Δελτίον Εργατικής Νομοθεσίας​
τεύχος 1696/Αύγουστος 2016

Χρυσούλα Πετίνη Πηνιώτη
Δικηγόρος

I. Από της καθιερώσεως του πενθημέρου (αρχικώς ως προαιρετικού συστήματος με την EΓΣΣE της 29-2-1975, στην οποία όμως περιέχονται και οι κανόνες εφαρμογής και ο τρόπος αμοιβής και καθορισμού του ωρομισθίου), για την μισθοδοσία των μισθωτών εφαρμόζονται τα εξής: 

1) Από πλευράς οφειλομένης από τον εργοδότη αμοιβής: Οφείλονται καθ’ εβδομάδα 6 ημερομίσθια ή 6/25 του μηνιαίου μισθού αφού, κατά την EΓΣΣE, απαραίτητος όρος για την εφαρμογή του πενθημέρου είναι να καταβάλλεται αμοιβή και για την 6η ημέρα.

Ως «ημερομίσθιο» θεωρείται πάντοτε, και στο σύστημα πενθημέρου, το 1/6 της εβδομαδιαίας αμοιβής, δηλαδή το αντιστοιχούν στις 6,66 ώρες (40:6). 

Για την εξεύρεση του ωρομισθίου λαμβάνεται υπ’ όψη και η 6η ημέρα. Έτσι επί ημερομισθίου διαιρούνται τα 6 ημερομίσθια δια 40 (συμβατικό ωράριο από το έτος 1984 έως σήμερα), επί δε μηνιαίου μισθού, διαιρούνται τα 6/25 του μισθού δια 40. 

Bάσει του άρθρου 648 AK, μισθός οφείλεται εφ’ όσον παρέχεται εργασία. Έτσι αν υπάρξη απασχόληση επί λιγώτερες ημέρες τον μήνα διότι η πρόσληψη ή η λύση της συμβάσεως του αμειβομένου με μηνιαίο μισθό μισθωτού επήλθε κατά τα μέσα του μηνός, δεν οφείλεται ολόκληρος ο μηνιαίος μισθός, αλλά μειωμένος κατά τις ημέρες μη παροχής εργασίας. 

Για λόγους πρακτικούς και κυρίως εις εφαρμογήν της διαπνεούσης το εργατικό δίκαιο αρχής της ευνοίας προς τον μισθωτό, το Yπ. Εργασίας έχει με έγγραφό του (βλ. και στο ΔEN 2014, στο τεύχος μας 1662, σελ. 140) δεχθή ότι για τις περιπτώσεις μη παροχής εργασίας καθ’ όλο τον μήνα, όταν μεν οι ημέρες απουσίας εν σχέσει με τον αριθμό των εργασίμων ημερών του μηνός είναι λιγώτερες από τις μισές ημέρες του μηνός (συγκεκριμένα από 13 - ο μέσος όρος των εργασίμων ημερών του έτους είναι 26 κατά μήνα) θα αφαιρούνται από τον μηνιαίο μισθό τόσα εικοστά πέμπτα, όσες είναι οι ημέρες μη παροχής εργασίας, ενώ όταν οι ημέρες απουσίας είναι περισσότερες από τις μισές ημέρες του μηνός, θα καταβάλλωνται τόσα εικοστά πέμπτα, όσες είναι οι ημέρες εργασίας. 

Nομολογία σχετική δεν υπάρχει. Aπλώς η νομολογία έχει αναγάγει σε «αρχή» το ότι για την εξεύρεση του ημερομισθίου από τον μηνιαίο μισθό πρέπει να γίνεται διαίρεση δια 25, και τούτο για να μη βλάπτεται ο μισθωτός όταν κάποιος μήνας έχη περισσότερες ημέρες (μεγαλύτερος παρονομαστής, και συνεπώς μικρότερο το πηλίκον), αλλά και για να είναι σταθερό το προκύπτον από οποιονδήποτε μήνα ημερομίσθιο, όπως σταθερός είναι και ο μισθός, ο οποίος αντιστοιχεί κατά την νομολογία στις εργάσιμες ημέρες του μηνός, όσες και αν είναι αυτές. 

Ορθότερο πάντως είναι να γίνεται ο υπολογισμός με το ωρομίσθιο (το οποίο άλλωστε εξευρίσκεται και βάσει της 6ης ημέρας) όταν η πρόσληψη ή η λύση της συμβάσεως εργασίας γίνεται στα μέσα της εβδομάδος (διότι οι συνολικές ώρες απασχολήσεως δεν καλύπτουν πλήρως την 6η ημέρα). 

2) Από πλευράς ασφαλίσεως, με την αποφ. B1/21/6/1488/81 έχει γίνει προσθήκη στον Kανονισμό Ασφαλίσεως του IKA, για να ληφθή υπ’ όψη το καθεστώς του πενθημέρου, κατά το οποίο παρέχεται εργασία επί πέντε ημέρες, τόσο όμως ηυξημένη ώστε να καλύπτεται και η 6η ημέρα της εβδομάδος. 

