Υπουργείο Οικονομικών

Πέμπτη, 4 Μαρτίου 2021

Δελτίο Τύπου

Τοποθέτηση του Υφυπουργού Οικονομικών, αρμόδιου για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κ. Γιώργου Ζαββού στο Fin Forum 2021

«Μέσα ήδη στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του, το σχέδιο “Ηρακλής”, με τη συμμετοχή και των 4 συστημικών τραπεζών, μειώνει τα κόκκινα δάνεια κατά  32 δισ. ευρώ, δηλαδή κατά περίπου 40% του συνολικού ποσοστού.  Είναι  σημαντική επιτυχία της κυβέρνησης, αφού μέσα σε 13 μήνες από την εφαρμογή του προγράμματος έγιναν όσα δεν είχαν γίνει τα πέντε προηγούμενα χρόνια.

O “Ηρακλής” χρησίμευσε ως ο κατ’ εξοχήν πρόδρομος δείκτης για τις εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις που επαγγέλθηκε η κυβέρνηση. Συνεπώς, η ρεαλιστική  κυβερνητική πολιτική μας, με αποφασιστική βούληση, σαφείς  στοχοθετήσεις και πρόγραμμα με αλληλουχία δράσεων,  δίνει ορατότητα για τις επόμενες κινήσεις στο τραπεζικό σύστημα. Έτσι, εκπέμπουμε ενιαίο και ξεκάθαρο μήνυμα στους διεθνείς επενδυτές».

Αυτά τόνισε ο Υφυπουργός Οικονομικών αρμόδιος για το χρηματοπιστωτικό σύστημα, κ. Γιώργος Ζαββός, στα πλαίσια της εκδήλωσης Fin Forum 2021 “Shaping the future of banking & finance”, που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά σήμερα.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΗΡΑΚΛΗΣ» ΚΑΙ Η ΜΕΙΩΣΗ ΤΩΝ ΚΟΚΚΙΝΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ

Στην ερώτηση του δημοσιογράφου, κ. Κουκάκη, πού οφείλεται η ελκυστικότητα του  ελληνικού τραπεζικού συστήματος για τη διεθνή επενδυτική κοινότητα για πρώτη φορά από το 2011 και τι δράσεις ανέλαβε η κυβέρνηση που δεν είχαν αναλάβει οι προηγούμενες, ο κ. Ζαββός απάντησε ότι:

«Την προηγουμένη δεκαετία το τραπεζικό σύστημα πέρασε μέσα από συμπληγάδες που αφήσαν σημαντικές κακώσεις.

Μέχρι την ανάληψη της διακυβέρνησης από τη ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα ήταν χωρίς σχέδιο αντιμετώπισης των κόκκινων δανείων.

Παρά τις τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις στην περίοδο των Μνημονίων, που απαίτησαν 45 δισ. ευρώ κρατική στήριξη, οι τράπεζες δεν είχαν αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το πρόβλημα των κόκκινων δανείων και την αδύναμη κεφαλαιακή τους διάρθρωση.

Σημαντικές πολιτικές αστοχίες της προηγούμενης κυβέρνησης επιδείνωσαν το πρόβλημα των κόκκινων δανείων. Κυρίως τα γεγονότα του 2015 με τα capital controls επέφεραν καίριο πλήγμα στην επενδυτική αξιοπιστία των τραπεζών.

Όταν η ΝΔ ανέλαβε τη διακυβέρνηση της χώρας μετά τις εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019, σχεδόν το 1 στα 2 δάνεια ήταν μη εξυπηρετούμενο.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) ανέρχονταν στο τέλος Ιουνίου 2019 σε 75,4 δισ. ευρώ, δηλαδή σε ποσοστό 43,6% του συνόλου των δανείων.

Σήμερα, με την ολοκλήρωση του Σχεδίου “Ηρακλής”, με τη συμμετοχή και των 4 συστημικών τραπεζών, το συνολικό ποσό τιτλοποιήσεων ανέρχεται σε 32 δισ. ευρώ και το απόθεμα των κόκκινων δανείων μειώνεται κατά περίπου 40%.

Για την μείωση των κόκκινων δανείων χρειάστηκε να σχεδιάσουμε: τη δυνατότητα της άμεσης εξόδου τους στις κεφαλαιαγορές με την εγγύηση του Δημοσίου (credit enhancement), χωρίς όμως να επιβαρυνθεί ο Έλληνας φορολογούμενος, ούτε να υποστούν οι ίδιες οι τράπεζες υπερβολική κεφαλαιακή μείωση.

