ΘΕΜΑ: Υποχρέωση απόκτησης ΑΦΜ ή ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου από μη εγκατεστημένα στη χώρα μας υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα κατα την εισαγωγή και εξαγωγή εμπορευμάτων καθώς και την υπαγωγή εμπορευμάτων σε τελωνειακά ανασταλτικά καθεστώτα 

Με αφορμή προφορικά και γραπτά ερωτήματα τελωνειακών αρχών και οικονομικών φορέων καθώς και των τελωνειακών τους αντιπροσώπων αναφορικά με την υποχρέωση ή μη απόκτησης ΑΦΜ για εγκατεστημένα σε άλλο Κράτος Μέλος της Ε.Ε ή εκτός Ε.Ε υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας και πραγματοποιούν εισαγωγές και εξαγωγές εμπορευμάτων ή θέτουν εμπορεύματα τρίτων χωρών σε τελωνειακά ανασταλτικά καθεστώτα μέσω υποβολής των κατά περίπτωση προβλεπομένων τελωνειακών παραστατικών, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

i. Αριθμοί αναγνώρισης οικονομικών φορέων:για τελωνειακούς σκοπούς (αριθμός EORI) και σκοπούς ΦΠΑ (ΑΦΜ) 

Με τον καν. αριθ. 312/2009 της Επιτροπής καθιερώθηκε, από 01.07.2009, η χορήγηση ενός αριθμού καταχώρησης και αναγνώρισης σε κάθε οικονομικό φορέα (αριθμός EORI-Economic Operator Registration Identification) ώστε να χρησιμεύει ως κοινό στοιχείο αναφοράς στις συναλλαγές των οικονομικών φορέων με τις τελωνειακές αρχές σε όλη την Ένωση καθώς και για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των τελωνειακών αρχών των Κρατών-Μελών. 

Ειδικότερα:

• για οικονομικούς φορείς που είναι εγκατεστημένοι εντός του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης, ο αριθμός EORI αποδίδεται από τις τελωνειακές αρχές που είναι υπεύθυνες για τον τόπο όπου είναι εγκατεστημένοι, 
• για οικονομικούς φορείς που είναι εγκατεστημένοι εκτός του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης, ο αριθμός EORI αποδίδεται από τις τελωνειακές αρχές που είναι υπεύθυνες για τον τόπο όπου καταθέτουν για πρώτη φορά διασάφηση. 

Στις υποχρεώσεις των υποκείμενων στο φόρο προσώπων, εμπίπτει, μεταξύ άλλων, σύμφωνα με το άρθρο 36 του Ν.2859/2000 "Κώδικας ΦΠΑ", η απόκτηση μοναδικού αριθμού φορολογικού μητρώου (Α.Φ.Μ). 

Η υποχρέωση απόκτησης ΑΦΜ, μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου, για τους υποκείμενους στο φόρο που είναι εγκατεστημένοι σε άλλο Κράτος-Μέλος της Ε.Ε είναι δυνητική δεδομένου ότι τα πρόσωπα αυτά καθίσταται δυνατόν να αποκτούν ΑΦΜ στη χώρα μας με τη διαδικασία της ΠΟΛ.1113/2013 Α.Υ.Ο. 

Για υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα που δεν είναι μόνιμα εγκαταστημένα στο εσωτερικό της χώρας ή στο εσωτερικό άλλου Κράτους Μέλους, η απόκτηση ΑΦΜ, μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου, είναι υποχρεωτική. 

Ο ορισμός φορολογικού αντιπροσώπου πραγματοποιείται σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας με την κατάθεση πληρεξουσίου εγγράφου στον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ που είναι αρμόδιος για τη φορολογία εισοδήματος του φορολογικού αντιπροσώπου. 

Οι όροι, οι προϋποθέσεις και η διαδικασία ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου καθώς και τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις αυτών καθορίζονται στην ΠΟΛ.1281/1993 Α.Υ.Ο, όπως ισχύει.

Ο φορολογικός αντιπρόσωπος έχει αλληλέγγυα ευθύνη με το υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο (άρθρο 7 της ΠΟΛ.1282/93 Α.Υ.Ο). 

