Ομιλία της υφυπουργού Κ. Παπανάτσιου σε Επιτροπή της Βουλής κατά τη συζήτηση του πολυνομοσχεδίου «Πτωχευτικός Κώδικας, Διοικητική Δικαιοσύνη, Τέλη-Παράβολα, Οικειοθελής Αποκάλυψη Αδήλωτων Εισοδημάτων, Ηλεκτρονικές Συναλλαγές, τροποποιήσεις του Ν. 4270/20

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ (Υφυπουργός Οικονομικών): Αξιότιμες συναδέλφισσες και συνάδελφοι, η Κυβέρνησή μας από την πρώτη μέρα έθεσε στο στόχαστρο τη φοροδιαφυγή. Η φοροδιαφυγή αποτελεί μια από τις σημαντικότερες αιτίες που η χώρα μας βρίσκεται σε οικονομική και κοινωνική κρίση διαρκείας. Η φοροδιαφυγή δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, δεν είμαι μια απλή μορφή παραβατικότητας, είναι υπεύθυνη για τις μεγάλες ανισότητες που μάστισαν τη χώρα πριν και κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Μεγάλα και ευνοημένα στρώματα της ελληνικής κοινωνίας απέφυγαν συστηματικά και για δεκαετίες, να πληρώσουν το μερίδιο που τους αντιστοιχούσε σε βάρος των υπολοίπων πολιτών, αλλά και σε βάρος της σημερινής και της επόμενης γενιάς με την υπερχρέωση της χώρας.

Επιδείξαμε την πολιτική βούληση που δεν είχαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις και κυνηγούμε ακατάπαυστα τη φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο και τη διαφθορά. Δεν εφησυχάζουμε, γιατί ο αγώνας αυτός είναι διαρκής, γνωρίζουμε ότι κάθε μέτρο που θα πάρουμε οι φοροφυγάδες οι συνεργοί τους, θα προσπαθήσουν να το εξουδετερώσουν. Εξελίσσονται συνεχώς χρησιμοποιώντας τις παλιές δοκιμασμένες μεθόδους, αλλά και οποιοδήποτε νέο εργαλείο εξυπηρετεί τους σκοπούς τους. Αλλά το ίδιο όμως κάνουμε εμείς. Θέλουμε να νιώθουν την ανάσα των ελεγκτικών και διωκτικών αρχών και να καταλάβουν ότι η φορολογική συμμόρφωση είναι η καλύτερη επιλογή που θα έχουν στη διάθεσή τους.

Στο παρόν σχέδιο νόμου περιλαμβάνεται μια σειρά από άρθρα και διατάξεις, που στόχο έχουν την αποκάλυψη για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής. Πρόκειται για το Πρόγραμμα για την οικειοθελή αποκάλυψη της φορολογητέας ύλης παρελθόντων ετών, τα μέτρα για την προώθηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών και την καταπολέμηση της απόκρυψης εσόδων, τις ρυθμίσεις για την βραχυπρόθεσμη μίσθωση ακινήτων στο πλαίσιο της οικονομίας του διαμοιρασμού, καθώς και ορισμένες άλλες ρυθμίσεις.

Περιμένουμε, ότι οι διατάξεις αυτές θα φέρουν πρόσθετα έσοδα, τα οποία δεν έχουν συνυπολογιστεί στο πλαίσιο του Προϋπολογισμού, είναι αυτά που χαρακτηρίζονται σαν να μη παραμετρικά. Είναι δύσκολο να υπολογιστούν εκ των προτέρων τα έσοδα αυτά, αλλά έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε, ότι θα είναι σημαντικά.

Οι πολύ καλές επιδόσεις του 2016 στα φορολογικά έσοδα έδειξαν, ότι μπορούμε να πετύχουμε το σκοπό αυτό. Και βέβαια εμείς επιστρέφουμε στην κοινωνία την υπέρβαση των στόχων. Αυτό κάνουμε και με τη χορήγηση του βοηθήματος, που θα ψηφίσουμε και σε λίγο στους χαμηλοσυνταξιούχους και τα μέτρα για τους νησιώτες του Βορείου και Ανατολικού Αιγαίου που έχουν πληγεί από την προσφυγική κρίση.

