμείου Ανάκαμψης.

Υπενθυμίζεται ότι την προηγούμενη επταετία, και συγκεκριμένα την περίοδο 2014-2020, η αναλογία απολήψεων προς αποδόσεις ήταν μικρότερη, στο 2,9/1.

Συνεπώς, σήμερα, η Ελλάδα είναι ακόμα πιο ευνοημένη!

Το καθαρό δημοσιονομικό ισοζύγιο εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 56,4 δισ. ευρώ, ή 4% του Ακαθάριστου Εθνικού Εισοδήματος.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Συνοψίζοντας, η κύρωση της Απόφασης για το σύστημα ιδίων πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη Βουλή των Ελλήνων, σε συνδυασμό με την κύρωση από τα Κοινοβούλια των υπολοίπων κρατών-μελών, θα μας επιτρέψει να δρέψουμε τα οφέλη που διεκδικήσαμε – και κερδίσαμε – στη Σύνοδο Κορυφής του Ιουλίου του 2020. 

Τα έσοδα που θα αντληθούν μέσω της εφαρμογής της υπό κύρωση Απόφασης, θα συμβάλουν στην προώθηση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, στην προώθηση της έρευνας και καινοτομίας, στην ενίσχυση της απασχόλησης και κοινωνικής συνοχής, στην προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων και στον μετασχηματισμό της  οικονομίας.

Τα 72 δισ. ευρώ που δικαιούται η χώρα μας θα δώσουν σημαντική ώθηση στο αναπτυξιακό δυναμικό της οικονομίας μας, εφόσον αξιοποιηθούν κατάλληλα.

Και προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε ήδη, σκληρά, μεθοδικά και συγκροτημένα.

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Στο δεύτερο μέρος του Σχεδίου Νόμου, τροποποιείται ο Νόμος 3864/2010 που διέπει την λειτουργία του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ), προκειμένου να καταστεί εφικτή η συμμετοχή του τελευταίου σε μη εποπτικά επιβεβλημένες μελλοντικές αυξήσεις κεφαλαίου, δηλαδή σε αυξήσεις κεφαλαίου που δεν έχουν τον χαρακτήρα κεφαλαιακής ενίσχυσης για κάλυψη κεφαλαιακών ελλειμμάτων ή εξυγίανσης.

Υπενθυμίζεται ότι σήμερα δεν επιτρέπεται στο ΤΧΣ να μετέχει σε αύξηση κεφαλαίου ενός πιστωτικού ιδρύματος, στο οποίο είναι ήδη μέτοχος, παρά μόνον εάν η αύξηση  αυτή είναι επιβεβλημένη για εποπτικούς λόγους. 

Το γεγονός αυτό στερεί τη δυνατότητα από το ΤΧΣ να ανταποκριθεί ενεργά, λειτουργώντας όπως κάθε ιδιώτης μέτοχος, προς την κατεύθυνση προάσπισης της επένδυσής του, στο πλαίσιο μιας επιχειρηματικά – και άρα όχι εποπτικά επιβεβλημένης – αποφασιζόμενης αύξησης κεφαλαίου.

Επομένως το ΤΧΣ, με το ισχύον σήμερα πλαίσιο, δεν διαθέτει τη δυνατότητα, αξιολογώντας τις συνθήκες, να αποφύγει την απομείωση της συμμετοχής του, ακόμα και όταν η διατήρηση της συμμετοχής θα του παρέχει δυνατότητα καλύτερων όρων αποεπένδυσης στο μέλλον.

Σήμερα, με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις καλύπτουμε το νομοθετικό αυτό κενό, που η προηγούμενη Κυβέρνηση διατήρησε, παρά τις κατ’ επανάληψη τροποποιήσεις του Νόμου επί των ημερών της.

Βέβαια, προς την πολιτική ορθότητα της νομοθετικής αυτής επιλογής της Κυβέρνησης, συνηγορεί άλλωστε και η από 3.11.2020 σχετική τοποθέτηση του ΣΥΡΙΖΑ, όπου σημειώνεται ότι «είναι καθήκον της [ενν. Κυβέρνησης] να μην επιτρέψει να υποτιμηθεί περαιτέρω η θέση του Ελληνικού Δημοσίου από μια μελλοντική αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας χωρίς τη συμμετοχή του ΤΧΣ».

