YΠOIK 1048724/272/B0013/ΠOΛ. 1114/15.4.1998 Κοινοποίηση της αριθ.133/98 γνωμοδότησης του N.Σ.K.

Κοινοποίηση της αριθ. 133/98 γνωμοδότησης του Ν.Σ.Κ. ---------------------------------------------------

Σας κοινοποιούμε τη με αριθ. 133/98 γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του κράτους που έγινε αποδεκτή από τον Υφυπουργό Oικονομικών και παρακαλούμε για την εφαρμογή της.

Με τη γνωμοδότηση αυτή έγινε δεκτό ότι δεν οφείλεται φόρος μεταβίβασης σε περίπτωση μεταγραφής δικαστικής απόφασης με την οποία αναγνωρίζεται η μη έξοδος της διαλυτικής αίρεσης υπό την οποία είχε καταρτισθεί το μεταβιβαστικό συμβόλαιο και ως εκ τούτου η μη απώλεια της κυριότητας των αγοραστών επί του πωληθέντος ακινήτου, ως μη συγκαταλεγόμενη στις αναφερόμενες περιοριστικά περιπτώσεις της παρ. 3 του άρθρου 2 του α.ν. 1521/50 και επιπρόσθετα διότι με την απόφαση αυτή δεν λαμβάνει χώρα νέα μεταβίβαση.

TO NOMIKO ΣYMBOYΛIO -------------------

Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 133/98 ----------------------------

Δ` Τμήμα

Συνεδρίαση 19/2/98

Περίληψη Ερωτήματος: Εάν, κατά την μεταγραφή δικαστικής αποφάσεως με την οποία αναγνωρίσθηκε ότι η διαλυτική αίρεση που είχε τεθεί στο αγοραπωλητήριο συμβόλαιο δεν έχει πληρωθεί και συνεπώς δεν απωλέσθηκε η κυριότητα των εναγόντων αγοραστών για τμήμα του μεταβιβασθέντος ακινήτου, οφείλεται φόρος μεταβιβάσεως. ------------------------------------------------------------------------

A. Με το υπ` αριθμ. 1001524/3/B0013/16.12.1997 έγγραφο της Δ/νσεως Φορολογίας κεφαλαίου του Υπουργείου Oικονομικών εκτίθενται τα εξής:

I. O Χρήστος και η Ελένη Μαργέτη με το υπ` αριθμ. 30053/25.7.1980 συμβόλαιο της Συμβολαιογράφου Αθηνών Αικατερίνης Ανδρικοπούλου, μεταβίβασαν, αιτία πωλήσεως στους Γεώργιο και Ιωάννη Μπασίνα εξ` αδιαιρέτου ένα οικόπεδο, κείμενο στην θέση "ΠPOΦHTHΣ HΛIAΣ" του Δήμου Σπάτων εκτάσεως 823,73 τ.μ. αντί ολικού τιμήματος 700.000 δρχ., υπό την διαλυτική αίρεση της εξοφλήσεως του πιστωθέντος και εις δόσεις καταβλητέου τιμήματος εκ δραχμών 520.000, εντός των ορισθεισών προθεσμιών. Με το ως άνω συμβόλαιο οι πωλητές επιφυλάσουν περαιτέρω εις εαυτούς το δικαίωμα όπως εν υπερημερία των αγοραστών, είτε να θεωρήσουν την ως άνω αίρεση πληρωθείσα και την γενόμενη πώληση ανατρεπείσα, είτε θεωρούντες ταύτη μη τεθείσα, να επιδιώξουν την καταβολή του υπολοίπου τιμήματος δι` εκτελέσεως του εν λόγω συμβολαίου, κηρυσσομένου παρά των συμβαλλομένων τίτλου εκτελεστού και εκκαθαρισμένου.

Επειδή όμως στη συνέχεια τμήμα του μεταβιβασθέντος ακινήτου εκτάσεως 262,20 τ.μ. διεκδικήθηκε και εκνικήθηκε από τρίτους, οι αγοραστές δεν κατέβαλον όλες τις δόσεις του πιστωθέντος τιμήματος, διά τούτο και οι πωλητές σε εκτέλεση του συμβολαίου αγοράς, προέβησαν με συμβολαιογραφική πράξη του έτους 1983 σε δήλωση περί ανατροπής της πωλήσεως, λόγω μη καταβολής ολοκλήρου τιμήματος.

