Υπουργείο Οικονομικών

Πέμπτη, 11 Φεβρουαρίου 2021

Δελτίο Τύπου

Χαιρετισμός του Υπουργού Οικονομικών κ. Χρήστου Σταϊκούρα, στο 2ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης

Κυρίες και Κύριοι,

Θέλω να συγχαρώ την Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και την Ethos Events για τη διαδικτυακή διοργάνωση του 2ου Συνεδρίου Επαγγελματικής Ασφάλισης.

Και να τους ευχαριστήσω για την ευκαιρία που μου δίνεται να απευθύνω χαιρετισμό και να καταθέσω τις απόψεις μου για ένα άκρως επίκαιρο και πάντα καίριο ζήτημα, αυτό της κοινωνικής ασφάλισης.

Ζήτημα διαχρονικό και διατοπικό, με κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις.

Θέλω, παράλληλα, να αξιοποιήσω αυτή την ευκαιρία για να εκφράσω τη στήριξή μου στον θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης.

Έναν θεσμό που ο ίδιος προσωπικά, αλλά και η Κυβέρνηση, πάντα πιστεύουμε.

Έναν θεσμό που μπορεί και πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αναμόρφωση, τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση του ασφαλιστικού μας συστήματος.

Κυρίες και Κύριοι,

Το Συνέδριο αυτό λαμβάνει χώρα σχεδόν ένα χρόνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας του Covid-19, που προκάλεσε μια πρωτόγνωρη υγειονομική κρίση και τη μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική αναταραχή σε περίοδο ειρήνης στη σύγχρονη ιστορία.

Μια κρίση που μεταβάλλει τα πάντα, που αγγίζει κάθε πτυχή της κοινωνικής και οικονομικής ζωής και που, προφανώς, επηρεάζει και τον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης.

Έναν ζωτικής σημασίας τομέα για την πορεία της χώρας, τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών, τη μακροπρόθεσμη ευημερία της κοινωνίας και την κοινωνική και διαγενεακή αλληλεγγύη.

Το ασφαλιστικό είναι ένα πολυπαραγοντικό ζήτημα, που στη χώρα μας, κατά καιρούς αλλά και διαχρονικά, έχει γίνει αντικείμενο έντονων συζητήσεων, διαβουλεύσεων, αλλά και διαξιφισμών.

Ζήτημα που συμπλέκεται άμεσα με το δημογραφικό, ίσως τη σημαντικότερη πρόκληση που θα κληθεί να αντιμετωπίσει η χώρα μας μεσο-μακροπρόθεσμα.

Οι ηλικιωμένοι αυξάνονται, τα παιδιά μειώνονται και το εργατικό δυναμικό περιορίζεται, με τις συνέπειες να είναι τεράστιες σε οικονομία και ασφαλιστικό.

Ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων αυξάνεται ραγδαία.

Ένα από τα κρισιμότερα ερωτήματα που μας θέτει το δημογραφικό πρόβλημα είναι η ουσιαστικά δίκαιη ανάπτυξη.

Σε αυτό το ερώτημα, η Κυβέρνηση απαντά με πολιτικές προστασίας της μητρότητας, στήριξης του θεσμού της οικογένειας, εναρμόνισης επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.

Η αδήλωτη ή η πλημμελώς δηλωμένη εργασία είναι επίσης ένα από τα «αγκάθια» του ασφαλιστικού.

Και σε αυτό το επίπεδο, χωρίς αμφιβολία, γίνεται μεγάλη προσπάθεια και παράγεται αξιοσημείωτο έργο από το αρμόδιο Υπουργείο Εργασίας και τον ελεγκτικό του μηχανισμό, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.

Επιπλέον, η Κυβέρνηση, μένοντας πιστή στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων ακόμα και εν μέσω της παρατεταμένης ακραίας αβεβαιότητας λόγω του κορονοϊού, πραγματοποιεί διαδοχικές παρεμβάσεις μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών και κατάργησης της εισφοράς αλληλεγγύης, ώστε να βελτιωθεί, να ενισχυθεί το διαθέσιμο εισόδημα των πολιτών, να μειωθεί το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας και να περιορισθεί η διόγκωση των ληξιπρόθεσμων ασφαλιστικών οφειλών.

