Του Γιάννη Σταματόπουλου
Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Πειραιώς
MBA (Ο.Π.Α.), Αποφ. Τμ. Λογιστικής & Χρηματοοικονομικής (Ο.Π.Α.)

Με την απόφαση ΠΟΛ. 1034/2017, δημοσιεύτηκαν τα έντυπα Ε1, Ε2, Ε3, Ε16 και η κατάσταση φορολογικής αναμόρφωσης για το φορολογικό έτος 2016. Στο παρόν άρθρο παρουσιάζονται συνοπτικά οι μεταβολές σε όλους τους πίνακες του νέου εντύπου Ε1. Για την καλύτερη κατανόηση των μεταβολών, σημειώνουμε επεξηγηματικά μετά την αλλαγή (προσθήκη/αντικατάσταση/διαγραφή) και το λόγο για τον οποίο επέρχεται η μεταβολή.

Στον Πίνακα 1 "Στοιχεία Φορολογουμένου":

• τα πεδία "Διεύθυνση Κατοικίας ή Επαγγέλματος για επιτηδευματίας" του υπόχρεου συνενώθηκαν σε ένα πεδίο. Η μεταβολή αυτή δεν έχει ουσιαστικό αντίκτυπο, δεδομένου ότι, στο ηλεκτρονικό περιβάλλον που υποβάλλονται οι δηλώσεις, τα συγκεκριμένα πεδία είναι προσυμπληρωμένα για τους φορολογούμενους.

Στον Πίνακα 2 "Πληροφοριακά Στοιχεία":

α. προστέθηκαν οι νέοι κωδικοί:

• κωδ. 320 ο οποίος συμπληρώνεται στην περίπτωση που η σύζυγος ή το μέρος συμφώνου συμβίωσης είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής. Σημειώνεται ότι στο περσινό έντυπο υφίστατο μόνο ο κωδικός 319 στον οποίο ο σύζυγος (και όχι η σύζυγος) μπορούσε να δηλώσει ότι είναι φορολογικός κάτοικος αλλοδαπής.
• κωδ. 021-022 οι οποίοι συμπληρώνονται όταν ασκείται επιχειρηματική δραστηριότητα και ο φορολογούμενος είναι ασφαλισμένος στον ΟΓΑ. Σημειώνεται ότι, σύμφωνα με το τρίτο και το τέταρτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 29 του ΚΦΕ, "στην περίπτωση που αποκτάται εισόδημα από ατομική επιχειρηματική δραστηριότητα, η οποία υπάγεται στην ασφάλιση του ΟΓΑ, μαζί με εισόδημα από αγροτική δραστηριότητα, υπολογίζεται η μείωση του φόρου που προβλέπεται στο άρθρο 16 αλλά μόνον στο εισόδημα που αποκτάται από την αγροτική δραστηριότητα. Εφόσον, μαζί με τα εισοδήματα του προηγούμενου εδαφίου αποκτάται και εισόδημα από μισθωτή εργασία ή συντάξεις, η μείωση του φόρου θα είναι αυτή που αναλογεί στο μέρος του εισοδήματος που προέρχεται από μισθωτή εργασία και συντάξεις, καθώς και αγροτική δραστηριότητα."
• κωδ. 037-038 στους οποίους καταχωρείται η ένδειξη ότι ο ασκών αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα είναι κατ’ επάγγελμα αγρότης σύμφωνα με την επίσημη ταυτοποίηση από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης (άρθρο 2 παρ. 1 του ν. 3874/2010 όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 65 του ν. 4389/2016). Για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες όπως αυτοί ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία, εφόσον τουλάχιστον το 50% του εισοδήματος τους προέρχεται από αγροτική δραστηριότητα εφαρμόζονται οι μειώσεις του φόρου του άρθρου 16 του ΚΦΕ, σύμφωνα με το τελευταίο εδάφιο της παρ. 3 του άρθρου 29, όπως αυτό προστέθηκε με την παρ. 3β του άρθρου 44 του ν. 4389/2016.

Όσον αφορά τους κωδικούς που συνδέονται με την ημερομηνία γέννησης των φορολογουμένων ή την ημερομηνία έναρξης εργασιών: 

• οι κωδ. 013-014 συμπληρώνονται φέτος από συνταξιούχους που γεννήθηκαν μέχρι 31.12.1951
• οι κωδ. 017-018 συμπληρώνονται φέτος από όσους έχουν κάνει έναρξη επιτηδεύματος για πρώτη φορά από 1.1.2014 και μετά
• οι κωδ. 027-028 συμπληρώνονται φέτος εφόσον ασκείται επιχειρηματική δραστηριότητα με ιδιότητα εμπορική και ημερομηνία γέννησης μέχρι την 31.12.1954.