Στην επιτυχία του “Ηρακλή” συνέβαλε:

α) Η μείωση του κόστους δανεισμού, κύριο αποτέλεσμα της κυβερνητικής αλλαγής. Αυτό αποτυπώθηκε στην μείωση των προμηθειών που καταβάλλονται για την χορήγηση της εγγύησης του Δημοσίου.

Παρά τη – σχετικά περιορισμένη – επιδείνωση στην αγορά των κρατικών ομολόγων, τα ασφάλιστρα κινδύνου των ελληνικών  ομολόγων, στα οποία βασίζεται άλλωστε το ασφάλιστρο που πληρώνουν οι τράπεζες για το senior τμήμα των τιτλοποιήσεων του “Ηρακλή”, κινούνται πλέον σε ιστορικά χαμηλά (στις 3/3/21 τα ελληνικά 5ετή CDS πχ βρίσκονται στο 76.7), κάτω από το 1/3 των τιμών που είχαν σε αδρές γραμμές μόλις αναλάβαμε την διακυβέρνηση της χώρας και περίπου στο ήμισυ της τιμής που είχαν προ ολίγων μηνών.

Αυτό όχι μόνο καθιστά φθηνότερη, άρα πιο ελκυστική, την συμμετοχή των τραπεζών στον “Ηρακλή”, αλλά αποτελεί παράλληλα χειροπιαστή και καθημερινή απόδειξη της ψήφου εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών στους χειρισμούς μας όσον αφορά το χρηματοπιστωτικό σύστημα.

β) Η επιτυχία της κυβέρνησης να διασφαλίσει την λεγόμενη μηδενική στάθμιση του senior tranche των τιτλοποιήσεων που παρακρατούν οι τράπεζες.

Αυτό ήταν το κλειδί που ξεκλείδωσε κυριολεκτικά την μαζική συμμετοχή και των τεσσάρων συστημικών τραπεζών στον “Ηρακλή” μέσα ήδη στον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του.

Είναι  σημαντική επιτυχία της κυβέρνησης, αφού μέσα σε 13 μήνες από την εφαρμογή του προγράμματος έγιναν όσα δεν είχαν γίνει τα πέντε προηγούμενα χρόνια.

O “Ηρακλής” χρησίμευσε ως ο κατ’ εξοχήν πρόδρομος δείκτης για τις εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις που επαγγέλθηκε η κυβέρνηση.

Συνεπώς, η ρεαλιστική  κυβερνητική πολιτική μας, με αποφασιστική βούληση, σαφείς  στοχοθετήσεις και πρόγραμμα με αλληλουχία δράσεων, δίνει ορατότητα για τις επόμενες κινήσεις στο τραπεζικό σύστημα. Έτσι, εκπέμπουμε ενιαίο και ξεκάθαρο μήνυμα στους διεθνείς επενδυτές».

Αναφερόμενος στο θετικό αποτύπωμα του «Ηρακλή», ο αρμόδιος Υφυπουργός Οικονομικών επανέλαβε ότι «η μεταρρύθμιση του “Ηρακλή” αποτελεί μία συστημική λύση για τη μείωση των κόκκινων δανείων, μια λύση της αγοράς που δεν επιβαρύνει τον φορολογούμενο» και επεσήμανε:

«Ο “Ηρακλής”  είναι ένα ανθεκτικό και δοκιμασμένο εργαλείο, γιατί παρά την οξύτατη κρίση του κορονοϊού, και οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν ήδη ενταχθεί στο πρόγραμμα.

Ενισχύει την κεφαλαιακή βάση των ελληνικών τραπεζών γιατί τις απαλλάσσει  από τα κόκκινα δάνεια και τους επιτρέπει να βγουν στις αγορές με εκδόσεις ομολόγων.

Οι ελληνικές τράπεζες ξαναγίνονται επενδύσιμες και ανεβαίνουν επενδυτική βαθμίδα, γεγονός που έχει κομβικό ρόλο στην πιστοληπτική αναβάθμιση της χώρας. 

Ήδη οι τράπεζες, όπως ανακοίνωσαν, ετοιμάζονται για εκδόσεις ομολόγων, προκειμένου να διαφοροποιήσουν και να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση κατά τα πρότυπα  των άλλων ευρωπαϊκών κρατών.

Παράλληλα, διακρίνουμε την ενεργό συμμετοχή διεθνών επενδυτών, που παρέχουν ψήφο εμπιστοσύνης στις εμπροσθοβαρείς μεταρρυθμίσεις της κυβέρνησης.