Τη θεσμική ορθότητα της νομοθετικής αυτής επιλογής διατρανώνει επίσης η από 25.2.2021 σχετική Γνώμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία σημειώνει ότι «χαιρετίζει το γεγονός ότι με το σχέδιο νόμου καθίσταται πλέον δυνατή η συμμετοχή του ΤΧΣ, ως επενδυτή, σε αυξήσεις κεφαλαίου πιστωτικών ιδρυμάτων που δεν αποσκοπούν στην παροχή κεφαλαιακής ενίσχυσης για την κάλυψη κεφαλαιακών ελλειμμάτων υπό συνθήκες εξυγίανσης ούτε συνιστούν προληπτική κεφαλαιοποίηση ή μέτρο δημόσιας κεφαλαιακής στήριξης».

Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

Μολονότι ο δρόμος της εξόδου από την πρωτοφανή υγειονομική κρίση έχει, πλέον, ανοίξει, χάρη στα εμβόλια, είναι σαφές ότι για την επιστροφή στην κανονικότητα θα απαιτηθεί χρόνος.

Γι’ αυτό, άλλωστε, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη συνέχιση της δημοσιονομικής ευελιξίας και το 2022, σε συνδυασμό με την αποφυγή της πρόωρης απόσυρσης των μέτρων ενίσχυσης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, με την αξιολόγηση της κατάστασης σε κάθε κράτος-μέλος μεταγενέστερα.

Δίχως αμφιβολία, η πανδημική κρίση προκάλεσε τεκτονικές αναταράξεις σε όλα τα πεδία. 

Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, αποτέλεσε ένα μεγάλο τεστ, αναδεικνύοντας και υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ενότητα, αλληλεγγύη και συντονισμένες αποφάσεις.

Αποφάσεις στις οποίες η Ελλάδα συνέβαλε σημαντικά και δημιουργικά, ενισχύοντας περαιτέρω την αξιοπιστία της και αποκομίζοντας τουλάχιστον τα ίδια, ή και μεγαλύτερα, οφέλη από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη.

Ειδικότερα, στον ταραχώδη ένα χρόνο της υγειονομικής κρίσης, διεκδικήσαμε και πετύχαμε ως χώρα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα εξής:

1ον. Δημοσιονομική ευελιξία. 

Η Ελλάδα, από την αρχή της υγειονομικής κρίσης, και παρά το γεγονός ότι βρίσκεται σε καθεστώς ενισχυμένης εποπτείας, πέτυχε να έχει τους ίδιους βαθμούς ελευθερίας με όλα τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη. 

Επωφελήθηκε, όπως όλες οι χώρες της Ένωσης, από τη γενική ρήτρα διαφυγής, που ενεργοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2020. 

Ρήτρα που μας επέτρεψε να λάβουμε μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, παρεκκλίνοντας από τους δημοσιονομικούς κανόνες, στόχους και απαιτήσεις. 

Μέτρα που φθάνουν ήδη τα 27 δισ. ευρώ, ξεπερνώντας, ως ποσοστό του ΑΕΠ, τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και υπερβαίνοντας, κατά πολύ, οποιοδήποτε πακέτο στήριξης δόθηκε στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας.

2ον. Συμμετοχή σε όλα τα ευρωπαϊκά προγράμματα και εργαλεία χρηματοδότησης που δημιούργησαν το Eurogroup και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. 

Παράλληλα, η Ελλάδα επωφελείται από τα «όπλα» νομισματικής στήριξης που έχει ρίξει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) στη μάχη κατά του κορονοϊού, με κυριότερο το ειδικό πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας (ΡΕΡΡ), το οποίο έχει μεγάλη συμβολή στην αποκλιμάκωση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, διευκολύνοντας, μαζί με την ενίσχυση της αξιοπιστίας της χώρας, την πρόσβασή της σε φθηνό δανεισμό.

3ον. Υψηλούς πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης. 

