ΠΟΛ. 1154/21-12-2009: Οδηγίες για την εντατικοποίηση των φορολογικών ελέγχων.

α. ΓΕΝΙΚΑ - Εντατικοποίηση Φορολογικών Ελέγχων

Το Υπουργείο Οικονομικών παγίως δίδει πρωταρχική σημασία και προτεραιότητα στη διενέργεια φορολογικών ελέγχων, οι οποίοι αποσκοπούν τόσο στη δίκαιη κατανομή των φορολογικών βαρών και στη βελτίωση της συμμόρφωσης, όσο και στην αύξηση των δημοσίων εσόδων. Ειδικά στην υφιστάμενη οικονομική συγκυρία, η εντατικοποίηση και αποτελεσματικότητα των ελέγχων είναι ακόμα πιο επιτακτική, για την αντιμετώπιση των τρεχόντων δημοσιονομικών προβλημάτων και την ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού.

Περαιτέρω, όπως είναι γνωστό, με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3790/2009 παρατάθηκαν μέχρι 30/6/2010 οι προθεσμίες παραγραφής του δικαιώματος του δημοσίου για κοινοποίηση φύλλων ελέγχου ή πράξεων επιβολής φόρων, τελών και εισφορών που έληγαν στις 31/12/2009. Η παράταση αυτή καταλαμβάνει τόσο τις κανονικές προθεσμίες παραγραφής που έληγαν στις 31/12/2009 ( π.χ. χρήση 2003), όσο και προθεσμίες οι οποίες βάσει υφιστάμενων διατάξεων είχαν ήδη παραταθεί (π.χ. χρήσεις 2000, 2001 και 2002, σχετ. διατ. άρθ. 11 Ν. 3513/2006, 29 Ν. 3697/2008, υποθέσεις με πλαστά ή εικονικά ή νοθευμένα φορολογικά στοιχεία, σχετ. διατ. παρ. 18, άρθ. 19 Ν. 3091/2002, παρ. 2, άρθ. 22 Ν. 3212/2003, υποθέσεις με κατασχεθέντα ανεπίσημα βιβλία και στοιχεία, σχετ. διατ. παρ. 3, άρθ. 22 Ν. 3212/2003 κλπ.) ή είναι μεγαλύτερες των κανονικών (π.χ. περιπτώσεις μη υποβολής δήλωσης) και η κατά παράταση ή η μεγαλύτερη προθεσμία έληγε την ίδια ως άνω ημερομηνία (σχετ. και η εγκ. ΠΟΛ. 1114/2009).

Κατόπιν αυτών, κατά την 30/6/2010 παραγράφονται πλέον σωρευτικά:

- Οι χρήσεις 2000, 2001, 2002 και 2003, εφόσον δεν συντρέχει οποιοσδήποτε λόγος παράτασης ή μεγαλύτερης παραγραφής.

- Οι χρήσεις για τις οποίες είχε επέλθει παράταση λόγω και της ύπαρξης εικονικών κλπ. στοιχείων ή της κατάσχεσης ανεπίσημων βιβλίων και στοιχείων καθώς και οι χρήσεις με μεγαλύτερη προθεσμία παραγραφής από την κανονική, εφόσον η κατά παράταση ή η μεγαλύτερη αυτή προθεσμία έληγε στις 31/12/2009.

Σημειώνεται ότι στις 30/6/2010 λήγει επίσης η προθεσμία παραγραφής για την κοινοποίηση πράξεων επιβολής Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (ΦΜΑΠ) υποθέσεων των ετών 1997, 1998 και 1999, καθώς και Ειδικού Φόρου επί των Ακινήτων άρθρων 15, 16, 17 του Ν. 3091/2002 των ετών 2003 και 2004.

Εξάλλου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 10 του Ν. 3763/2009, έληξε στις 30/6/2009 η προθεσμία έκδοσης και υποβολής των εκκαθαριστικών σημειωμάτων περαίωσης με βάση τις διατάξεις των άρθρων 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 του Ν. 3259/2004, όπως ισχύoυν.

Συνεπώς, οι υποθέσεις για τις οποίες εκδόθηκαν εκκαθαριστικά σημειώματα κατά τις ανωτέρω διατάξεις αλλά οι φορολογούμενοι δεν αποδέχθηκαν τελικά την περαίωση, καθώς επίσης και οι υποθέσεις για τις οποίες δεν εκδόθηκαν από τις Δ.Ο.Υ. ούτε υποβλήθηκαν από τους ίδιους τους φορολογούμενους μέχρι 30/6/2009 εκκαθαριστικά σημειώματα, υπόκεινται κατ΄ αρχήν σε έλεγχο κατά τις κείμενες διατάξεις.