Μετά ταύτα οι αγοραστές με αγωγή τους στο Πολυμελές Πρωτοδικείο επεδίωξαν να αναγνωρισθεί ότι η διαλυτική αίρεση που είχε τεθεί στο μεταβιβαστικό συμβόλαιο, δεν έχει στην πραγματικότητα πληρωθεί, αφού την πλήρωσή της, επροκάλεσαν κατ` αντίθεση προς την καλή πίστη και τα συναλλακτικά ήθη οι ίδιοι οι εναγόμενοι (πωλητές), διότι κατά τη σύναψη της πωλήσεως εγνώριζον ότι δεν ανήκε σε αυτούς η διεκδικηθείσα ως άνω έκταση του οικοπέδου, αφού δεν είχαν ποτέ δικαίωμα κυριότητας επ` αυτής.

Επί της ως άνω αγωγής εκδόθηκε αρχικά πρωτόδικος απόφαση και ακολούθως μετά από άσκηση εφέσεως απόφαση του Εφετείου Αθηνών, με τις οποίες αναγνωρίζεται ότι η διαλυτική αίρεση που είχε τεθεί στο αγοραπωλητήριο συμβόλαιο δεν έχει πληρωθεί για την μη διεκδικούμενη έκταση των 561,53 τ.μ. και συνεπώς δεν απωλέσθηκε η κυριότητα των εναγόντων επ` αυτή της εκτάσεως.

Ακολούθως και επειδή ανέκυψαν αμφιβολίες περί του αν οφείλεται φόρος μεταβιβάσεως κατά την μεταγραφή της αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών, διατυπώθηκε το εν αρχή ερώτημα.

B. Επί του ως άνω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του κράτους εγνωμοδότησε ως ακολούθως:

II. Σύμφωνα με το άρθρο 1 του A.N. 1521/1950 "περί φόρου μεταβιβάσεως ακινήτων", όπως τροποποιήθηκε, και κυρώθηκε με τον N. 1587/1950 "Εφ` εκάστης εξ επαχθούς αιτίας μεταβιβάσεως ακινήτου ή πραγματικού επί ακινήτου δικαιώματος επιβάλλεται φόρος επί της αξίας αυτών".

Περαιτέρω στο άρθρο 2 παρ. 3 του ιδίου ως άνω νόμου, αναφέρονται περιοριστικά οι περιπτώσεις οφειλής φόρου μεταβιβάσεως κατά τη μεταγραφή δικαστικών αποφάσεων ή σημείωση στο βιβλίο μεταγραφών ήτοι:

α) αποφάσεως δικαστικής διεπομένης υπό των διατάξεων του άρθρου 881 της Πολιτικής δικονομίας ένεκα μη εκτελέσεως προσυμφώνου μεταβιβάσεως κ.λπ.

β) αποφάσεως δικαστικής διά της οποίας αναγνωρίζεται τελεσιδίκως δικαίωμα κυριότητας επί ακινήτου κ.λπ. επ` ονόματι προσώπου τινός, λόγω υπερβάσεως εντολής του φερομένου ως εντολοδόχου αυτού και

γ) αποφάσεως δικαστικής διά της οποίας ακυρούται λόγω εικονικότητος συμβόλαιον μεταβιβάσεως ακινήτου ή πραγματικού επ` αυτού δικαιώματος ή πλοίου - ο ζητών την μεταγραφή ή την σημείωση εις το περιθώριον του βιβλίου μεταγραφών υποχρεούται προς της ενέργειας της μεταγραφής κ.λπ. να επιδώσει δήλωση εις τον αρμόδιον Oικονομικόν λφορον και να καταβάλει συγχρόνως τον φόρο μεταβιβάσεως.

Εξάλλου στο άρθρο 16 (όπως, η παρ. 4 αυτού αντικαταστάθηκε με το άρθρο 47 παρ. 1 του N. 542/1977) ορίζεται ότι:

"1....2. Εάν η μεταβίβασις, υπό αναβλητικήν ή διαλυτικήν αίρεσιν, ματαιωθεί, συνεπεία ατονίας της αναβλητικής ή εξόδου της διαλυτικής αιρέσεως, επιστρέφεται το ήμισυ του καταβληθέντος φόρου. 3. 4. Εάν εντός τεσσάρων ετών από της καταρτίσεως του οριστικού συμβολαίου μεταβιβάσεως ακυρωθεί τούτο ένεκεν ελαττώματος αφορώντας εις τας νομικάς σχέσεις του πωλητού προς το ακίνητον ή ένεκεν άλλων εξαιρετικών λόγων, δεν επιβάλλεται φόρος μεταβιβάσεως διά την ακύρωση, ο δε επί της αρχικής μεταβιβάσεως φόρος περιορίζεται εις το ήμισυ του αναλογούντος τοιούτου επί της αγοραίας αξίας του ακινήτου. Tυχόν επί πλέον καταβληθείς ή βεβαιωθείς φόρος επιστρέφεται ή εκπίπτεται κατά περίπτωση. 5...6....7....".

