Υπουργείο Οικονομικών

Παρασκευή, 5 Μαρτίου 2021

Δελτίο Τύπου

Ομιλία του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα στη διαδικτυακή συζήτηση της ΕΣΕΕ, με θέμα «Ιδιωτικό Χρέος και Πανδημική Κρίση»

Θέλω να ευχαριστήσω την ΕΣΕΕ για την ιδιαίτερα τιμητική πρόσκληση να λάβω μέρος, έστω και διαδικτυακά, σε μία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Συζήτηση που αφορά το κρίσιμο πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους στη χώρα μας.

Ένα πρόβλημα με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις.

Ένα πρόβλημα που τολμά η ΕΣΕΕ να αναδείξει, συνδέοντάς το και με την πανδημία.

Κυρίες και Κύριοι,

Το πρόβλημα του ιδιωτικού χρέους, που δημιουργήθηκε, σωρεύθηκε και διογκώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, είναι πράγματι υπαρκτό και ιδιαίτερα σοβαρό.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το χρέος των πολιτών, ανέρχεται, σήμερα, στα 234 δισ. ευρώ.

Από αυτά, τα 108 δισ. ευρώ αφορούν οφειλές προς τη φορολογική αρχή, τα 89 δισ. ευρώ οφειλές προς τον ευρύτερο χρηματοπιστωτικό τομέα, δηλαδή τις τράπεζες και τις εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, και τα 37 δισ. ευρώ οφειλές προς τα Ασφαλιστικά Ταμεία.

Επιπρόσθετα, ο κίνδυνος νέας διόγκωσής του, εξαιτίας της πίεσης που δέχεται η πραγματική οικονομία, ως αποτέλεσμα της υγειονομικής κρίσης και των περιοριστικών μέτρων, είναι ιδιαίτερα αυξημένος.

Κάτι που, φυσικά, ισχύει για όλη την Ευρώπη.

Είναι γεγονός ότι στο παρελθόν, αναλήφθηκαν πρωτοβουλίες με σκοπό τον περιορισμό του προβλήματος.

Ουδέποτε όμως αυτό προσεγγίστηκε συνολικά, με ουσιαστικό και επαρκή τρόπο.

Σε αντίθεση με ό,τι έγινε τα προηγούμενα χρόνια, η σημερινή Κυβέρνηση έχει επιλέξει να μην προσπερνά τα προβλήματα, αλλά να τα αντιμετωπίζει με συνεκτικό σχέδιο, πολιτική βούληση και τόλμη.

Και όπως σωστά επισημαίνει το ΙΝΕΜΥ της ΕΣΕΕ, «η διαχείριση του ιδιωτικού χρέους δεν συντελείται στο κενό, αλλά θα πρέπει να συνδέεται στενά με τη δημοσιονομική πολιτική».

Προς αυτή την κατεύθυνση, έχουμε ήδη προχωρήσει στην υλοποίηση δέσμης μέτρων.

Συγκεκριμένα:

1ον. Νομοθετήσαμε ένα νέο θεσμικό πλαίσιο για τη ρύθμιση οφειλών και την παροχή 2ης ευκαιρίας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Το νέο αυτό πλαίσιο αντικαθιστά ένα σύνθετο πλέγμα διάσπαρτων μέτρων, που δεν κατάφεραν, τα προηγούμενα χρόνια, να δώσουν αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα.

Επιπλέον, δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης και αναδιάρθρωσης χρεών προς τράπεζες, εφορία και ασφαλιστικά ταμεία, λαμβάνοντας ειδικές πρόνοιες για τους ευάλωτους πολίτες, οι οποίοι θα στηρίζονται από το Κράτος, ενώ παράλληλα διασφαλίζει ότι δεν θα ενταχθούν στρατηγικοί κακοπληρωτές στο νέο σχήμα.

Προσφέρει, μέσα από απλές και γρήγορες διαδικασίες, μια πραγματική 2η ευκαιρία στους επιχειρηματίες, και διαμορφώνει τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να μειωθεί το υψηλό ιδιωτικό χρέος, αλλά και να αποτραπεί η δημιουργία νέου.

Στην παρούσα φάση, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς (τράπεζες, εταιρείες διαχείρισης από δάνεια και πιστώσεις, ΕΦΚΑ, ΑΑΔΕ κ.α.), έχουμε συστήσει ομάδες εργασίας οι οποίες εργάζονται, σε καθημερινή βάση, για τη σταδιακή υλοποίηση της νέας ρύθμισης.

Έχει ήδη υλοποιηθεί ένα μεγάλο μέρος του νομοθετικού έργου και έχουν εκδοθεί  οι πρώτες  Υπουργικές Αποφάσεις, που αφορούν την ενεργοποίηση, από την 1η Μαρτίου, της διαδικασίας εξυγίανσης των επιχειρήσεων οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα υπερχρέωσης.