Ομοίως, ευνόητο είναι ότι υπόκεινται ιδίως σε έλεγχο και οι εξαιρούμενες από τις ως άνω διατάξεις υποθέσεις, όπως για παράδειγμα οι υποθέσεις με πλαστά ή εικονικά κλπ. φορολογικά στοιχεία, καθώς βεβαίως και οι υποθέσεις με ύψος ακαθάριστων εσόδων ανά χρήση μεγαλύτερο των 9.000.000 ευρώ (αρμοδιότητας Δ.Ε.Κ.), οι υποθέσεις με μη ελεγχθέντα κατασχεθέντα ανεπίσημα βιβλία ή στοιχεία κλπ.

Με βάση τα παραπάνω είναι φανερό ότι είναι επιτακτική η ανάγκη εντατικοποίησης των φορολογικών ελέγχων από όλες τις ελεγκτικές υπηρεσίες στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τόσο για την αύξηση των δημοσίων εσόδων όσο και για τη διασφάλιση των συμφερόντων του δημοσίου από πλευράς τυχόν παραγραφών κατά την 30/6/2010.

Β. ΤΑΚΤΙΚΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

Κατόπιν αυτών είναι αναγκαίο να γίνει από κάθε ελεγκτική υπηρεσία (Δ.Ο.Υ., Π.Ε.Κ., Δ.Ε.Κ.) ο κατάλληλος προγραμματισμός των τακτικών ελέγχων που αυτή θα πραγματοποιήσει μέχρι 30/6/2010, με προτεραιότητα στον έλεγχο των υποθέσεων για τις οποίες επίκειται ο χρόνος παραγραφής κατά την ημερομηνία αυτή, ανάλογα πάντα με το φορολογικό τους ενδιαφέρον (σχετ. και το άρθ. 1, παρ. 1 της Α.Υ.Ο.Ο. ΠΟΛ. 1037/2005).

Προς τούτο, θα πρέπει να μεριμνήσουν σχετικά οι ίδιοι οι προϊστάμενοι των ελεγκτικών υπηρεσιών σε συνεργασία με τους Υποδιευθυντές και τους Επόπτες Ελέγχου. Ειδικότερα, επισημαίνεται η ανάγκη καταγραφής των εν λόγω υποθέσεων, αν αυτό δεν έχει ήδη γίνει, καθώς και έγκαιρης έκδοσης των οικείων εντολών ελέγχου και ολοκλήρωσης των ελέγχων, με την αναγκαία στελέχωση προς τούτο, ειδικά ως προς τις Δ.Ο.Υ., των τμημάτων ελέγχου αυτών, στο πλαίσιο των προβλεπόμενων από τον κανονισμό λειτουργίας τους και με τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση όλων των έμπειρων υπαλλήλων.

Σημειώνεται ότι με τα υπ΄ αριθ. 1090523/18132/ΔΕ-Δ΄/25.9.07 και 1112606/18304/ ΔΕ-Δ΄/21.11.07 έγγραφά μας έχουν ήδη αποσταλεί από την υπηρεσία μας στις ελεγκτικές υπηρεσίες (Δ.Ε.Κ., Π.Ε.Κ., Δ.Ο.Υ.) αρχεία των νομικών προσώπων αρμοδιότητάς τους, στα οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες για προηγούμενους ελέγχους που τυχόν έχουν διενεργηθεί σε αυτά, οι τυχόν περαιωμένες χρήσεις βάσει του Ν. 3259/2004, το τελευταίο ελεγχόμενο έτος, η τυχόν διενέργεια αυτοελέγχου (αυτοπεραίωσης) βάσει του Ν. 3296/2004 κλπ. Επίσης, με το υπ΄ αριθ. 1105205/18632/ΔΕ-Δ΄/21-10-08 έγγραφό μας απεστάλησαν στις ελεγκτικές υπηρεσίες παρόμοια συμπληρωματικά στοιχεία για τα νομικά πρόσωπα αρμοδιότητάς τους, καθώς και παρόμοια επίσης στοιχεία και για τα φυσικά πρόσωπα.