III. Επειδή σύμφωνα με τα υπό της παρατεθείσης ως άνω διατάξεως της παρ. 3 του άρθρ. 2 του Νόμου 1587/1950 οριζόμενα επί μεταγραφής ή σημειώσεως στο περιθώριο του βιβλίου μεταγραφών αποφάσεως δικαστικής, εκ των στη διάταξη αυτή αναφερομένων τοιούτων, επιβάλλεται όπως προ της ενεργείας της μεταγραφής ή της σχετικής σημειώσεως να επιδοθεί δήλωση στον αρμόδιο οικονομικό λφορο και να καταβληθεί συχρόνως ο αναλογών φόρος μεταβιβάσεως ακινήτων, ο οποίος κατά τις διατάξεις της περίπτ. γ` της παρ. 1 του άρθρου 3 του ιδίου νόμου, υπολογίζεται επί της αξίας, την οποία θα έχει το ακίνητο κατά την ημέρα της μεταγραφής. Στις περιοριστικώς όμως αναφερόμενες ως άνω περιπτώσεις δεν μπορεί να υπαχθεί, ως μη συγκαταλεγόμενη μεταξύ των μνημονευομένων, και η απόφαση με την οποία αναγνωρίζεται η "μη έξοδος" της διαλυτικής αιρέσεως υπό την οποία είχε καταρτισθεί το μεταβιβαστικό συμβόλαιο και η απώλεια ως εκ τούτου της κυριότητος των αγοραστών επί του πωληθέντος ακινήτου. Τοσούτο μάλλον που με την απόφαση αυτή δεν λαμβάνει χώρα νέα μεταβίβαση του ακινήτου, στοιχείο που αποτελεί την αιτία (ratio) της φορολόγησης των μνημονευομένων περιπτώσεων, αλλ` απεναντίας αναγνωρίζεται δι` αυτής το αδιατάρακτο της κυριότητος των αγοραστών επί του ακινήτου και η εγκυρότητα του μεταβιβαστικού συμβολαίου, κατά τη σύνταξη μάλιστα του οποίου κατεβλήθη και ο αναλογών φόρος.

IV. Εξάλλου, όπως προκύπτει εκ του συνδυασμού των διατάξεων των άρθρων 1 παρ. 1, 3, 4, 5 και 16 παρ. 2 και 6 του N. 1584/50 επί πάσης εξ` επαχθούς αιτίας μεταβιβάσεως ακινήτου, επιβάλλεται φόρος μεταβιβάσεως, εφόσον κατιρτίσθη οριστική σύμβαση περιβληθείσα τον κατά το άρθρο 369 A.K. τύπον του συμβολαιογραφικού εγγράφου, αδιαφόρως αν αυτή συνήφθη υπό αναβλητικήν ή διαλυτικήν αίρεση και μόνο ζήτημα επιστροφής του ημίσεως του φόρου γεννά κατά την στο άρθρο 16 παρ. 6 του N. 1597/50 διαγραφόμενη διαδικασία σε περίπτωση πληρώσεως της συμφωνηθείσης αναβλητικής αιρέσεως ή εξόδου της διαλυτικής, εφόσον η συνδρομή ταύτης ή εκείνης της περιπτώσεως επιδρά επί της όλης δικαιοπραξίας κατά τα άρθρα 201 και 202 AK, ώστε επί μεν της πληρώσεως της αναβλητικής αιρέσεως τα αποτελέσματα της δικαιοπραξίας να μην επέρχονται, επί δε εξόδου της διαλυτικής να ανατρέπονται αυτοδικαίως (βλ. και Γιαννόπουλου Γεν. Αρχαί, τόμος B` παρ. 201-202).

Συνεπώς, και στην περίπτωση ακόμα πληρώσεως της διαλυτικής αιρέσεως, δεν θα ετίθετο θέμα φορολόγησης της επανόδου του ακινήτου στους πωλητές, παρά μόνο θέμα επιστροφής του ημίσεως του καταβληθέντος φόρου.

V. Εν όψει των ανωτέρω, στο τεθέν ερώτημα προσήκει αρνητική απάντηση.