Με την εν λόγω διαδικασία, οι επιχειρήσεις, καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, έχουν τη δυνατότητα, ακολουθώντας συγκεκριμένα βήματα, να ρυθμίσουν τις οφειλές τους και να συνεχίσουν την επιχειρηματική δραστηριότητά τους.

Ταυτόχρονα, δρομολογείται η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, με επιμέρους πλατφόρμες, το οποίο εκτιμάται ότι θα είναι έτοιμο προς λειτουργία την 1η Ιουνίου, ημερομηνία που θα ξεκινήσει και η εφαρμογή του Νόμου για τα νοικοκυριά και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις. 

Άλλωστε, όπως εύστοχα επισημαίνει η ΕΣΕΕ, «απαιτείται η περαιτέρω ψηφιοποίηση των διαδικασιών».

2ον. Υλοποιήσαμε το πρόγραμμα «ΓΕΦΥΡΑ», με το οποίο η Κυβέρνηση παρέχει ουσιαστική στήριξη στους πολίτες που δοκιμάζονται από τον οικονομικό αντίκτυπο της υγειονομικής κρίσης, ενισχύει την κουλτούρα πληρωμών και επιβραβεύει, για πρώτη φορά, τους συνεπείς δανειολήπτες. 

Στο τέλος Φεβρουαρίου, πραγματοποιήθηκε η τέταρτη φάση της κρατικής επιδότησης.

Έχουν επιδοτηθεί 113.514 δάνεια και 72.134 δικαιούχοι. 

Το συνολικό ποσό της κρατικής επιδότησης που έχει καταβληθεί – μέχρι σήμερα – ανέρχεται στα 72 εκατ. ευρώ.

Υπενθυμίζεται ότι ο συνολικός αριθμός των αιτήσεων ξεπέρασε τις 160.000 μέσα σε διάστημα τριών μηνών, 23 φορές υψηλότερος από τον αριθμό των αιτήσεων που υπεβλήθησαν στο προσωρινό πρόγραμμα της Κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο είχε διάρκεια 13 μηνών.

3ον. Υλοποιούμε ένα πακέτο μέτρων και εργαλείων με στόχο τη στήριξη και ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών, ώστε να μπορέσουν να αντεπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους.

Ειδικότερα, μεταξύ άλλων:

• Η Επιστρεπτέα Προκαταβολή.

Με τους 5 πρώτους κύκλους της Επιστρεπτέας Προκαταβολής, έχουν εκταμιευθεί 6,8 δισ. ευρώ σε 544.591 επιχειρήσεις, κυρίως μικρές και πολύ μικρές, και ελεύθερους επαγγελματίες.

Ενώ, προχθές πληρώθηκαν και οι πρώτοι 108.762 δικαιούχοι του 6ου κύκλου, με συνολικό ποσό 158 εκατ. ευρώ. Σήμερα πιστώνονται άλλα 122 εκατ. ευρώ σε επιπλέον 123.869 δικαιούχους.

• Η Αποζημίωση Ειδικού Σκοπού. 

Έχουν εκταμιευτεί περίπου 500 εκατ. ευρώ σε περισσότερους από 500.000 ελεύθερους επαγγελματίες και μικρές επιχειρήσεις που απασχολούν έως 20 άτομα.

• Οι Αποζημιώσεις Ειδικού Σκοπού σε εργαζομένους των οποίων η σύμβαση εργασίας τέθηκε σε προσωρινή αναστολή.

Έχουν εκταμιευτεί περίπου 3 δισ. ευρώ σε 1.727.577 δικαιούχους, λαμβάνοντας υπόψη τις πρόνοιες για τους εποχικά απασχολούμενους, τις ειδικές κατηγορίες εργαζομένων και τους επιστήμονες, ενώ επιπλέον 1,5 δισ. ευρώ είναι το κόστος πλήρους κάλυψης των ασφαλιστικών εισφορών τους.

• Οι αναστολές φόρων και ασφαλιστικών εισφορών.

Το συνολικό ύψος των οφειλών των οποίων έχει ανασταλεί η πληρωμή έως σήμερα υπολογίζεται σε 1,5 δισ. ευρώ, ενώ σε επιπλέον 250 εκατ. ευρώ υπολογίζονται οι εκπτώσεις ΦΠΑ και φορολογικών και ασφαλιστικών οφειλών όσων πλήρωσαν εμπρόθεσμα.

• Τα εργαλεία ρευστότητας του Εγγυοδοτικού Προγράμματος και του ΤΕΠΙΧ ΙΙ.

Μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευθεί δάνεια ύψους 7,3 δισ. ευρώ σε 31.235 επιχειρήσεις.

Το 71% των επιχειρήσεων που δανειοδοτήθηκαν έχει μέχρι 10 εργαζόμενους, και το 93% μέχρι 50 εργαζόμενους.

Σε ό,τι αφορά την αξία των δανείων, το 56% αφορά επιχειρήσεις με έως 50 εργαζόμενους.

Είναι βέβαια γεγονός, και αυτό το έχουμε επισημάνει, ότι τα πιστωτικά ιδρύματα άργησαν να συγχρονιστούν με τον βηματισμό της Κυβέρνησης σε ό,τι αφορά στην αντιμετώπιση της υγειονομικής κρίσης.

Όπως επίσης είναι γεγονός ότι οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις δεν έχουν τον απαιτούμενο βαθμό πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό.

Και αυτό πρέπει να αλλάξει, με ευθύνη των πιστωτικών ιδρυμάτων.

Οι τράπεζες πρέπει να διοχετεύσουν, φυσικά με προσοχή, και εκτός των χρηματοδοτικών εργαλείων που συμμετέχει το Δημόσιο, μεγαλύτερο μέρος των συνολικών πιστώσεων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις απ’ ό,τι στο πρόσφατο παρελθόν.

• Η μη καταβολή δημοτικών τελών για επιχειρήσεις των οποίων η λειτουργία ανεστάλη με κρατική εντολή λόγω της πανδημίας, με κόστος 200 εκατ. ευρώ.
• Η μείωση προκαταβολής φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, με κόστος 1,6 δισ. ευρώ.
• Η μείωση ΦΠΑ στις μεταφορές, τα μη αλκοολούχα ποτά, τον καφέ κ.ά., με κόστος περί τα 200 εκατ. ευρώ.
• Η κάλυψη των τόκων δανείων των επιχειρήσεων που πλήττονται από την πανδημία, με κόστος 240 εκατ. ευρώ.
• Η μείωση ενοικίων, με καταβολή μέρους της έκπτωσης στους ιδιοκτήτες. 

Έως σήμερα, ο συνολικός αριθμός συμψηφισμών με φόρους και καταβολών χρημάτων για τα μειωμένα μισθώματα της περιόδου Μαρτίου – Δεκεμβρίου 2020 διαμορφώνεται στις 675.927, και το συνολικό ποσό ανέρχεται στα 88,7 εκατ. ευρώ.

• Η αναστολή πληρωμών αξιογράφων και η πρόβλεψη χορήγησης διευκολύνσεων στους κομιστές αυτών.

4ον. Προωθήσαμε, σε συνεργασία με το χρηματοπιστωτικό σύστημα, μέτρα για τη διευκόλυνση των δανειοληπτών.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τα μέσα Μαρτίου 2020 έως τα τέλη Ιανουαρίου 2021, δόθηκε η δυνατότητα αναστολής πληρωμής δόσεων δανείων σε 406.362 δάνεια, συνολικού ύψους 28,4 δισ. ευρώ.

Επίσης, 415.225 μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά, καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, συνολικού ύψους 22 δισ. ευρώ, ρυθμίστηκαν διμερώς και επιτυχώς μεταξύ τραπεζών, εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων από δάνεια και πιστώσεις, και οφειλετών, από τον Ιούλιο 2019 έως τα τέλη Ιανουαρίου 2021.

Συμπερασματικά, μέχρι σήμερα, έχουν ληφθεί συνολικά μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, ύψους 27 δισ. ευρώ.

Πολύ περισσότερα δημοσιονομικά μέτρα από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, όπως καταδεικνύουν οι σχετικές μελέτες.

Το ερώτημα είναι, αυτά πέτυχαν;

1ον. Πέτυχαν, διότι περιόρισαν σημαντικά το βάθος της ύφεσης.

Η ελληνική οικονομία, αν και κλυδωνίστηκε ισχυρά, άντεξε.

Άντεξε μέσα σε συνθήκες πρωτόγνωρων υγειονομικών, κοινωνικών και οικονομικών δυσκολιών.

Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το 2020 έκλεισε με ύφεση περίπου στο 8%.

Το ποσοστό αυτό είναι καλύτερο από τις εκτιμήσεις.

Τα στοιχεία αυτά πιστοποιούν την ορθότητα της ασκούμενης οικονομικής πολιτικής. 

2ον. Πέτυχαν, διότι περιόρισαν τη διόγκωση της ανεργίας.

Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συγκριτικές μελέτες, η Ελλάδα έχει τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση στη συγκράτηση θέσεων εργασίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η ανεργία είναι χαμηλή.