Τα στοιχεία όλων των ανωτέρω αρχείων, αλλά και άλλα στοιχεία (π.χ. παραβάσεις Κ.Β.Σ., ύπαρξη κατασχεθέντων κλπ.) και εφαρμογές που έχουν επίσης αποσταλεί, μπορούν να αναζητηθούν στην ηλεκτρονική σελίδα http://10.16.5.21 της Δ/σης Ελέγχου και να αξιοποιηθούν προς την κατεύθυνση εντοπισμού των εκκρεμών υποθέσεων για τις οποίες θα πρέπει να γίνει έλεγχος, αφού ληφθούν υπόψη και οι υποθέσεις οι οποίες έχουν ήδη περαιωθεί με τις διατάξεις του 3259/2004, όπως ίσχυσαν με βάση το Ν. 3697/2008 και μεταγενέστερα.

Γ. ΠΡΟΣΩΡΙΝΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

Εκτός από τους τακτικούς ελέγχους, κατά το διάστημα μέχρι 30/6/2010 θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση από ολόκληρο τον ελεγκτικό μηχανισμό (Δ.Ο.Υ., Π.Ε.Κ., Δ.Ε.Κ., ) και στους προσωρινούς ελέγχους, με τη διενέργεια τέτοιων ελέγχων ιδίως κατά το διάστημα μέχρι 16/2/2010, αλλά και μεταγενέστερα, ανάλογα με τα δεδομένα κάθε ελεγκτικής υπηρεσίας.

Ειδικότερα, από τις Δ.Ο.Υ. θα διενεργείται έρευνα, είτε μέσω των στοιχείων που παρέχονται από τη Γ.Γ.Π.Σ. και τα υποσυστήματα του TAXIS είτε μέσω των ίδιων των τηρούμενων αρχείων της κάθε Δ.Ο.Υ., προκειμένου να διαπιστωθεί ποιες επιχειρήσεις δεν υπέβαλαν ενδεχομένως δηλώσεις Φ.Π.Α., περιοδικές ή εκκαθαριστικές, Φ.Μ.Υ. και λοιπών παρακρατούμενων φόρων για μια ή περισσότερες φορολογικές ή διαχειριστικές περιόδους. Στις περιπτώσεις που διαπιστώνεται ότι δεν έχουν υποβληθεί τέτοιες δηλώσεις, θα καλείται ο υπόχρεος τηλεφωνικά, όπως εντός προθεσμίας 5 (πέντε) ημερών προσέλθει στη Δ.Ο.Υ. προκειμένου να υποβάλει τις σχετικές δηλώσεις και καταβάλει τον αναλογούντα φόρο μετά των νομίμων πρόσθετων φόρων ή του επιβληθούν οι λοιπές κυρώσεις, όπου συντρέχει περίπτωση. Εάν όντως υποβληθούν οι προαναφερόμενες δηλώσεις, για τον υπολογισμό των σχετικών πρόσθετων φόρων ή προστίμων έχουν εφαρμογή τα οριζόμενα στις διατάξεις του άρθρου 4 του Ν. 3610/2007. Ειδικά στις προαναφερόμενες περιπτώσεις δεν θα προηγείται η έκδοση σχετικής εντολής ελέγχου, θα επιδίδεται όμως στον ίδιο το φορολογούμενο ή σε άλλο νόμιμα εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, κατά την προσέλευσή τους στη Δ.Ο.Υ. και πριν την υποβολή των δηλώσεων, η προβλεπόμενη από τις ανωτέρω διατάξεις του Ν. 3610/2007 πρόσκληση, η οποία πρέπει να είναι απολύτως σαφής ως προς το φορολογικό αντικείμενο, τη φορολογική ή διαχειριστική περίοδο κλπ.

Σημειώνεται, σε ότι αφορά ειδικά τη δυνατότητα διασταυρώσεων των ίδιων των Δ.Ο.Υ. μέσω των αρχείων τους, ότι οι Δ.Ο.Υ. έχουν τη δυνατότητα να εκτυπώνουν διάφορες καταστάσεις, όπως π.χ. επιχειρήσεων που δεν υπέβαλαν εκκαθαριστικές δηλώσεις Φ.Π.Α., νομικών προσώπων που δεν υπέβαλαν δηλώσεις φορολογίας εισοδήματος κλπ. Εξάλλου, χαρακτηριστικές περιπτώσεις μη υποβολής δηλώσεων ειδικά ως προς το Φ.Π.Α. αποτελούν, μεταξύ άλλων, οι περιπτώσεις υποβολής δηλώσεων μέσω διαδικτύου χωρίς όμως παράλληλη άμεση καταβολή του σχετικού ποσού μέσω τραπεζικού λογαριασμού.