Ευνόητο είναι ότι, ο φορολογικός αντιπρόσωπος αποκτά ΑΦΜ για λογαριασμό κάθε εντολέα του, το οποίο δεν πρέπει να συγχέεται με το ΑΦΜ που διαθέτει ο ίδιος ως φυσικό ή νομικό πρόσωπο. 

Σημειώνεται επίσης ότι, στη βάση δεδομένων EORI, οι οικονομικοί φορείς υποχρεούνται στη σύνδεση του αριθμού EORI που τους έχει αποδοθεί στο Κράτος Μέλος εγκατάστασής τους με όλους τους ΑΦΜ που διαθέτουν σε όσα Κράτη Μέλη δραστηριοποιούνται και τους έχουν αποδοθεί από τις οικείες φορολογικές αρχές για σκοπούς ΦΠΑ. 

ii. Θέση εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία

Έχοντας υπόψη ότι:

• ο εγκατεστημένος σε άλλο Κράτος-Μέλος εισαγωγέας κύριος των εμπορευμάτων δύναται να υποβάλλει διασάφηση εισαγωγής στη χώρα μας μόνο με χρήση του αριθμού EORI, ο οποίος συμπληρώνεται υποχρεωτικά στη θέση 8 "Παραλήπτης" της διασάφησης εισαγωγής, 
• ο αριθμός EORI, ο οποίος αποτελείται από τον κωδικό αναγνώρισης κάθε Κράτους-Μέλους βάσει της κοινοτικής κωδικοποίησης ISO Κρατών-Μελών του καν. αριθ. 1172/95 του Συμβουλίου και έναν μοναδικό κωδικό αναγνώρισης που χορηγείται από κάθε Κράτος-Μέλος και στην Ελλάδα διαμορφώνεται από το πρόθεμα GR και τον ΑΦΜ του οικονομικού φορέα, δεν υποκαθιστά σε καμία περίπτωση τον αριθμό φορολογικού μητρώου (ΑΦΜ), η απόκτηση του οποίου αποτελεί υποχρέωση του υποκείμενου στο φόρο προσώπου βάσει διατάξεων της περί ΦΠΑ νομοθεσίας, 
• ο υποκείμενος στο φόρο εισαγωγέας εγκατεστημένος σε άλλο Κράτος-Μέλος της Ε.Ε καθίσταται αναγκαίο να παρακολουθείται φορολογικά για σκοπούς βεβαίωσης και είσπραξης του φόρου καθώς και για θέματα διοικητικής επίλυσης διαφορών και παραβάσεων της τελωνειακής νομοθεσίας, 
• ο εγκατεστημένος σε άλλο Κράτος-Μέλος εισαγωγέας δικαιούται να εκπίπτει το φόρο που αναλογεί στην εισαγωγή των αγαθών και έχει καταβληθεί στην αρμόδια τελωνειακή αρχή,

σε κάθε περίπτωση θέσης εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ για την υποβολή διασάφησης εισαγωγής, ειδικότερα:

• για εγκατεστημένα σε άλλο Κράτος Μέλος πρόσωπα, μέσω της ΠΟΛ.1113/2013 Α.Υ.Ο ή μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου, 
• για εγκατεστημένα εκτός Ε.Ε πρόσωπα υποχρεωτικά μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου. 

Ο αριθμός φορολογικού μητρώου συμπληρώνεται στη θέση 44 της διασάφησης εισαγωγής ως ακολούθως: 

1718 :ΑΦΜ που έχει αποδοθεί στη χώρα μας στον εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος εισαγωγέα (μέσω της ΠΟΛ.1113/2013 Α.Υ.Ο) 

1719 :ΑΦΜ που έχει αποδοθεί στη χώρα μας στον εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος εισαγωγέα 

μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου 1743:ΑΦΜ που έχει αποδοθεί στη χώρα μας στον εγκατεστημένο σε εγκατεστημένο εκτός Ε.Ε εισαγωγέα μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου 

Σε κάθε περίπτωση απόκτησης ΑΦΜ στη χώρα μας από τον εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος εισαγωγέα, είτε βάσει της ΠΟΛ. 1113/2013 Α.Υ.Ο είτε μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου, δεν απαιτείται η απόκτηση από τον εισαγωγέα νέου αριθμού EORI. 