Το πρόγραμμά της οικειοθελούς γνωστοποίησης αδήλωτων εισοδημάτων, θα συμβάλει στην αύξηση των δημοσίων εσόδων χωρίς να επιβραβεύει ή να ενθαρρύνει την παραβατική συμπεριφορά. Επειδή κάποιοι συνάδελφοι πριν έθεσαν το θέμα, ότι ξέρετε θα πάνε μόνο στη ρύθμιση, αυτοί που δεν έχουν ή έχει ξεκινήσει ο έλεγχος ή έχουν υποψία ελέγχου. Θα ήθελα εδώ να αναφέρω ένα στοιχείο, ότι αυτή τη στιγμή 1.230.000 Α.Φ.Μ. με εισαγγελική παραγγελία είναι σε διασταύρωση οι καταθέσεις τους με τα εισοδήματά τους από το 2011 μέχρι το 2016.

Όσοι φορολογούμενοι δεν υπόκεινται σε έλεγχο και έχουν αποκρύψει εισοδήματα, εάν επιλέξουν, να μην ενταχθούν στο πρόγραμμα, μπορούν να εντοπιστούν μέσω των εργαλείων που έχουμε, όπως είναι η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών σε επίπεδο Ε.Ε. και ΟΑΣΑ, πλέον. Αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών με τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και όπως σας είπα και πριν, με την αυτοματοποιημένη διασταύρωση καταθέσεων και φορολογικών δηλώσεων στη Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. Ένα πρόγραμμα που με τη δικιά μας Κυβέρνηση ξεκινήσαμε. Ξεκίνησε πιλοτικά από τις αρχές του 2015 και αυτή τη στιγμή είμαστε η μοναδική χώρα στην Ευρώπη που έχει  ένα τέτοιο πρόγραμμα και το έχουμε βάλει σε εφαρμογή.

Δεν υπάρχει καμία φορολογική αμνηστία δεδομένου ότι ο κύριος φόρος θα καταβάλλεται στο ακέραιο. Παρέχει μειώσεις στα πρόστιμα και τις προσαυξήσεις καθώς και ποινική αμνηστία για το αδίκημα της φοροδιαφυγής. Είναι ένας λόγος δελεαστικός για να έρθουν όλοι να δηλώσουν τα εισοδήματά τους. Σε αυτό μπορούν να ενταχθούν φυσικά και νομικά πρόσωπα, φορολογικοί κάτοικοι Ελλάδας και φορολογικοί κάτοικοι εξωτερικού, για εισοδήματα όμως και κεφάλαια πηγής Ελλάδας. Περιλαμβάνονται φορολογούμενοι για τους οποίους δεν έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου, για όσους έχει εκδοθεί εντολή ελέγχου και δεν έχει κοινοποιηθεί προσωρινός προσδιορισμός φόρου, αλλά ακόμη και αυτοί στους οποίους έχει κοινοποιηθεί προσωρινός και δεν έχει κοινοποιηθεί ο οριστικός προσδιορισμός φόρου. Διαφέρει ο συντελεστής του πρόσθετου φόρου για κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες. Δεν φτάνει το 70% και το 80% όπως αναφέρθηκε από κάποιον βουλευτή.