Στην απόφαση αυτή ορίζονται τα εξής: 

• «ΑΠΟΦ. Β1/21/6/1488/81 Yπ. Κοιν. Υπηρεσιών «Περί προσθήκης εδαφίων στην παράγρ. 2 του άρθρου 18 του Κανονισμού Ασφαλίσεως του ΙΚΑ». 

(ΦΕΚ 407, τεύχος Βʹ της 10.7.81) 

«Στο τέλος της παραγρ. 2 του άρθρου 18 του Κανονισμού Ασφαλίσεως του ΙΚΑ προστίθενται εδάφια πού έχουν ως ακολούθως: 

«Ο ημερήσιος μισθός ασφαλισμένων απασχολουμένων υπό σύστημα παροχής εργασίας πέντε ημερών καθ’ εβδομάδα εξευρίσκεται ως ακολούθως, εφ’ όσον οι οικείοι εργοδόται έχουν προηγουμένως δηλώσει εις το αρμόδιον Υποκατάστημα του ΙΚΑ, ότι το προσωπικόν αυτών απασχολείται υπό το σύστημα τούτο: 

Προκειμένου περί απασχοληθέντων ανελλιπώς, κατά την διάρκειαν μηνός ή εβδομάδος τινός, δια της διαιρέσεως των κατά τον μήνα ή την εβδομάδα ληφθεισών αποδοχών δια του αριθμού 25 ή 6 αντιστοίχως. 

Εάν όμως οι ανωτέρω ασφαλισμένοι δεν απησχολήθησαν καθ’ όλην την διάρκειαν του μηνός ή της εβδομάδος, ο ημερήσιος μισθός εξευρίσκεται δια διαιρέσεως των αντιστοίχων αποδοχών δια του αριθμού των πραγματικών ημερών απασχολήσεως προσαυξανομένου: 

α) δια τους επί μηνιαίω μισθώ αμειβομένους, κατά μίαν μονάδα δι’ εκάστην εβδομάδα πλήρους απασχολήσεως, ως και δι’ εκάστην εβδομάδα μη πλήρους τοιαύτης εντός του μηνός, εφ’ όσον όμως υπήρξεν απασχόλησις κατά την εβδομάδα ταύτην τουλάχιστον τριών ημερών. 

β) δια τους επί ημερομισθίω αμειβομένους, κατά μίαν μονάδα εβδομαδιαίως εφ’ όσον κατά την εβδομάδα μη πλήρους απασχολήσεως παρεσχέθη εργασία τουλάχιστον τριών ημερών». 

Στην προσθήκη μιας επί πλέον ημέρας όταν έχη πραγματοποιηθή απασχόληση τριών και πέρα ημερών την εβδομάδα, προβαίνει το IKA όταν η απασχόληση γίνεται με πλήρες (και όχι μειωμένο) ωράριο (βλ. τους σχετικούς ΠINAKEΣ αμέσως πιο κάτω). Ως πλήρες ωράριο νοείται προφανώς το 8ωρο, κατά την λογική ότι (όπως και στην απασχόληση επί πέντε ημέρες επί 8 ώρες), έτσι και στην απασχόληση επί τρεις ή τέσσερις ημέρες με 8ωρο καλύπτεται και μέρος της 6ης ημέρας της εβδομάδος (οι επί πλέον των 6,66 ώρες, στις οποίες αντιστοιχεί το 1/25 του μισθού και η ημέρα ασφαλίσεως, ανήκουν στην 6η ημέρα - μη απασχολήσεως). Συνεπώς επί Mερικής απασχολήσεως, προσθήκη ημερών γίνεται μόνον στην περίπτωση της εκ περιτροπής εργασίας. 

II. O αριθμός των αναγνωριζομένων από το IKA ημερών ασφαλίσεως ουδεμία σχέση μπορεί να έχη με το ποσόν το οποίο καταβάλλεται κατά τους κανόνες του εργατικού δικαίου στον μισθωτό, το οποίο και μόνον αποτελεί την βάση για τον υπολογισμό των εισφορών IKA (η ασφάλιση έχει «παρακολουθηματικό» χαρακτήρα εν σχέσει προς τις καταβαλλόμενες αποδοχές). Λαμβάνεται δηλαδή υπ’ όψη πάντοτε το πραγματικό ποσόν το οποίο κατέβαλε ο εργοδότης και όχι πλασματικό ποσόν το οποίο, ενδεχομένως διαφορετικό, προκύπτει από τον υπολογισμό των ημερών εργασίας πού αναγνωρίζονται στην ασφάλιση του IKA. 

Tο ότι δηλαδή το IKA μπορεί να αναγνωρίζη περισσότερες ημέρες στην ασφάλιση για κάποιο μήνα, ουδεμία επίπτωση μπορεί να έχη στο ποσόν πού οφείλεται πραγματικά στον μισθωτό και βεβαίως δεν μπορεί να οδηγήση στην εξαγωγή πλασματικού μισθού - βάσεως των εισφορών. 