Ο “Ηρακλής” εμβαθύνει την δευτερογενή αγορά των ΜΕΔ με αγορά διαχειριστών δανείων περί τα 90 δισ. ευρώ και με σημαντικές θετικές επιπτώσεις στην αγορά των ακινήτων αλλά και την κεφαλαιαγορά.

Το εγχείρημα του “Ηρακλή” έχει  την πλήρη στήριξη των ευρωπαϊκών θεσμών, όπως προκύπτει και από την 9η Έκθεση για την Ενισχυμένη Εποπτεία που εξέδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την προηγούμενη Τετάρτη.

Επίσης αυτό σηματοδοτεί και η επιβράβευση  που έλαβε η χώρα στο Eurogroup του προηγούμενου Νοεμβρίου, οι δηλώσεις του Προέδρου του SSM  κ. Andrea Enria και οι εκθέσεις διεθνών οργανισμών, τραπεζών και οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης.

Η αναβάθμιση αυτή σημαίνει προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό, κάτι που αποτυπώνεται ως ανάπτυξη της οικονομίας, τόνωση της απασχόλησης με τη δημιουργία θέσεων εργασίας και η βελτίωση των εισοδημάτων». 

ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ «ΗΡΑΚΛΗΣ» 

Ερωτώμενος σε ποιο στάδιο βρίσκονται οι διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης για την παράταση του «Ηρακλή», ο κ. Ζαββός υπενθύμισε ότι οι  Ευρωπαίοι εταίροι από την πρώτη στιγμή στήριξαν τον «Ηρακλή» και πίστεψαν στη δυνατότητά του να συμβάλει στη μείωση των κόκκινων δανείων.

«Ύστερα από την εξαιρετικά επιτυχημένη εφαρμογή του “Ηρακλή”, οι ίδιες οι τράπεζες μας ζήτησαν στις αρχές του χρόνου ενώπιον του Πρωθυπουργού, κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, και με δηλώσεις τους την επέκταση του προγράμματος. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε στο τελευταίο στάδιο διαπραγματεύσεων με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σύντομα θα υποβάλουμε και επίσημα το αίτημα παράτασης. 

Σχεδιάζουμε δεκαοκτάμηνη παράταση του προγράμματος από τον Απρίλιο του 2021 έως τον Οκτώβριο του 2022. Σκοπός του “Ηρακλή ΙΙ” είναι να μειωθούν τόσο τα παλαιά (legacy) κόκκινα δάνεια όσο και όσα νέα μπορεί να προκύψουν εξαιτίας της πανδημίας, με τελικό στόχο την περαιτέρω μείωση κατά περίπου 30-32 δισ. ευρώ. Συνολικά, και με τα δύο προγράμματα αποβλέπουμε σε μονοψήφια ποσοστά κόκκινων δανείων το 2022 που θα αγγίζουν το μέσο όρο της Ε.Ε.».

Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΟΜΟΛΟΓΩΝ

Ιδίως αναφορικά με το κατά πόσο η επιδείνωση των συνθηκών στην αγορά ομολόγων θα μπορούσε να επηρεάσει το πρόγραμμα «Ηρακλής», ο κ. Ζαββός σχολίασε ότι πρόκειται για ένα τεχνικό ερώτημα, στο οποίο, όμως αξίζει να αναλύσουμε. 

«Ένας πρώτος έμμεσος συσχετισμός που θα μπορούσε να γίνει μεταξύ του “Ηρακλή” και της πορείας των ομολόγων θα αφορούσε το κόστος της εγγύησης που καταβάλλουν οι τράπεζες στο ελληνικό κράτος. Αυτό, όπως γνωρίζετε εξαρτάται από τα CDS του Ελληνικού  Δημοσίου.

Όμως, η πορεία της τιμής των CDS δεν είναι απαραίτητα αντίστοιχη με αυτήν των ομολόγων. Πολλές φορές, όταν τα CDS επιτελούν την αντισταθμιστική τους λειτουργία (hedging), μπορεί να είναι ακριβώς αντίθετη.  

Ειδικά πρόσφατα, στις αγορές ομολόγων επικρατούσε τον τελευταίο καιρό μία κατάσταση πρωτοφανούς αύξησης των τιμών των ομολόγων, λόγω των μαζικών αγορών από την ΕΚΤ.

Σε τέτοιο βαθμό που οι αποδόσεις των ομολόγων γίνονταν αρνητικές και δεν ενσωμάτωναν τόσο τον πιστοληπτικό κίνδυνο του εκδότη – κάτι που κάνουν ως εκ της κατασκευής τους τα CDS-, όσο την ισχυρότατη ζήτηση από την κεντρική τράπεζα .