Αν θέλετε μπορώ να αναφέρω παραδείγματα για νομικά πρόσωπα ΑΕ, ΕΠΕ μπορεί να είναι στο 25,92% χωρίς εντολή ελέγχου, 27,12% με εντολή ελέγχου με προσωρινό προσδιορισμό του φόρου στα 30%. Στα φυσικά πρόσωπα χωρίς εντολή ελέγχου μπορεί να είναι 48,06% με εντολή ελέγχου 50,85% προσωρινός προσδιορισμός φόρου 56,25%. Από το πρόγραμμα εξαιρούνται πρόσωπα που διαχειρίστηκαν δημόσιο χρήμα από θέσεις εξουσίας όπως πρωθυπουργοί, υπουργοί, βουλευτές καθώς και οι στενοί συγγενείς. Το πρόγραμμα οικειοθελώς αποκάλυψης, αποτελεί την τελευταία ευκαιρία για όσους έχουν αποκρύψει εισοδήματα να τα εμφανίσουν. Θα δώσει τη δυνατότητα στους φορολογούμενους να συμπεριλάβουν τα πραγματικά εισοδήματά τους στην δήλωση περισυλλογής, την οποία και θα συγκεντρώνεται το σύνολο των πληροφοριών για κάθε φορολογούμενο από εδώ και μετά.

Τα εργαλεία που έχουν στη διάθεση τους οι φορολογικές αρχές,  όπως είπα και πριν είναι πλέον πολύ ισχυρά και με αυτά τα εργαλεία δεν έχει να φοβάται κανείς ο οποίος νόμιμα μπορεί να έχει τα χρήματα του στο εξωτερικό ή στα πιστωτικά ιδρύματα της Ελλάδας ή ακόμη και στο μαξιλάρι του αν τα έχει αποκτήσει με νόμιμο τρόπο. Δεν σημαίνει δηλαδή ότι όλες αυτές οι υποθέσεις που είναι σε διασταύρωση θα μας φέρουν τόσους φοροφυγάδες. Αυτοί που έχουν πραγματικά τα κίνητρα αυτά, θα πρέπει να καταλάβουν ότι είναι στο συμφέρον τους να εκμεταλλευτούν αυτή την τελευταία ευκαιρία.

Με τα μέτρα και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές, επιχειρούμε να δημιουργήσουμε το κατάλληλο περιβάλλον αλλά και να δώσουμε κίνητρα, ώστε να περιορίσουν οι πολίτες τις συναλλαγές με μετρητά, τα οποία αποτελούν το όχημα για απόκρυψη εσόδων από τις επιχειρήσεις και τους επαγγελματίες. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης, θεσπίζεται το πλαίσιο ώστε να υποχρεωθούν σταδιακά όλες οι επιχειρήσεις της χώρας να δέχονται ηλεκτρονικές συναλλαγές. Δίνουμε δηλαδή στο πολίτη, τη δυνατότητα να πληρώσει με κάρτα ή άλλο ανάλογο τρόπο όταν το επιθυμεί χωρίς να συναντάει την άρνηση του εμπόρου.

Παράλληλα θεσπίζουμε τους επαγγελματικούς λογαριασμούς των επιχειρήσεων, μέσω των οποίων διενεργούνται συναλλαγές που αφορούν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. Με αυτό τον τρόπο, οι φορολογικές αρχές θα έχουν πλήρη εικόνα των συναλλαγών μεταξύ των πολιτών και των επιχειρήσεων, που διενεργήθηκαν με ηλεκτρονικές πληρωμές. Στοιχειώδες μέτρο είναι και η υποχρέωση των επιχειρήσεων, να ενημερώνουν τους καταναλωτές με ευκρινή ανακοίνωση στο κατάστημα, σχετικά με την αποδοχή ηλεκτρονικών πληρωμών.

Επίσης, θεσπίζουμε το πλαίσιο με το οποίο συνδέεται πλέον το αφορολόγητο με τις δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί με ηλεκτρονικές πληρωμές. Γενικά φροντίζουμε να διευκολύνουμε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, και σίγουρα θα συμπεριληφθούν οι προτάσεις που ακούστηκαν εδώ μέσα σήμερα- για τους ηλικιωμένους, τους ΑμεΑ-μαζί με άλλες προτάσεις, αφήνοντας τους ίδιους να επιλέξουν με ποιο τρόπο θα γίνεται η εξόφληση των συναλλαγών τους, δηλαδή αν θα είναι ηλεκτρονικά ή με μετρητά.