Κατά τη θέση εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία από εγκατεστημένη εκτός Ε.Ε εταιρεία, πέραν του ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου, για την υποβολή της διασάφησης πρέπει να διερευνάται η απαίτηση για ορισμό έμμεσου τελωνειακού αντιπροσώπου κατά τις ισχύουσες διατάξεις της ενωσιακής τελωνειακής νομοθεσίας. Έμμεσος τελωνειακός αντιπρόσωπος και φορολογικός αντιπρόσωπος δύναται να ορισθεί το ίδιο πρόσωπο. 

Εξυπακούεται ότι, τα ανωτέρω ισχύουν ανεξάρτητα από το τελωνειακό καθεστώς θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία που συμπληρώνεται στη θέση 37α της διασάφησης εισαγωγής (π.χ καθεστώς 40, 42, 45, 07) και ανεξάρτητα από τις ακολουθούμενες τελωνειακές διαδικασίες (συνήθεις ή απλουστευμένες διασαφήσεις). Ωστόσο, ειδικά για τη θέση εμπορευμάτων σε ελεύθερη κυκλοφορία με απαλλαγή ΦΠΑ και άμεση αποστολή σε άλλο Κράτος Μέλος της Ε.Ε (τελωνειακό καθεστώς 42) εφαρμογή έχουν τα προβλεπόμενα στην ΠΟΛ.1006/2015 απόφαση Γ.Γ.Δ.Ε και οι οδηγίες που έχουν δοθεί με την ΠΟΛ.1045/08.04.2016. 

iii. Εξαγωγή εμπορευμάτων 

Σύμφωνα με τις διατάξεις της ενωσιακής τελωνειακής νομοθεσίας, το καθεστώς της εξαγωγής επιτρέπει την έξοδο ενωσιακών εμπορευμάτων από το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης (άρθρο 269 του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα - καν. αριθ. 952/2013). 

Η εξαγωγή πραγματοποιείται με την υποβολή διασάφησης εξαγωγής με τη χρήση τεχνικής επεξεργασίας δεδομένων από πρόσωπο εγκατεστημένο στην Ένωση το οποίο, κατά τις διατάξεις του Ενωσιακού Τελωνειακού Κώδικα σε συνδυασμό με τις οδηγίες που έχουν δοθεί με την αριθ. πρωτ. ΔΤΔ 1068392 ΕΞ/26.04.2016 εγκύκλιο, νομιμοποιείται να υποβάλλει το σχετικό παραστατικό στην αρμόδια τελωνειακή αρχή. 

Σε περίπτωση εξαγωγής εμπορευμάτων από πρόσωπο μη εγκατεστημένο στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, οι διατυπώσεις εξαγωγής τηρούνται υπό την προϋπόθεση ότι το πρόσωπο αυτό θα ορίσει έμμεσο τελωνειακό αντιπρόσωπο (σχετ. η αριθ. πρωτ. ΔΤΔ Α 1068392 ΕΞ/26.04.2016 Δ.Υ.Ο). 

Περαιτέρω, σύμφωνα με τις περί ΦΠΑ διατάξεις και ειδικότερα με την παράγραφο 1 του άρθρου 24 του Ν. 2859/2000 "Κύρωση Κώδικα ΦΠΑ" σε συνδυασμό και με τις οδηγίες που έχουν δοθεί με την αριθ. πρωτ. ΔΤΔ Α 1068392 ΕΞ/26.04.2016, η παράδοση αγαθών που εξάγονται, εκτός της Κοινότητας, από τον πωλητή απαλλάσσεται από το φόρο προστιθεμένης αξίας υπό την προϋπόθεση ότι ο πωλητής εκδίδει τιμολόγιο χωρίς ΦΠΑ και διαθέτει απόδειξη πραγματοποίησης της εξαγωγής (εκτύπωση του ηλεκτρονικού μηνύματος IE599 "Γνωστοποίηση Ολοκλήρωσης Εξαγωγής"). 

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με το άρθρο 13 του Κώδικα ΦΠΑ, παράδοση αγαθών θεωρείται ότι πραγματοποιείται στο εσωτερικό της χώρας, εφόσον κατά το χρόνο γένεσης της φορολογικής υποχρέωσης, δηλ. κατά το χρόνο διάθεσης των αγαθών στον αποκτώντα, τα αγαθά βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας. 