Αν ο υπόχρεος που προσκλήθηκε δεν υποβάλει τις κατά περίπτωση δηλώσεις μέσα στην ανωτέρω προθεσμία, ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ. θα εκδίδει σχετική εντολή προσωρινού ελέγχου σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις για τις υποθέσεις εκείνες που εμπίπτουν στην ελεγκτική αρμ o διότητα των Δ.Ο.Υ., όπως η αρμοδιότητα αυτή προβλέπεται βάσει της κατηγορίας των Δ.Ο.Υ. (Δ.Ο.Υ. Α΄ τάξης με υποδιεύθυνση ελέγχου, Δ.Ο.Υ. Α΄ τάξης χωρίς υποδιεύθυνση ελέγχου, Δ.Ο.Υ. Β τάξης), σύμφωνα και με την με αριθ. 1085068/4794/ΔΕ-Β΄/05-09-2007 Α.Υ.Ο.Ο. (Φ.Ε.Κ. 1843Β/12-09-07).

Για τις λοιπές εν γένει υποθέσεις που εμπίπτουν στην καθ΄ ύλη αρμοδιότητα των ελεγκτικών κέντρων (Δ.Ε.Κ. - Π.Ε.Κ.) σύμφωνα με την παραπάνω Α.Υ.Ο.Ο., ο προϊστάμενος της κατά περίπτωση αρμόδιας Δ.Ο.Υ. θα ενημερώνει άμεσα την αρμόδια ελεγκτική υπηρεσία (Δ.Ε.Κ.-Π.Ε.Κ.) για τη μη προσέλευση και υποβολή των σχετικών δηλώσεων, προκειμένου αυτή να επιληφθεί του προσωρινού ελέγχου. Προς το σκοπό αυτό, η τηλεφωνική πρόσκληση των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, λόγω του μείζονος ενδιαφέροντός τους, θα πρέπει να επισπευσθεί και να προηγηθεί των λοιπών επιχειρήσεων ελεγκτικής αρμοδιότητας των Δ.Ο.Υ.

Ευνόητο είναι ότι στις παραπάνω περιπτώσεις μη ανταπόκρισης του φορολογούμενου στην τηλεφωνική πρόσκληση και έκδοσης εντολών προσωρινού ελέγχου είτε από τις Δ.Ο.Υ. είτε από τα ελεγκτικά κέντρα, θα έχουν κανονικά εφαρμογή οι ανωτέρω διατάξεις του άρθρου 4 του Ν. 3610/2007 περί επίδοσης πρόσκλησης κλπ.

Περαιτέρω, επισημαίνεται ότι στις τυχόν περιπτώσεις που ο φορολογούμενος ανταποκρίνεται μεν στην τηλεφωνική πρόσκληση και υποβάλλει δηλώσεις, πλήν όμως για οποιοδήποτε λόγο εκδίδεται τελικά αρμοδίως εντολή προσωρινού ελέγχου, οι διατάξεις του άρθρου 4 του Ν. 3610/2007 θα έχουν εκ νέου εφαρμογή μόνο για τα τυχόν επιπλέον ελεγκτικά φορολογικά αντικείμενα ή θέματα τα οποία δεν αποτελούσαν αντικείμενο της ήδη επιδοθείσας αρχικής πρόσκλησης (σχετ. και η εγκ. ΠΟΛ. 1041/2008).

Εξυπακούεται ότι, εκτός των ανωτέρω περιπτώσεων, προσωρινοί έλεγχοι θα διενεργούνται από την εκάστοτε αρμόδια υπηρεσία και σε κάθε άλλη περίπτωση που με βάση υφιστάμενα εν γένει στοιχεία αυτοί επιβάλλονται (π.χ. υποβολή συνεχόμενων ή μη πιστωτικών δηλώσεων Φ.Π.Α. χωρίς αυτό να δικαιολογείται, υποβολή ανακριβών δηλώσεων παρακρατούμενων γενικά φόρων κλπ.).

