Το πλαίσιο της εξ αποστάσεως εργασίας (τηλεργασίας) και του ευέλικτου (κλιμακωτού) ωραρίου έναρξης και λήξης της εργασίας

του Πέτρου Γ. Ραπανάκη
(Οικονομολόγος πτυχιούχος ΑΒΣΠ - Σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα εργατικής νομοθεσίας & ανθρώπινου δυναμικού)

1. Η εξ αποστάσεως εργασία (τηλεργασία) σε ποσοστό 40%, εφαρμόζεται υποχρεωτικά από τις επιχειρήσεις της Περιφέρειας Αττικής μόνο στις περιπτώσεις όπου μπορεί να παρασχεθεί (η τηλεργασία)

Στο άρθρο 235 N.4727/2020 (ΦΕΚ 184/Α/23.09.2020) με τίτλο «Έκτακτα προσωρινά μέτρα για την Περιφέρεια Αττικής ως προς την οργάνωση του τόπου και του χρόνου εργασίας για την αποσυμφόρηση των μέσων μαζικής μεταφοράς και του τόπου εργασίας» ορίζονται τα εξής :

«Για επιτακτικούς λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας έναντι του κορωνοϊού COVID-19, τίθενται οι εξής κανόνες ως προς την οργάνωση του τόπου και του χρόνου εργασίας:

«α) Σε εργαζόμενους επιχειρήσεων-εργοδοτών του ιδιωτικού τομέα εφαρμόζεται υποχρεωτικά σύστημα εξ αποστάσεως παροχής εργασίας σε όποιες περιπτώσεις η εργασία τους μπορεί να παρασχεθεί με αυτό το σύστημα, σε ποσοστό 40% επί του συνολικού αριθμού αυτών των εργαζομένων. Για την ορθή τήρηση του παρόντος οι επιχειρήσεις εργοδότες οφείλουν εντός εικοσιτετραώρου από τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως να προαναγγείλουν στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, την εξ αποστάσεως εργασία του 40% των εργαζομένων τους, για τους οποίους μπορεί να εφαρμοστεί το μέτρο αυτό και για το σύνολο του οριζόμενου χρονικού διαστήματος στο παρόν, συμπληρώνοντας το Έντυπο 4.1 «ΔΗΛΩΣΗ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΤΥΠΟ ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΚΟΠΟΥ της παρ. 2 του άρθρου 4 της από 11.3.2020 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (Α'55), η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 2 του ν. 4682/2020 (Α' 76). Σε περίπτωση παράβασης της υποχρέωσης του προηγούμενου εδαφίου επιβάλλεται πρόστιμο τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ στην επιχείρηση-εργοδότη, κατόπιν σχετικού ελέγχου από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων».

Με βάση σχετικές διευκρινίσεις του υπουργείου Εργασίας το σύστημα εφαρμόζεται υποχρεωτικά από τις επιχειρήσεις της Περιφέρειας Αττικής μόνο στις περιπτώσεις όπου η εργασία μπορεί να παρασχεθεί από τους εργαζομένους εξ αποστάσεως σε ποσοστό 40% επί του συνολικού αριθμού των εργαζομένων που μπορούν να απασχοληθούν με το σύστημα αυτό.

Εξαιρούνται:

• τα σχολεία και γενικώς οι εκπαιδευτικές δομές του υπουργείου Παιδείας,
• τα νοσοκομεία και γενικώς οι δομές παροχής υπηρεσιών υγείας,
• οι φαρμακαποθήκες,
• οι επιχειρήσεις υπεραγορών τροφίμων και
• οι ταχυμεταφορές.

Για τον σκοπό της διάταξης, που είναι η αποσυμφόρηση των μέσων μαζικής μεταφοράς και των χώρων εργασίας, κατά τον υπολογισμό του 40% λαμβάνεται υπόψη ο αριθμός των πραγματικά απασχολουμένων στις εγκαταστάσεις της επιχείρησης, των οποίων η εργασία μπορεί να παρασχεθεί εξ αποστάσεως, κατά το χρονικό διάστημα από 25.9.2020 έως 4.10.2020 (Δόθηκε παράταση έως 31.10.2020 , βλέπε παρ.3). Ευνόητο είναι ότι δεν λαμβάνονται υπόψη οι εργαζόμενοι των οποίων οι συμβάσεις τελούν σε αναστολή, καθώς και οι εργαζόμενοι που τελούν σε κάθε είδους νόμιμη άδεια (όπως μητρότητας, ασθένειας κ.ά.).