β. αντικαταστάθηκαν οι κωδικοί 

• κωδ. 011-012 οι οποίοι συμπληρώνονται από όσους ανήκουν στην κατηγορία της περ. 5 του άρθρου 7 ν. 4304/2014. Οι κωδικοί συμπληρώνονται από τους βουλευτές και τους ευρωβουλευτές οι οποίοι διαθέτουν τη βουλευτική τους αποζημίωση στα κόμματα ή σε συνασπισμούς κομμάτων. Βλ. και τις μεταβολές στον Πίνακα 7 στη συνέχεια. Σημειώνεται ότι στο περσινό έντυπο οι συγκεκριμένοι κωδικοί αφορούσαν τους υπόχρεους της περ. ζ' της παρ. 3 του άρθρου 29 του ν. 3986/2011 (Πρόεδρος Δημοκρατίας, Πρόεδροι Βουλής, Υπουργοί, Βουλευτές, Δήμαρχοι κ.λπ.) και συμπληρώνονταν για την επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης 8%. Η εν λόγω ρύθμιση έπαψε να ισχύει δεδομένης της αντικατάστασης των διατάξεων του άρθρου 29 του ν. 3986/2011 με τις νέες διατάξεις του άρθρου 43Α του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος. Στα εν λόγω πρόσωπα επιβάλλεται πλέον η ειδική εισφορά αλληλεγγύης με τον ίδιο τρόπο που επιβάλλεται σε όλους τους φορολογούμενους.

Γενική σημείωση: όπου υπάρχει αναφορά στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης, γίνεται πλέον παραπομπή στις νέες διατάξεις του άρθρου 43Α του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, αντί των προϊσχυουσών διατάξεων του άρθρου 29 του ν. 3986/2011

γ. καταργήθηκε ο κωδ. 007 σχετικά με τους μόνιμους κατοίκους σε νησί με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους και τους μόνιμους κατοίκους Κεφαλλονιάς. Υπενθυμίζεται ότι οι σχετικές διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος οι οποίες προέβλεπαν μείωση του φόρου για τους κατοίκους αυτούς ίσχυσαν έως 31.12.2015.

Στον Πίνακα 4Α "Εισόδημα από μισθωτή εργασία και συντάξεις - παρακρατηθέντες φόροι και μειώσεις"

• προστέθηκαν οι κωδικοί 395 - 396 οι οποίοι αφορούν το "ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων που καταβάλλονται από αλλοδαπούς φορείς χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα". Σημειώνεται ότι το ασφάλισμα ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης καταχωρείται στους κωδικούς 659-660. Η διάκριση πραγματοποιείται δεδομένου ότι στην περίπτωση των ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων ημεδαπής προέλευσης πραγματοποιείται παρακράτηση φόρου σύμφωνα με τα άρθρα 62 και 64 του ΚΦΕ με εξάντληση της φορολογικής υποχρέωσης (και ως εκ τούτου τα εισοδήματα αυτά θεωρούνται ειδικώς φορολογηθέντα) σε αντίθεση με την περίπτωση ομαδικών ασφαλιστηρίων συνταξιοδοτικών συμβολαίων που καταβάλλονται από αλλοδαπούς φορείς χωρίς μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, όπου και δεν πραγματοποιείται παρακράτηση φόρου στην Ελλάδα. Στην τελευταία περίπτωση το ασφάλισμα αυτό θα πρέπει να αναγραφεί στους εν λόγω κωδικούς.

Στον Πίνακα 4Δ2 "Εισόδημα από ακίνητη περιουσία"

• προστέθηκαν οι κωδικοί 115, 116, 117, 118 σχετικά με το ακαθάριστο εισόδημα από υπεκμίσθωση γαιών - γης. Με την προσθήκη των κωδικών αυτών πραγματοποιείται διάκριση του ακαθάριστου εισοδήματος από υπεκμίσθωση ακινήτων σε ακαθάριστο εισόδημα από υπεκμίσθωση ακινήτων και ακαθάριστο εισόδημα από υπεκμίσθωση γης.