Στην ίδια δέσμη μέτρων περιλαμβάνεται και η δημόσια λοταρία, ένα μέτρο το οποίο αποτέλεσε ισχυρό κίνητρο για την προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών σε άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως για παράδειγμα η Πορτογαλία που έχει εφαρμοστεί. Ο σκοπός είναι να επιβραβεύσουμε τους πολίτες που χρησιμοποιούν ηλεκτρονικές πληρωμές, δίνοντας τους τη δυνατότητα να κερδίσουν χρηματικά ή και έπαθλα σε είδος. Επιπλέον, περιλαμβάνουμε γενική εξουσιοδοτική διάταξη όπου δίνουμε τη δυνατότητα θέσπισης επιπλέον κινήτρων μέσω υπουργικής απόφασης, για την προώθηση των ηλεκτρονικών πληρωμών.

Για λόγους αυξημένου κίνδυνου ξεπλύματος μαύρου χρήματος, καθιστούμε υποχρεωτική την ταυτοποίηση του ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής με τον κάτοχο του. Δηλαδή, δεν δεχόμαστε τις κάρτες που μπορεί να πάει κάποιος στο περίπτερο να δώσει 50 ευρώ να πάρει μια ανώνυμη κάρτα και με αυτό τον τρόπο να μπορεί να ψωνίσει. Είμαστε έτοιμοι να προχωρήσουμε στην διασύνδεση των φορολογικών μηχανισμών με τις βάσεις δεδομένων του Υπουργείου Οικονομικών, κάτι το οποίο έπρεπε να έχει γίνει εδώ και πολλά χρόνια. Οι αναγκαίες λεπτομέρειες, θα καθοριστούν με υπουργικές αποφάσεις.

Στις ρυθμίσεις για την οικονομία διαμοιρασμού, δηλαδή την ευκαιριακή και βραχυπρόθεσμη εκμίσθωση ακινήτων, επειδή αναφέρθηκε και προηγουμένως, διαμορφώσαμε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία το απαραίτητο θεσμικό πλαίσιο, ώστε τα εισοδήματα από αυτή την δραστηριότητα, να είναι υποχρεωτικό να δηλώνονται και το εισόδημα που αποκτάται από τον εκμισθωτή θεωρείται εισόδημα από ακίνητη περιουσία. Από φορολογική σκοπιά, σε αυτή την περίπτωση δεν μπορεί να ξεπερνά τις 12.000 ευρώ. Άρα, δεν μιλάμε ούτε για 35.000 ούτε για 50.000 ευρώ.

Με το άρθρο 101, παρατείνουμε για το φορολογικό έτος 2016 τη ρύθμιση για τους περιστασιακά ή ευκαιριακά απασχολούμενους- άνεργοι, νοικοκυρές, φοιτητές-με εισόδημα έως 6.000 και τεκμαρτό εισόδημα έως 9.500 και για τους οποίους ισχύει η μείωση φόρου των μισθωτών εφόσον δεν είναι επιτηδευματίες.

Με το άρθρο 108, η χώρα μας συμμορφώνεται με τη σύσταση της εργαλειοθήκης του ΟΟΣΑ για την ρύθμιση της αγοράς των μικρών αποσταγματοποιών τσίπουρου και τσικουδιάς. Καθιερώνεται η υποχρέωση έκδοσης φορολογικών στοιχείων και τήρησης λογιστικών βιβλίων για όλες τις πωλήσεις του συγκεκριμένου προϊόντος, η ρύθμιση στοχεύει στην εξυγίανση της αγοράς την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, την προστασία των νόμιμων αποσταγματοποιών και τη διασφάλιση των δημόσιων εσόδων. Για όσους δε επιθυμούν να το εμπορεύονται δίνουμε τη δυνατότητα να παράγουν μέχρι 120.000 κιλά για κατανάλωση από τους ίδιους και την οικογένεια τους ή τους προσκεκλημένους, χωρίς την έκδοση παραστατικών διακίνησης αλλά μόνο με την άδεια απόσταξης και βεβαίως του ειδικού φόρου κατανάλωσης.