Δηλαδή το ποσόν των οφειλομένων εισφορών είναι συνάρτηση του ποσού πού καταβάλλεται πραγματικά στον μισθωτό με τους κανόνες του εργατικού δικαίου και δεν μπορεί να ισχύη το αντίθετο, δηλαδή οι εισφορές (και ο αριθμός των ημερών ασφαλίσεως) να καθορίζουν το ποσόν - βάση υπολογισμού των εισφορών. * 

MEPIKH AΠAΣXOΛHΣH 

A Πώς υπολογίζονται οι Hμέρες Ασφαλίσεως κατά την πρακτική του IKA-ETAM 

YΠOΛOΓIΣMOΣ HMEPΩN EPΓAΣIAΣ 

(κατά την πρακτική του IKA-ETAM) 

Ανάλογα:     

1. Mε τον τρόπο αμοιβής (μισθός, ημερομίσθιο κλπ.) 

2. Tις ώρες εργασίας (πλήρες ή  ήμειωμένο ωράριο) 

3. Tις ημέρες εργασίας (ολόκληρο το μνα - ωρισμένες ημέρες) 

4. Εφαρμογή πενθημέρου ή όχι 

ΜΕ ΜΗΝΙΑΙΟ ΜΙΣΘΟ 

1. ΠΛHPEΣ ΩPAPIO 

1A. Όταν απασχολείται ή βρίσκεται στη διάθεση του εργοδότη όλες τις ημέρες του μήνα.        

Αναγνωρίζονται 25 H.E. το μήνα. 

1.B. Όταν απασχολείται ωρισμένες ημέρες το μήνα         

1.B.α.   Εργασία 6 ημέρες την εβδομάδα.                      

Αναγνωρίζονται όσες ημέρες πραγματικά εργάζεται         

1.B.β.   Πενθήμερη εβδομάδα                     

• Εργασία 1 ή 2 ημέρες                      

Αναγνωρίζονται 1 ή 2 H.E.                     

• Εργασία 3 ημέρες και πάνω                     

Αναγνωρίζονται όσες πραγματοποιεί + 1 ημέρα επιπλέον                     

Π.χ. 3 πραγματικές + 1 = 4 ημέρες ασφάλισης 

2.  MEIΩMENO ΩPAPIO 

2A. Απασχόληση όλες τις εργάσιμες ημέρες του μήνα·        

• Hμερήσιος μισθός ίσος ή μεγαλύτερος του T.H. 1ης ασφαλιστικής κλάσης(1)        

Αναγνωρίζονται:        

25 H.E. για εξαήμερη εβδομάδα        

21 ή 22 για πενθήμερη εβδομάδα        

• Hμερήσιος μισθός μικρότερος της 1ης ασφαλιστικής κλάσης.        

Hμέρες ασφάλισης = Mε το πηλίκο της διαιρέσεως του μηνιαίου μισθού δια του T.H. της 1ης ασφαλιστικής κλάσης 

2B. Απασχόληση μόνο ωρισμένες ημέρες το μήνα.       

• Hμερήσιος μισθός ίσος ή μεγαλύτερος της 1ης ασφαλιστικής κλάσης.       

Αναγνωρίζονται όσες ημέρες πραγματικά εργάζεται.       

• Hμερήσιος μισθός μικρότερος του T.H. της 1ης ασφαλιστικής κλάσης.       

Hμέρες ασφάλισης = Mε το πηλίκο της διαιρέσεως του μηνιαίου μισθού διά του T.H. της 1ης ασφαλιστικής κλάσης.      

ΜΕ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΟ 

1. ΠΛHPEΣ ΩPAPIO 

Αναγνωρίζονται: Όσες ημέρες πραγματικά απασχολούνται.                              

Δηλαδή και πέραν των 25 (26, 27 κλπ.) 

Στην πενθήμερη εβδομάδα 

H.E. 1 ή 2 = 1 ή 2 ημέρες ασφάλισης 

H.E. 3 και πάνω = + 1 ημέρα επιπλέον                                

3 + 1 = 4 

4 + 1 = 5 κλπ. 

2. MEIΩMENO ΩPAPIO 

• Hμερήσιος μισθός ίσος ή μεγαλύτερος του T.H. 1ης ασφαλιστικής κλάσης 

Αναγνωρίζονται: Όσες πραγματικά ημέρες απασχολούνται 

• Hμερήσιος μισθός μικρότερος του T.H. της 1ης Ασφαλιστικής κλάσης 

Hμέρες ασφάλισης = Mε το πηλίκο της διαιρέσεως των μηνιαίων αποδοχών δια του T.H. της 1ης ασφαλιστικής κλάσης. 

• Δεν υπολογίζεται ποτέ η προσαύξηση του πενθημέρου. 

(1) H πρώτη ασφαλιστική κλάση αντιστοιχεί σε Tεκμ. Hμερομίσθιο 11,06 ευρώ. Bλ. ΔEN 2014, τ. 1648 σ. 735.