Στον Πίνακα 6 "Πρόσθετα πληροφοριακά στοιχεία - Ποσά που μειώνουν την ετήσια δαπάνη":

• Το λεκτικό στην περίπτωση 8 αντικαταστάθηκε σε "Επιδόματα ανεργίας ΟΑΕΔ, ΓΕΝΕ, ΕΤΑΠ - ΜΜΕ", από "Επιδόματα ανεργίας ΟΑΕΔ". Υπενθυμίζεται ότι με τις διατάξεις της περίπτωσης θδ΄ του άρθρου 138 του ν. 4052/2012, οι άνεργοι του ΕΤΑΠ - MME και του ΓΕΝΕ εξομοιώνονται φορολογικά με τους άνεργους του ΟΑΕΔ.
• Προστέθηκε η περίπτωση 15 σχετικά με τα ενοίκια που καταβάλλονται σε Ιερές Μονές του Αγίου Όρους (παρ. 3 του άρθρου 22 του ν. 4283/2014 - σημειώνεται ότι εκ παραδρομής στο έντυπο αναγράφεται η παρ. 2 του άρθρου 22 του ν. 4283/2014 αντί του ορθού παρ. 3 του ίδιου άρθρου και νόμου). Οι εν λόγω διατάξεις ρυθμίζουν ειδικώς ότι σε περίπτωση εκμίσθωσης ακινήτων από τις Ιερές Μονές του Αγίου Όρους, υπόχρεοι για την απόδοση των τελών χαρτοσήμου μισθωμάτων από ακίνητα είναι οι μισθωτές. Με τη συμπλήρωση του συγκεκριμένου κωδικού καθίσταται εφικτή η εκπλήρωση της συγκεκριμένης υποχρέωσης. Σχετική και η εγκ. ΠΟΛ. 1013/2017.
• Το λεκτικό στην περίπτωση 17 αντικαταστάθηκε σε "Αδιάθετα ποσά από επαναπατριζόμενα κεφάλαια (αρθρ. 38 ν. 3259/2004 - αρθρ. 18 ν. 3842/2010) από "Επαναπατριζόμενα κεφάλαια (αρθρ. 38 ν. 3259/2004 - αρθρ. 18 ν. 3842/2010)" . Σημειώνεται ότι δεν πρόκειται για ουσιαστική αλλαγή καθώς, σύμφωνα και με τις οδηγίες του περσινού εντύπου, στο συγκεκριμένο κωδικό δηλωνόταν μόνο το τυχόν υπόλοιπο αχρησιμοποίητο μέρος των ποσών που είχαν ενταχθεί στις διατάξεις του αρθρ. 38 του ν. 3259/2004 και αρθρ. 18 του ν. 3842/2010, το οποίο χρησιμοποιήθηκε κατά το έτος. 

Στον Πίνακα 7 "Ποσά δαπανών που αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα ή από το φόρο" :

• προστέθηκαν οι νέοι κωδικοί 055-056 στους οποίους αναγράφονται τα ποσά δαπάνης για την ιδιωτική χρηματοδότηση πολιτικού κόμματος ή συνασπισμού κομμάτων (άρθρο 7 ν. 4304/2014).
• προστέθηκαν οι νέοι κωδικοί 057-058 στους οποίους αναγράφονται τα ποσά δαπάνης για την ιδιωτική χρηματοδότηση υποψηφ. Βουλής Ελλήνων και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (άρθρο 7 ν. 4304/2014).

Οι κωδικοί αυτοί αφορούν τα ποσά που δόθηκαν ως ιδιωτική χρηματοδότηση κατά τις διατάξεις της περίπτωσης γ’ της παρ. 1 του άρθρου 1 του ν. 4304/2014 σε πολιτικά κόμματα και συνασπισμούς κομμάτων (κωδ. 055-056), καθώς και σε υποψήφιους και αιρετούς βουλευτές της Βουλής των Ελλήνων και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (κωδ. 057-058) και τα οποία εκπίπτουν ολόκληρα από το φορολογητέο εισόδημα του χρηματοδότη, σύμφωνα με την παρ. 7 του άρθρου 1 του ν. 4304/2014.

Στον Πίνακα 8 "Στοιχεία εξαρτώμενων μελών φορολογούμενων", και όσον αφορά τα άγαμα τέκνα και την ηλικία αυτών, στο φετινό έντυπο αναγράφονται τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1.1.1998 έως 31.12.2016 καθώς και τα άγαμα τέκνα που γεννήθηκαν από 1.1.1991 και φοιτούν σε σχολές ή σχολεία, ΙΕΚ, κ.λπ. ή είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα ανέργων του ΟΑΕΔ ή υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία.

Σημείωση: Μπορείτε να δείτε στο σύνολό του και να αποθηκεύσετε το έντυπο Ε1 για τη δήλωση φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων για το φορολογικό έτος 2016 πατώντας εδώ.