Είπαμε και χθες ότι υπάρχει ΠΟΛ 1092 της 3/4/2014 που δίνει κάποια κίνητρα για την καλύτερη αντιμετώπιση. Επίσης, τα φυσικά πρόσωπα επιτηδευματίες, οι οποίοι είναι κοντά στις 495.000, έχουν το ακατάσχετο όλων των φυσικών προσώπων 1250 ευρώ και για τα νομικά πρόσωπα που είναι γύρω στις 215.000, έρχεται ο εξωδικαστικός συμβιβασμός που θα μπορέσουν να εξυγιάνουν την επιχείρησή τους και με αυτό τον τρόπο, δεν θα είναι απαραίτητο να υπάρχει ο ακατάσχετος λογαριασμός.

Επίσης, για το άρθρο 102 που ρώτησε ο κύριος Βεσυρόπουλος. Για την τροποποίηση της παραγράφου 6 του άρθρου 39.β από την προηγούμενη διάταξη, αφαιρέθηκε η υποχρέωση για τους φορολογούμενους να έχουν υποβάλει τις συγκεντρωτικές καταστάσεις πελατών-προμηθευτών επειδή είχαν πάρα πολλές παραβάσεις. Δεύτερον, οι φορολογικές παραβάσεις του άρθρου 55, γιατί αυτές καταργήθηκαν με το ν.4337/2015 και τα πρόστιμα για έκδοση και λήψη εικονικών τιμολογίων, δημιουργήθηκε το άρθρο 66 με τις ποινικές διατάξεις για τα εικονικά. Θα το εξετάσουμε για να δούμε αν υπάρχει κάποια παράβαση και θα το επαναφέρουμε στην Ολομέλεια. 

Για το άρθρο 103, φυσικά πρόσωπα που κατέχουν μετοχές, μερίδια ή μερίδες εταιριών εγκατεστημένες σε κράτη-μέλη της Ε.Ε., εξαιρουμένων των μη συνεργάσιμων κρατών, απαλλάσσονται από τον ειδικό φόρο ακινήτων, εφόσον είναι φορολογικοί κάτοικοι κράτους - μέλους της Ε.Ε., το ακίνητο αποκτήθηκε από την εταιρία έως τις 31/12/2009, έχουν αποκαλύψει στις φορολογικές αρχές τα στοιχεία τους από το 2007, έχουν αποκτήσει έστω και εκπρόθεσμα ΑΦΜ στην Ελλάδα και η υπόθεση δεν εκκρεμεί σε δικαστήριο.

Για την εκπρόθεσμη εγγραφή στο φορολογικό μητρώο επιβάλλεται πρόστιμο 2.500 ευρώ για κάθε έτος καθυστέρησης και με τη συγκεκριμένη ρύθμιση αντιμετωπίζεται το ενδεχόμενο κατάσχεσης ακινήτων στην περίπτωση που κάτοικοι του εξωτερικού απέκτησαν μέσω εταιρείας ακίνητο στην Ελλάδα πριν από το 2010, όταν δεν υπήρχε υποχρέωση απόκτησης ΑΦΜ και μετά το 2010 απέκτησαν εκπρόθεσμο Α.Φ.Μ. όταν έγινε υποχρεωτικό. Επιβάλλεται πρόστιμο ανάλογο με την παράλειψη, δηλαδή με την εκπρόθεσμη απόκτηση του ΑΦΜ και αποφεύγεται το ενδεχόμενο καταγγελιών στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων για παρεμπόδιση της ελεύθερης κίνησης κεφαλαίων και της ελευθερίας εγκατάστασης.