3ον. Πέτυχαν, διότι περιόρισαν τα «λουκέτα».

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα καταγραφής αυτών της ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, «φαίνεται ότι η επιχειρηματικότητα, προς το παρόν, αντέχει, παρά τα όποια περιοριστικά μέτρα έχουν επιβληθεί».

Ενώ, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της ΓΣΕΒΕΕ, «τα μέτρα που έχει λάβει η Κυβέρνηση για τη στήριξη των επιχειρήσεων έχουν ανακόψει, προς το παρόν, τα μαζικά λουκέτα που προκαλούνται κατά τη διάρκεια έντονων οικονομικών κρίσεων».

4ον. Πέτυχαν, γιατί με δεδομένη τη σημερινή αδυναμία κατανάλωσης, τουλάχιστον αυξάνονται οι τραπεζικές καταθέσεις, με ό,τι σημαίνει αυτό για τη μελλοντική κατανάλωση.

Συγκεκριμένα, οι καταθέσεις του ιδιωτικού τομέα, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αυξήθηκαν κατά περίπου 20 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια του περυσινού έτους, με την εν λόγω αύξηση να μοιράζεται ισόποσα μεταξύ επιχειρήσεων και νοικοκυριών.

Η συσσώρευση ρευστών διαθεσίμων από την πλευρά των επιχειρήσεων σχετίζεται με την προσπάθειά τους να δημιουργήσουν αποθέματα για το μεσοδιάστημα που θα λειτουργούν με μειωμένες ταμειακές ροές, ώστε να συνεχίσουν να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους.

Η ρευστότητά τους προήλθε, κυρίως, από νέο τραπεζικό δανεισμό, έκδοση εταιρικών ομολόγων και άμεσες κρατικές ενισχύσεις, συμπεριλαμβανομένων και των μέτρων πολιτικής που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Συνεπώς, συμπερασματικά, έχει ενισχυθεί ουσιαστικά η πραγματική οικονομία.

Απαιτείται όμως να συνεχίσουμε να είμαστε κοντά σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Με επιπλέον μέτρα, ύψους 8,5 δισ. ευρώ το προσεχές διάστημα, ανεβάζοντας το λογαριασμό στα 11,6 δισ. ευρώ για το 2021, και συνολικά στα 35,6 δισ. ευρώ για την διετία.

Περισσότεροι πόροι από ότι προβλέπονται, συνολικά, από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Μεταξύ άλλων, δρομολογούμε:

1. Μία νέα επιδότηση τόκων υφιστάμενων ενήμερων δανείων μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, για τους μήνες Ιανουάριο, Φεβρουάριο και Μάρτιο 2021, ύψους 200 εκατ. ευρώ.
2. Ένα προσωρινό μέτρο κρατικής ενίσχυσης επιχειρήσεων, με τη μορφή επιδότησης παγίων δαπανών, ύψους περίπου 500 εκατ. ευρώ.
3. Ένα νέο πρόγραμμα ΓΕΦΥΡΑ για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, επιδότησης μεγάλου μέρους της δόσης επιχειρηματικών δανείων, για διάστημα 8 μηνών, ύψους περίπου 300 εκατ. ευρώ.
4. Ενώ, θα υλοποιηθεί και το πρόγραμμα της μη επιστρεπτέας ενίσχυσης, μέσω των περιφερειών, του Υπουργείου Ανάπτυξης, ύψους περίπου 800 εκατ. ευρώ.

Ενώ, σήμερα δόθηκε στη δημοσιότητα η Έκθεση Δημόσιας Διαβούλευσης για τις «Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», μετά την ολοκλήρωσή της. 

Σχέδιο με έντονα μεταρρυθμιστικό και επενδυτικό χαρακτήρα.

Επιπλέον, μόλις κατατέθηκε στη Βουλή και το Σχέδιο Νόμου για τους ίδιους πόρους, όπως όλα τα ευρωπαϊκά κράτη-μέλη θα πράξουν, ως αναπόσπαστο τμήμα υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης.

Κυρίες και Κύριοι,

Διακηρυγμένος στόχος της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Οικονομικών αποτελεί η αντιμετώπιση του υψηλού ιδιωτικού χρέους, το οποίο διογκώθηκε τα τελευταία χρόνια, με την προστασία των πιο ευάλωτων νοικοκυριών που επλήγησαν από την κρίση.

Όλες οι προαναφερθείσες δράσεις αποδεικνύουν ότι προσεγγίζουμε αυτό το ζήτημα με αποτελεσματικότητα και υπευθυνότητα.

Με γνώμονα την οικονομική αποτελεσματικότητα και την κοινωνική ανταποδοτικότητα.