Ενώ, προσεγγίζοντας ολιστικά το ζήτημα του ασφαλιστικού, η Κυβέρνηση δρομολογεί πολιτικές παροχής κινήτρων για την ενίσχυση και του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, διασφαλίζοντας όμως παράλληλα ένα ισχυρό δημόσιο σύστημα, με καθολικό και υποχρεωτικό χαρακτήρα.

Κυρίες και Κύριοι,

Η πανδημία ενέσκηψε στη χώρα μας μόλις είχε υλοποιηθεί μια σημαντική ασφαλιστική μεταρρύθμιση, που σε συνδυασμό με τις παρεμβάσεις της τελευταίας δεκαετίας, βελτίωσε σημαντικά τους δείκτες μακροχρόνιας βιωσιμότητας και επάρκειας του ασφαλιστικού μας συστήματος, οδηγώντας το σε σταθερότητα.

Ωστόσο, παρά τα βήματα προόδου ως προς τον εξορθολογισμό και τον εκσυγχρονισμό του, πολυάριθμες και σημαντικές προκλήσεις παραμένουν στο συνταξιοδοτικό μας σύστημα.

Προκλήσεις που συνοψίζονται στις κάτωθι:

1ον. Το υφιστάμενο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ως διανεμητικό, είναι εξαιρετικά εκτεθειμένο στον «δημογραφικό κίνδυνο», όπου λόγω της γήρανσης του πληθυσμού μειώνεται συνεχώς η αναλογία των οικονομικά ενεργών πολιτών προς τους συνταξιούχους.

2ον. Το υφιστάμενο σύστημα δεν λειτουργεί ως μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας.
Αντίθετα, θέτει αντικίνητρα τόσο στην εργασία, όσο και στην αποταμίευση και τις επενδύσεις.

3ον. Το υφιστάμενο σύστημα δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στις νεότερες γενιές και δημιουργεί κίνητρα για στροφή στην «γκρίζα» οικονομία, καθώς είναι διάχυτο το κλίμα αβεβαιότητας και ανησυχίας στους νέους για το εάν θα καταφέρουν να πάρουν σύνταξη.

Οι παραπάνω προκλήσεις, σε συνδυασμό με τις έντονες δημοσιονομικές πιέσεις που δέχεται εδώ και αρκετές δεκαετίες το συνταξιοδοτικό μας συστήματα και οι οποίες επιτείνονται λόγω της πανδημίας, καθιστούν εκ νέου επίκαιρο και επείγον το ζήτημα της μεταρρύθμισής του.

Ώστε αυτό να προσαρμοστεί στις δημογραφικές τάσεις, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την επάρκεια των συντάξεων, τη βιωσιμότητα και τη δημοσιονομική ισορροπία.

Ο εμπλουτισμός του τρέχοντος συστήματος με κεφαλαιοποιητικά στοιχεία, θα οδηγήσει σε μια διαπυλωνική στήριξη του συνταξιοδοτικού συστήματος, με πολλαπλές θετικές συνέπειες, όπως:

• αντιμετώπιση και επιμερισμό του δημογραφικού κινδύνου,
• εισαγωγή ισχυρών κινήτρων αποτροπής της αδήλωτης εργασίας,
• μεγαλύτερη διασπορά ρίσκου, και, επομένως διαχρονικά μεγαλύτερη ασφάλεια για τις συντάξεις,
• ενίσχυση της οικονομικής μεγέθυνσης,
• εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής δικαιοσύνης.

Πρόκειται για ένα σύστημα που εφαρμόζεται, ήδη, με επιτυχία στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ.

Ενδεικτικό του μεγέθους του δεύτερου πυλώνα στην Ευρώπη, είναι το ύψος των στοιχείων ενεργητικού που κατέχουν τα Επαγγελματικά Ταμεία, και ο ρυθμός αύξησής τους την τελευταία δεκαετία.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ΕΚΤ, στην ευρωζώνη τα περιουσιακά στοιχεία των συνταξιοδοτικών σχημάτων έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από το 2008 έως το 2019, προσεγγίζοντας τα 3 τρισ. ευρώ.

Μέγεθος που αντιπροσωπεύει περίπου το 25% του ΑΕΠ της ευρωζώνης το 2019, έναντι ποσοστού 13% του ΑΕΠ το 2008.