Όσον αφορά τα καζίνο, το συγκεκριμένο άρθρο για το Ελληνικό περιλήφθηκε γιατί η Κυβέρνηση έχει την υποχρέωση, βάσει συμφωνίας, να αλλάξει το θεσμικό πλαίσιο για τα καζίνα στην Αττική έπειτα από την κύρωση στη Βουλή της σύμβασης για το Ελληνικό. Πρόθεσή μας, βέβαια, είναι το ζήτημα να επιλυθεί συνολικά. Για να μη θεωρηθεί αποσπασματική η ρύθμιση, το άρθρο για το Καζίνο Πάρνηθας, το αποσύρουμε και θα έρθει στο επόμενο διάστημα μαζί με διατάξεις που επιλύουν προβλήματα που αντιμετωπίζουν και άλλα καζίνα στη χώρα και γενικότερες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο, έπειτα από διαβούλευση και με τους αρμόδιους φορείς. Θα ακούσουμε και το Καζίνο Πάρνηθας και όλα τα άλλα καζίνα και θα προχωρήσουμε μέσα στον Ιανουάριο σε καινούργιο νομοσχέδιο.

Για το άρθρο 71, που αφορά κατά κύριο λόγο τον ΟΠΑΠ, οι ορισμοί για το τι είναι ηλεκτρονικό χρήμα, η αντιπροσώπευση και όλα τα υπόλοιπα, ορίζονται στους ν.3862/2010 και ν.4021/2011. Επίσης, ορίζεται στους νόμους αυτούς και η διαδικασία αδειοδότησης για κάθε εργασία. Με την παράγραφο 3 επιχειρούμε να διαλευκάνουμε το τοπίο και να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρέπει να γίνεται οποιαδήποτε εργασία σχετικά με τις πληρωμές, η οποία έρχεται σε αντίθεση με αυτά που ορίζονται ακριβώς στους νόμους που προανέφερα. Η πρόθεσή μας είναι να περιοριστούν φαινόμενα ξεπλύματος μαύρου χρήματος θεσπίζοντας κανόνες δέουσας επιμέλειας. Σε κάθε περίπτωση, θα επανεξετάσουμε τις εν λόγω διατάξεις, προκειμένου να μην υπάρχει οποιοδήποτε ζήτημα αντίθετο με τις προθέσεις μας.

Τέλος, όσον αφορά τις προμήθειες των τραπεζών, έχουν γίνει πολλές συζητήσεις της Κυβέρνησης με τις τράπεζες για το θέμα αυτό και με την Τράπεζα της Ελλάδος. Έχει ασκηθεί πίεση, ώστε να μειωθούν και έχουν μειωθεί αρκετά τον τελευταίο χρόνο σαν αποτέλεσμα των πιέσεών μας. Υπάρχει ο κοινοτικός κανονισμός 751/2015, με τον οποίο δεν έχει γίνει εναρμόνιση, ο οποίος ρυθμίζει τα θέματα σχετικά με τις διατραπεζικές προμήθειες. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα θέμα αρμοδιότητας του Υπουργείου Ανάπτυξης, με το οποίο είμαστε σε στενή συνεργασία και στο νομοσχέδιο, στο άρθρο 67, θεσπίζεται η υποχρέωση των παρόχων υπηρεσιών πληρωμών να δίνουν τιμολογιακά δεδομένα στη Γενική Γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, ώστε να υπάρχει πλήρης διαφάνεια και πίεση για τη μείωση.

Για τα υπόλοιπα ζητήματα και για όποια άλλα ζητήματα υπάρχουν, θα επανέλθω στο τέλος. Πιστεύω ότι, με τα μέτρα που περιλαμβάνει αυτό το σχέδιο νόμου, δίνουμε μια ισχυρή ώθηση στην προσπάθεια για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Στη συνέχεια θα είμαι στη διάθεσή σας για διευκρινήσεις σε επιμέρους θέματα. Ευχαριστώ.