Τώρα, αντί για επιδείνωση στην αγορά ομολόγων, θα έλεγα ότι έχουμε μια εκλογίκευση αυτής της αγοράς και έναν λειτουργικό συσχετισμό της με τα CDS.

Ως απόδειξη των παραπάνω, η πορεία των σχετικών τιμών τις τελευταίες ημέρες έδειξε μία απεμπλοκή, δηλαδή πως, ενώ οι τιμές των κρατικών ομολόγων έπεσαν κάπως, οι τιμές των CDS έμειναν σταθερές.

Ακριβώς αυτή η σταθερότητα των CDS, αντανακλά την συνεχώς αυξανόμενη εμπιστοσύνη των αγορών στις κινήσεις της Κυβέρνησης και στην ταχύτατη και αποτελεσματική μείωση των κόκκινων δανείων στους ισολογισμούς των συστημικών τραπεζών».

Εξάλλου, όπως σχολίασε ο κ. Ζαββός, «σε ευρωπαϊκό επίπεδο η ΕΚΤ έχει ήδη δηλώσει και μέσω του Αντιπροέδρου της De Guindos ότι παρακολουθεί από κοντά την κατάσταση και «έχει την ευελιξία να αντιμετωπίσει οποιαδήποτε ανεπιθύμητη άνοδο των αποδόσεων των ομολόγων».

Θα εξετάσουν πρώτα αν η άνοδος των ονομαστικών αποδόσεων θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στις συνθήκες χρηματοδότησης.

Αν αυτός είναι αρνητικός, τότε θα αναπροσαρμόζουν το πρόγραμμα της ΕΚΤ, συμπεριλαμβανομένου και του εκτάκτου προγράμματος αγορών ομολόγων λόγω πανδημίας (PEPP)».

Συνοψίζοντας, ο κ. Ζαββός υπενθύμισε ότι η αγορά των ελληνικών τιτλοποιήσεων πέρασε πολύ δυσκολότερες μέρες από αυτές που διανύουμε τώρα:

«Πρώτον, δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας πως ο “Ηρακλής” άρχισε να λειτουργεί σε δυσχερέστερες  συνθήκες από τις τωρινές, δηλαδή σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα αποδόσεων κρατικών και τραπεζικών ομολόγων και CDS, οπότε η εκτίμηση μας είναι πως θα συνέχιζε να λειτουργεί κανονικά ακόμα και σε μία ενδεχόμενη μελλοντική επιδείνωση, κάτι για το οποίο ούτως ή άλλως δεν έχουμε προς το παρόν ενδείξεις και δεν μπορούμε να προδικάσουμε.

Δεύτερον, θυμηθείτε πού βρισκόμασταν τον περασμένο Μάρτιο και Απρίλιο, στις αρχές της κρίσης – όταν κάποιοι, ως συνήθως, προδιέγραφαν το τέλος της κυβερνητικής πρωτοβουλίας.

Επομένως, προκύπτει αβίαστα το συμπέρασμα ότι το πρόγραμμα τιτλοποιήσεων πέτυχε στην Ελλάδα, παρά αυτήν την τεράστια κρίση, τόσο λόγω των ειδικών συνθηκών της αγοράς, όσο και λόγω των βασικών χαρακτηριστικών του προγράμματος “Ηρακλής”.

Θα ήθελα απλώς να σας θυμίσω ότι στην Ιταλία το αντίστοιχο πρόγραμμα τιτλοποιήσεων επεκτάθηκε 2 φορές από την αρχική υιοθέτησή του, που επίσης δείχνει την αντοχή των προγραμμάτων τιτλοποιήσεων ως αποτελεσματικό μέσο της μείωσης των κόκκινων δανείων στην Ευρωζώνη. Η Ελλάδα αποτελεί την τελευταία αγορά σχετικά μεγάλων τιτλοποιήσεων στην Ευρώπη και γι’ αυτό αποτελεί το κέντρο του ενδιαφέροντος και πόλο έλξης για τους επενδυτές.

Είπαμε, ο “Ηρακλής” είναι γερό σκαρί κι όπως απέδειξε μέχρι στιγμής αντέχει “εκ κατασκευής” στις αναποδιές, διότι επιτυγχάνει την ορθή αποτίμηση, διαχείριση, εξασφάλιση και καταμερισμό των διαφόρων κινδύνων με την πλέον σύγχρονη χρηματοοικονομική μέθοδο που διαθέτουν οι διεθνείς αγορές».