Παράλληλα, από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, προκύπτει ότι:

• Η συνολική περιουσία των Επαγγελματικών Ταμείων του 2ου Πυλώνα αυξήθηκε το διάστημα 2009-2019 ταχύτερα από το ΑΕΠ στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ.
• Εντός του ΟΟΣΑ, 8 από τις 37 χώρες είχαν περιουσιακά στοιχεία στο τέλος του 2019 άνω του 100% της οικονομίας τους.
• Ο μέσος όρος αξίας των περιουσιακών στοιχείων των Επαγγελματικών Ταμείων των χωρών του ΟΟΣΑ, σε σχέση με το μέγεθος των οικονομιών τους, ήταν 91,5% το 2019.

Αντιθέτως, στον τομέα αυτό, η Ελλάδα είναι ουραγός.

Παρότι η Επαγγελματική Ασφάλιση έχει θεσμοθετηθεί από το 2002, δεν έχει καταφέρει να καθιερωθεί στη συνείδηση των ασφαλισμένων ως λύση για συμπληρωματική συνταξιοδοτική παροχή.

Γεγονός που αντανακλάται στην αξία των περιουσιακών στοιχείων των Επαγγελματικών Ταμείων της χώρας μας, σε σχέση με το ΑΕΠ της, η οποία διαμορφώνεται μόλις στο 0,8% το 2019.

Εντούτοις, παρότι η αγορά παραμένει ρηχή και μικρή για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, υπάρχουν ενθαρρυντικά σημάδια ανάπτυξής της την τελευταία πενταετία, καθώς καταγράφεται μια σταθερά ανοδική πορεία του κλάδου, με αύξηση της συνολικής αξίας του ενεργητικού των εν λειτουργία Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης της τάξης του 45,8%.

Παράλληλα, η μέση ετήσια απόδοση των Ελληνικών Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης διαμορφώθηκε στο 4,7% την περίοδο 2011-2019, έναντι 4,9% που ήταν ο μέσος όρος απόδοσης των αντίστοιχων ευρωπαϊκών ταμείων.

Κυρίες και Κύριοι,

Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να τονιστεί ότι ο ρόλος της ιδιωτικής ασφάλισης είναι ιδιαίτερα σημαντικός και συνίσταται, μεταξύ άλλων:

• στην προστασία των νοικοκυριών,
• στην αποκατάσταση πολύτιμων υλικών και οικονομικών πόρων,
• στη δημιουργία αποταμιευτικών κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων,
• στη στήριξη και ενθάρρυνση τη επιχειρηματικής δραστηριότητας,
• στη δημιουργία θέσεων απασχόλησης και
• στην τόνωση των φορολογικών εσόδων του Δημοσίου.

Είναι γεγονός ότι κατά το παρελθόν υπήρχαν προβλήματα στον κλάδο, που έβλαψαν την εικόνα και την φήμη της αγοράς, και υπονόμευσαν την ήδη χαμηλή ασφαλιστική συνείδηση των πολιτών.

Σήμερα, όμως, ο κλάδος φαίνεται να έχει απομακρυνθεί από τις αστοχίες του παρελθόντος.

Έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την ενίσχυση της αξιοπιστίας του, με την εφαρμογή του κανονιστικού πανευρωπαϊκού πλαισίου Solvency II και την αυστηρή εποπτεία από την ΤτΕ.

Το στοίχημα, πλέον, είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις ασφαλιστικές εταιρείες, καθώς αυτή αποτελεί στοιχείο-κλειδί για να μπορέσει να αναπτυχθεί η ασφαλιστική αγορά, να διεισδύσει στην κοινωνία και να διαδραματίσει τον ρόλο που της αναλογεί στην εθνική οικονομία.

Κυρίες και Κύριοι,

Το 2021 είναι μία χρονιά πρόκληση για την οικονομία γενικά, αλλά και ειδικότερα για την κοινωνική ασφάλιση.

H παρούσα συγκυρία αποτελεί την καλύτερη αφορμή για την προώθηση αλλαγών που είναι αναγκαίες ώστε να αναμορφώσουμε και να αναβαθμίσουμε το ασφαλιστικό μας σύστημα, καθιστώντας το εργαλείο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας προς όφελος όλων των Ελλήνων, όλων των γενεών.

Αλλαγές που ενισχύουν τη μακροχρόνια βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος, εμπεδώνουν την ασφαλιστική συνείδηση, ενθαρρύνουν την εργασία, και συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της αλληλεγγύης των γενεών.

Με αυτές τις σκέψεις θέλω να ευχηθώ καλή συνέχεια στις εργασίες του Συνεδρίου.

Σας ευχαριστώ θερμά!