Με βάση τα ανωτέρω εκτεθέντα , οι εργαζόμενοι, για παράδειγμα, με την ειδικότητα του αποθηκάριου , του τεχνικού ηλεκτρονικών υπολογιστών δικαιολογείται απολύτως τεκμηριωμένα να μην τεθούν σε καθεστώς παροχής εξ αποστάσεως εργασίας. Για τους λοιπούς υπαλλήλους , είναι κατ’ αρχήν στην κρίση και στο βαθμό αξιολόγησης του εργοδότη αν και πόσους θα θέσει σε εξ αποστάσεως εργασία . Σε τυχόν έλεγχο όμως , ο εργοδότης που δεν έχει θέσει, κατά τα ανωτέρω , το 40% του συνολικού αριθμού των υπαλλήλων του σε καθεστώς τηλεργασίας , είναι δυνατόν να κληθεί δώσει γραπτές εξηγήσεις που να στοιχειοθετούν ότι η φύση και το αντικείμενο της εργασίας των υπαλλήλων της επιχείρησης του δεν μπορεί να παρασχεθεί εξ αποστάσεως. Στην περίπτωση αυτή αν οι γραπτές εξηγήσεις δεν κριθούν ικανοποιητικές και δεν γίνουν αποδεκτές , το προβλεπόμενο σχετικό πρόστιμο ανέρχεται σε ποσόν ύψους τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ.

2. Εφαρμογή ευέλικτου (κλιμακωτού) ωραρίου έναρξης και λήξης της εργασίας για κάθε εργαζόμενο εντός της Περιφέρειας Αττικής

Στην ίδια διάταξη , του άρθρου 235 N.4727/2020 (ΦΕΚ 184/Α/23.09.2020) ορίζονται και τα εξής :

«β) Το ωράριο εργασίας των εργαζομένων σε επιχειρήσεις-εργοδότες του ιδιωτικού τομέα υποχρεωτικά προσαρμόζεται κατά την έναρξη και λήξη του με τρόπο ώστε ανά μισή ώρα και εντός διώρου να προσέρχονται και να αποχωρούν οι εργαζόμενοι σε σχέση με την έναρξη και τη λήξη αντίστοιχα του ωραρίου τους. Για το χρονικό διάστημα εφαρμογής του παρόντος αναστέλλεται η υποχρέωση του εργοδότη να καταχωρεί στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων κάθε αλλαγή ή τροποποίηση του ωραρίου ή της οργάνωσης του χρόνου εργασίας των εργαζομένων. Σε κάθε περίπτωση συνεχίζουν να ισχύουν οι διατάξεις του Π.Δ. 88/1999 (Α' 94), καθώς και η υποχρέωση του εργοδότη για προαναγγελία του χρόνου υπεργασίας και νόμιμης υπερωριακής απασχόλησης πριν την πραγματοποίησή τους στο Πληροφοριακό Σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Η ως άνω προσαρμογή του ωραρίου των εργαζομένων δεν μεταβάλλει το είδος της σύμβασης εργασίας των εργαζομένων αυτών.

3. Διάρκεια ισχύος των ανωτέρω διατάξεων

Επισημαίνεται ότι δόθηκε παράταση σχετικά με την υποχρέωση εφαρμογής των μέτρων της τηλεργασίας και του κλιμακωτού ωραρίου όσον αφορά το χρόνο έναρξης και λήξης της εργασίας των εργαζομένων στην Περιφέρεια Αττικής μέχρι την 31η Οκτωβρίου 2020 (αρχικά είχε ορισθεί έως 4.10.2020) .

Ειδικότερα, με την κοινή υπουργική απόφαση αριθμ. οικ.40000/1269 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 4316/Β/2.10.2020, παρατάθηκε έως την 31η Οκτωβρίου 2020, η ισχύς των έκτακτων και προσωρινών μέτρων του άρθρου 235 του Ν. 4727/2020 που αφορούν την Περιφέρεια Αττικής , ως προς την υποχρέωση εφαρμογής του μέτρου της εξ αποστάσεως εργασίας σε ποσοστό 40% , καθώς και της εφαρμογής ευέλικτου ( κλιμακωτού) ωραρίου έναρξης και λήξης της εργασίας για κάθε εργαζόμενο στο πλαίσιο αποφυγής του συνωστισμού στους εργασιακούς χώρους και τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

Με την διάταξη αυτή του άρθρου 235 του Ν. 4727/2020 , καθίσταται δυνατόν με έκδοση υπουργικής απόφασης, να παρατείνεται η ισχύς των ως άνω έκτακτων μέτρων, να διαφοροποιείται το ποσοστό των εργαζόμενων που απασχολούνται εξ αποστάσεως, καθώς και να επεκτείνονται τα μέτρα αυτά της συγκεκριμένης διάταξης και σε άλλες περιοχές της Επικράτειας.

Ειδικότερα στη διάταξη του άρθρου αυτού ορίζεται ότι «γ) Το παρόν ισχύει, εντός της Περιφέρειας Αττικής, από τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως έως τις 4 Οκτωβρίου 2020. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και Υγείας είναι δυνατόν: γα) η ισχύς του παρόντος να παραταθεί για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή και να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές της Επικράτειας, γβ) να διαφοροποιηθεί το ποσοστό της περ. α) και γγ) να καθορισθούν άλλα ειδικότερα ζητήματα για την εφαρμογή του παρόντος».