Σημειώνεται ότι στην περίπτωση που κατά τη διενέργεια του προσωρινού ελέγχου γενικώς διαπιστωθούν περιπτώσεις παραβάσεων του Κ.Β.Σ. (μη καταχώρηση ή καταχώρηση ανακριβώς φορολογικών στοιχείων στα τηρούμενα βιβλία, πλαστά ή εικονικά φορολογικά στοιχεία, χρησιμοποίηση παράνομων φορολογικών ταμειακών μηχανών, ύπαρξη και κατάσχεση βιβλίων και στοιχείων με μη νόμιμες συναλλαγές κλπ.), οι οποίες δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν στο πλαίσιο του προσωρινού ελέγχου, θα παραδίδεται σχετικό σημείωμα στον προϊστάμενο της υπηρεσίας, προκειμένου μετά την ολοκλήρωση του προσωρινού ελέγχου να εκδοθεί εντολή τακτικού ελέγχου από την αρμόδια ελεγκτική αρχή (Δ.Ο.Υ. - Π.Ε.Κ. - Δ.Ε.Κ.) κατά περίπτωση (σχετ. και το άρθ. 67, παρ.2.β του Κ.Φ.Ε. καθώς και η εγκ. ΠΟΛ. 1102/2003).

Δ. ΠΡΟΛΗΠΤΙΚΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ

Παράλληλα με τα παραπάνω, ειδικά οι προϊστάμενοι των Δ.Ο.Υ. θα πρέπει να μεριμνήσουν για τη συγκρότηση και λειτουργία συνεργείων προληπτικού ελέγχου που το κάθε ένα θα αποτελείται από δύο υπαλλήλους με επαρκείς προς τούτο γνώσεις και σχετική πείρα. Τα συνεργεία αυτά θα διενεργούν προληπτικούς ελέγχους τις πρωινές κατ΄ αρχήν εργάσιμες για τις Δ.Ο.Υ. ώρες, τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα, για την εξακρίβωση της ορθής εφαρμογής των διατάξεων του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, με έμφαση στους κλάδους και τις δραστηριότητες υψηλής επικινδυνότητας (π.χ. επιχειρήσεις και επαγγελματίες παροχής υπηρεσιών κλπ.) και με ταυτόχρονη εξακρίβωση της ορθής απόδοσης του Φ.Π.Α. και των παρακρατούμενων κλπ. φόρων.

Τέτοια συνεργεία μπορεί να συγκροτούνται και για τις απογευματινές ώρες εργάσιμων για τις Δ.Ο.Υ. ημερών, προκειμένου για Δ.Ο.Υ. στη χωρική αρμοδιότητα των οποίων δεν λειτουργούν Ειδικά Συνεργεία προληπτικού ελέγχου ή ακόμα και για Δ.Ο.Υ. στη χωρική αρμοδιότητα των οποίων λειτουργούν Ειδικά Συνεργεία, εφόσον συντρέχει ειδικός λόγος κατά την κρίση του προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ.

Σημειώνεται, πέραν των ανωτέρω, ότι οι Δ.Ο.Υ. θα πρέπει επίσης άμεσα να προβούν στην έκδοση και κοινοποίηση πράξεων επιβολής προστίμων Κ.Β.Σ., κατά τις κείμενες διατάξεις, για τις εκθέσεις της ΥΠ.Ε.Ε. και των Ειδικών Συνεργείων προληπτικού ελέγχου που τυχόν εκκρεμούν σε αυτές.

Επίσης, οι προϊστάμενοι των ελεγκτικών εν γένει υπηρεσιών θα πρέπει να μεριμνήσουν για την καταγραφή των υφιστάμενων εκκρεμών δελτίων πληροφοριών (τόσο αυτών που παρέχουν πληροφορίες όσο και αυτών με τα οποία ζητούνται πληροφορίες) και την επίσπευση των απαραίτητων σχετικών ελέγχων με άμεση προτεραιότητα ειδικά για τα τυχόν εκκρεμούντα δελτία που αφορούν χρήσεις που παραγράφονται στις 30 Ιουνίου 2010. Για τυχόν δελτία πληροφοριών με τα οποία ζητούνται πληροφορίες από άλλες υπηρεσίες και αφορούν παραγραφόμενες κατά τα ανωτέρω χρήσεις, τα αποτελέσματα των σχετικών ελέγχων θα πρέπει να γνωστοποιηθούν άμεσα στις ενδιαφερόμενες υπηρεσίες το ταχύτερο δυνατό και το αργότερο μέχρι 31/1/2010.

Οι Οικονομικοί Επιθεωρητές, στους οποίους κοινοποιείται η παρούσα, παρακαλούνται να παρακολουθούν την εφαρμογή των ανωτέρω οδηγιών από τις υπηρεσίες που εποπτεύουν.

Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