Συμπερασματικά των ανωτέρω:

(α) σε περιπτώσεις όπου τα εμπορεύματα, λόγω του τρόπου μεταφοράς τους, απλά διέρχονται από το εσωτερικό της χώρας μας και η διασάφηση εξαγωγής υποβάλλεται από εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος εξαγωγέα, δεν απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ καθώς δεν πρόκειται για φορολογητέα πράξη στη χώρα μας.

Οι διατυπώσεις εξαγωγής πραγματοποιούνται μόνο με τον αριθμό EORI του πωλητή-εξαγωγέα που συμπληρώνεται στη θέση 2 της διασάφησης εξαγωγής. 

(β) σε περιπτώσεις όπου πραγματοποιούνται παραδόσεις αγαθών στο εσωτερικό της χώρας προς μη εγκατεστημένα στη χώρα μας πρόσωπα με σκοπό την εξαγωγή τους σε τρίτη χώρα, απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ ή ο ορισμός φορολογικού αντιπροσώπου (με την επιφύλαξη της περίπτωσης ε κατωτέρω για εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος αγοραστή). 

(γ) σε περιπτώσεις εμπορευμάτων κυριότητας εγκατεστημένης σε άλλο Κράτος Μέλος της Ε.Ε εταιρείας τα οποία έχουν υποβληθεί σε εργασίες μεταποίησης (φασόν) στη χώρα μας και εν συνεχεία εξάγονται από την Ελλάδα σε τρίτη χώρα, η εξαγωγή που πραγματοποιείται από την εγκατεστημένη σε άλλο Κράτος Μέλος εταιρεία αποτελεί απαλλασσόμενη παράδοση στο εσωτερικό της χώρας και το υποκείμενο στο φόρο πρόσωπο υποχρεούται στην απόκτηση ΑΦΜ για την τήρηση των διατυπώσεων εξαγωγής. 

(δ) σε κάθε περίπτωση υποβολής διασάφησης εξαγωγής από πρόσωπο εγκατεστημένο εκτός Ε.Ε, απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου. 

Ο αριθμός φορολογικού μητρώου συμπληρώνεται στη θέση 44 της διασάφησης εξαγωγής ως ακολούθως:

1732: ΑΦΜ εγκατεστημένου στην Ελλάδα πωλητή 

1734: ΑΦΜ εγκατεστημένου σε άλλο Κ-Μ πωλητή, το οποίο έχει αποδοθεί στη χώρα μας 

1744: ΑΦΜ εγκατεστημένου σε άλλο Κ-Μ πωλητή, το οποίο έχει αποδοθεί στη χώρα μας μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου 

1742: ΑΦΜ εγκατεστημένου σε τρίτη χώρα εξαγωγέα μέσω ορισμού φορολογικού αντιπροσώπου 

(ε) Ωστόσο, σε περιπτώσεις όπου Έλληνας πωλητής (δηλ. πρόσωπο εγκατεστημένο στην Ελλάδα ή πρόσωπο εγκατεστημένο σε άλλο Κ-Μ που έχει αποκτήσει ΑΦΜ στη χώρα μας) με αντισυμβαλλόμενο πρόσωπο εγκατεστημένο σε άλλο Κ-Μ, διαθέτει σύμβαση πώλησης με το πρόσωπο αυτό, από την οποία προκύπτει η υποχρέωση για παράδοση των αγαθών προς εξαγωγή σε πρόσωπο εγκατεστημένο σε τρίτη χώρα, κατ' εφαρμογή του άρθρου 1 παρ 19.γ του καν. 2015/2446 αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τη φορολογική από πλευράς ΦΠΑ μεταχείριση, όπως αυτή προκύπτει από την ΠΟΛ 1167/2013 ΔΥΟ, δύναται να ενεργεί ως εξαγωγέας με τις ευθύνες και τα δικαιώματα των εξαγωγέων. Σε αντίθετη περίπτωση, το πρόσωπο που είναι εγκατεστημένο σε άλλο Κ-Μ ενεργεί ως εξαγωγέας, αποκτά ΑΦΜ στη χώρα μας και τηρεί τις διατυπώσεις εξαγωγής. 

Στις περιπτώσεις αυτές, η θέση 44 της διασάφησης εξαγωγής συμπληρώνεται ως ακολούθως:

1708: ΑΦΜ εγκατεστημένου στη χώρα πωλητή ΠΟΛ.1167/2013 

Διευκρινίζεται ότι, για την υποβολή διασάφησης εξαγωγής, σε κάθε περίπτωση απαιτείται η συμπλήρωση του αριθμού EORI του εξαγωγέα στη θέση 2. 

iv. Υπαγωγή εμπορευμάτων σε τελωνειακό ανασταλτικά καθεστώτα (ειδικά καθεστώτα αποθήκευσης) 

Όπως είναι γνωστό, η υπαγωγή εμπορευμάτων τρίτων χωρών σε ειδικά καθεστώτα αποθήκευσης (τελωνειακή αποταμίευση, ελεύθερη ζώνη), συμβάλλει στην προώθηση του διαμετακομιστικού εμπορίου στη χώρα μας καθώς τα εν λόγω εμπορεύματα κατά το χρονικό διάστημα παραμονής τους στα καθεστώτα αυτά και μέχρι την εκκαθάριση των καθεστώτων δεν υπόκεινται σε εισαγωγικούς δασμούς, ΦΠΑ, τυχόν μέτρα εμπορικής πολιτικής και λοιπές επιβαρύνσεις. 

Η υπαγωγή εμπορευμάτων σε καθεστώς τελωνειακής αποταμίευσης πραγματοποιείται με υποβολή τελωνειακού παραστατικού αποταμίευσης από τον αποταμιευτή-παραλήπτη των εμπορευμάτων. 

Σε περίπτωση υποβολής της διασάφησης αποταμίευσης από παραλήπτη εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος ή εκτός Ε.Ε δεν απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ στη χώρα μας. 

Η υπαγωγή εμπορευμάτων σε καθεστώς Ελεύθερης Ζώνης πραγματοποιείται χωρίς να απαιτείται υποβολή τελωνειακού παραστατικού. 

Συνεπώς, σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος ή σε τρίτη χώρα οικονομικός φορέας εναποθέτει εμπορεύματα σε χώρους Ελευθέρων Ζωνών (σε αποθήκες του Φορέα Διαχείρισης της Ελεύθερης Ζώνης ή εγκατεστημένων εντός Ελευθέρων Ζωνών επιχειρήσεων) δεν απαιτείται να διαθέτει ΑΦΜ στη χώρα μας. 

Ωστόσο, σε περίπτωση που πρόσωπο εγκατεστημένο σε άλλο Κράτος Μέλος ή σε τρίτη χώρα επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί στη χώρα μας με δημιουργία δικής του αποθήκης αποταμίευσης ή δικής του εγκατάστασης εντός της Ελεύθερης Ζώνης απαιτείται η απόκτηση ΑΦΜ.

Επίσης, ανεξάρτητα από την εφαρμογή των περί ΦΠΑ διατάξεων πρέπει να διερευνάται η τήρηση των σχετικών φορολογικών διατάξεων περί εγκατάστασης. 

Διευκρινίζεται ότι, κατά το χρόνο κατά τον οποίο τα αγαθά εξέρχονται από τα καθεστώτα αυτά στο εσωτερικό της χώρας, με την υποβολή διασάφησης θέσης σε ελεύθερη κυκλοφορία, η φορολογική υποχρέωση γεννάται και ο φόρος καθίσταται απαιτητός μαζί με τις δασμολογικές επιβαρύνσεις και τα υποκείμενα στο φόρο πρόσωπα υπόκεινται στις υποχρεώσεις της ενότητας ii της παρούσας. 

Βάσει των ανωτέρω, αποσαφηνίζονται θέματα που αφορούν τις υποχρεώσεις των οικονομικών φορέων που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας στον τομέα του εισαγωγικού, εξαγωγικού και διαμετακομιστικού εμπορίου με την τήρηση των σχετικών τελωνειακών διαδικασιών και παρακαλούμε για την ομοιόμορφη εφαρμογή των σχετικών οδηγιών με σκοπό αφενός τη διευκόλυνση των οικονομικών φορέων και αφετέρου τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου. 

Η ΓΕΝ. Δ/ΝΤΡΙΑ ΤΕΛΩΝΕΙΩΝ & Ε.Φ.Κ 
ΕΙΡ. ΓΙΑΛΟΥΡΉ