Η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους μεγάλους ωφελημένους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς εξασφάλισε από τα υψηλότερα κονδύλια σε σχέση με το ΑΕΠ της.

4ον. Θετικές αξιολογήσεις και εκταμιεύσεις πόρων. 

Στον έναν χρόνο της υγειονομικής κρίσης, παρά τις αντίξοες συνθήκες και τις πρωτόγνωρες δυσκολίες, η χώρα μας ολοκλήρωσε, επιτυχώς, 4 αξιολογήσεις από του θεσμούς. 

Μάλιστα, οι δύο εξ αυτών συνοδεύτηκαν και από εκταμιεύσεις  πόρων, συνολικού ύψους περίπου 1,5 δισ. ευρώ. 

Ενώ, σε όλες τις εκθέσεις της Κομισιόν αναγνωρίζεται η άμεση και ορθή παρέμβαση της Ελληνικής Κυβέρνησης, καθώς και η αποτελεσματικότητα των μέτρων στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Συνεχίζουμε δυναμικά, με σχέδιο, αποφασιστικότητα και σύνεση, να χαράσσουμε πολιτικές και να διατυπώνουμε συνεκτικές προτάσεις για την επίτευξη ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, ευημερίας και ισότητας. 

Σε αυτό το πλαίσιο, θέτουμε τις κάτωθι προτεραιότητες:

1η. Τη συνέχιση της δημοσιονομικής ευελιξίας και το 2022, αφού σύμφωνα με όλα τα στοιχεία, η ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας στα προ πανδημίας επίπεδα δεν αναμένεται νωρίτερα από το τέλος του επόμενου έτους.

2η. Τη διατήρηση των μέτρων στήριξης, μέχρι την πλήρη εδραίωση βιώσιμης ανάκαμψης, η οποία θα οδηγήσει σε δημοσιονομική ισορροπία. 

Πρέπει να διασφαλιστεί ότι η δημοσιονομική ισορροπία θα επιτευχθεί μέσω της ανάπτυξης, και όχι με μέτρα λιτότητας.

3η. Την ταχεία εκταμίευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. 

Ήμασταν μία από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που υπέβαλαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα αναλυτικό και ώριμο, πρώτο, Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. 

Σχέδιο που θα παρουσιαστεί, συνοπτικά, στην προσεχή σύνοδο των Υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Τρίτη.

4η. Τη διασφάλιση ότι οι επιδιωκόμενες αλλαγές στο Σύμφωνο Σταθερότητας θα επιτυγχάνουν τη μακροπρόθεσμη διατηρησιμότητα των δημόσιων οικονομικών, θα προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή ευελιξία στην αντιμετώπιση κρίσεων, θα προστατεύουν και θα ενθαρρύνουν τις δημόσιες επενδύσεις, και, τέλος, θα χαρακτηρίζονται από διαφάνεια στον σχεδιασμό και την εφαρμογή τους.

Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα διεκδίκησε σθεναρά, και έλαβε στα ευρωπαϊκά fora, ισότιμη πρόσβαση σε όλα τα ευρωπαϊκά προγράμματα, εργαλεία και κονδύλια. 

Επιπλέον, συνεισφέρει εποικοδομητικά στον ευρωπαϊκό διάλογο για τα μέσα αντιμετώπισης της υγειονομικής κρίσης και των επιπτώσεών της, ισχυροποιώντας τη φωνή της, και αποδεικνύοντας ότι, παρά τη δίνη της κρίσης, προτείνει, οραματίζεται και υλοποιεί.

Η Κυβέρνηση εξασφαλίζει πόρους και δημοσιονομικό χώρο, για να στηρίξει την κοινωνία και την οικονομία στον βέλτιστο δυνατό βαθμό, για όσο χρειαστεί. 

Δίχως να καταλήξουμε σε δημοσιονομικό εκτροχιασμό, αλλά με σωφροσύνη και κοινωνική δικαιοσύνη, ώστε να οδηγήσουμε τη χώρα, με ασφάλεια, όσο πιο γρήγορα γίνεται, στο ξέφωτο της ανάκαμψης και της βιώσιμης και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης.