YΠOIK 1031870/2690/0016/ΠOΛ.1097/6.3.1997

Ευθύνη διαχ/στών EΠE

O διαχ/στής της "Π. EΠE" και εταίρος αυτής κ. A.Λ. κηρύχθηκε ατομικά σε κατάσταση πτώχευσης με συνέπεια να εκπέσει του αξιώματος του διαχ/στού.

Ακολούθως η ΔOY εφαρμόζοντας το αρ. 16 N. 3190/55 που ορίζει ότι "αν δεν έχουν διοριστεί νόμιμα διαχ/στές ή ο διαχ/στής παραιτήθηκε ή εξέπεσε (π.χ. πτώχευση) και γενικά έπαυσε να έχει την ιδιότητα του διαχ/στή η διαχείριση ανήκει σε όλους τους εταίρους" γνωστοποίησε στον κ. "N.I" ένα εκ των λοιπών εταίρων την ευθύνη του ως συνδιαχ/στή.

O "N.I." αρνήθηκε την οποιαδήποτε ευθύνη του για τα χρέη της EΠE αντιτάσσοντας την εικονικότητα της συμμετοχής του στην εταιρία, την οποία υποστηρίζει με πρωτόδικη αλλά και Εφετειακή απόφαση των δικαστηρίων της Αθήνας.

Το N.Σ.K. αφού έλαβε γνώση όλου του ιστορικού της υπόθεσης εξέδωσε την συνημμένη 750/96 γνωμοδότηση η οποία έγινε δεκτή απ` τον Yφυπουργό Oικονομικών και σύμφωνα με την οποία:

H εικονικότητα της συμμετοχής του "N.I." που απορρέει από την Εφετειακή απόφαση ισχύει μεταξύ των διαδίκων της εν λόγω δίκης και όχι έναντι του Δημοσίου, το οποίο ουδεμία σχέση είχε με τη συγκεκριμένη δίκη, και η εκδοθείσα απόφαση, ως προς το Δημόσιο, έχει μόνο την καθοριζομένη δεσμευτική αποδεικτική δύναμη, ως προς την εμφάνιση, εκπροσώπηση των διαδίκων, προβολή ισχυρισμών και εξαχθείσα γνώμη του δικαστηρίου και κατά τα λοιπά εκτιμάται ελεύθερα ως δικαστικό τεκμήριο.

κατά συνέπεια ο προϊστάμενος της ΔOY μπορεί να ζητήσει την προσωποκράτηση του "N.I." ως νόμιμου διαχ/στού της EΠE για τα χρέη της εταιρίας προς το Δημόσιο.

NOMIKO ΣYMBOYΛIO TOY KPATOYΣ ----------------------------

Αριθ. Γνωμ. 750/1996 (Δ` Τμήμα) -------------------------------

Συνεδρίαση της 5ης Δεκεμβρίου 1996

Περίληψη ερωτήματος: Εάν είναι δυνατή η προσωποκράτηση, κατ` αρ. 46 N. 2065/1992, εταίρου EΠE για χρέη της εταιρείας αυτής προς το Δημόσιο όταν η διαχείριση της εταιρείας αυτής ανήκει σ` όλους τους εταίρους, κατ` αρ. 16 του ν. 3190/1955, λόγω εκπτώσεως του διαχειριστή της συνεπεία πτωχεύσεώς του, και ο μέλλων να προσωποκρατηθεί εταίρος προβάλλει ως εικονική τη συμμετοχή του στην εταιρεία επικαλούμενος προς απόδειξη των ισχυρισμών του αφ` ενός μεν εξώδικη δήλωση των λοιπών εταίρων αφ` ετέρου δε τελεσίδικη δικαστική απόφαση εκδοθείσα σε μεταξύ τους δίκη, όπου αναγνωρίζεται ως εικονική η συμμετοχή του στην οφειλέτιδα εταιρεία. ------------------------------------------------------------------------

Επί του ως άνω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του κράτους γνωμοδότησε ομοφώνως ως ακολούθως:

I. Με το με αρ. πρωτ. 1048241/7047/0016/17.7.1996 έγγραφο της 16ης Δ/νσης (Εισπράξεως Δημοσίων Εσόδων) του Υπουργείου Oικονομικών, Γ` τμήματος, δίδονται ως ιστορικό τα εξής:

Στη Γ` ΔOY Πειραιά είναι βεβαιωμένες απαιτήσεις του Δημοσίου σε βάρος της "Π.EΠE" ύψους 142.600.000 δρχ. πλέον προσ/σεων εκπρόθεσμης καταβολής άνω των 200.000.000 δρχ.

Από το καταστατικό της εταιρίας προκύπτει ότι διαχ/στής της EΠE ήταν ο A.Λ. με ποσοστό συμμετοχής 40% και λοιποί εταίροι οι: 1) A.Λ. με 20%, 2) N.I. με 20% και 3) Δ.Σ. με 20% επίσης.

O διαχ/στής και μέλος της EΠE A.Λ. κηρύχθηκε ατομικά σε κατάσταση πτώχευσης και αυτό είχε σαν συνέπεια να εκπέσει του αξιώματος του ως διαχ/στού.

Ακολούθως η ΔOY εφαρμόζοντας το άρθρο 16 N. 3190/55 που ορίζει ότι "αν δεν έχουν διοριστεί νόμιμα διαχειριστές ή ο διαχ/στής παραιτήθηκε ή εξέπεσε (π.χ. πτώχευση) και γενικά έπαυσε να έχει την ιδιότητα του διαχ/στή, η διαχ/ση ανήκει σε όλους τους εταίρους", γνωστοποίησε στον N.I. την ευθύνη του ως συνδιαχ/στή.

O N.I. αρνήθηκε την οποιαδήποτε ευθύνη του για τα χρέη της εταιρίας αντιτάσσοντας την εικονικότητα της συμμετοχής του στην εταιρεία την οποία υποστηρίζει α) με την 7617/87 απόφαση του Πρωτ. Αθήνας που τελεσιδίκησε με την 15.115/88 απόφαση του Εφετείου Αθήνας, οι οποίες εκδοθείσες σε δίκη μεταξύ αυτού και της ως άνω EΠE ως και του A.Λ ατομικώς και υπό την ιδιότητά του ως διαχειριστού της ως άνω EΠE, και μάλιστα ερήμην των δύο τελευταίων, αναγνωρίζουν την εικονικότητα της συμμετοχής του στην εταιρεία καθώς και β) με την προς αυτόν από 19.11.1986 εξώδικη δήλωση των εκ των εταίρων A και A.Λ. με την οποία επίσης αναγνωρίζεται ως εικονική η συμμετοχή του στην εταιρεία.

Εν όψει του πραγματικού αυτού τίθεται το ως άνω ερώτημα.

II. Aα) Στην EΠE ο διαχειριστής ή οι διαχειριστές είναι τα πρόσωπα που διαχειρίζονται τις εταιρικές υποθέσεις και εκπροσωπούν την εταιρεία. Oι διαχειριστές διορίζονται με το καταστατικό ή με απόφαση της συνέλευσης των εταίρων (αρ. 17 παρ. 1 ν. 3190/55).

κατ` αρ. 16 ν. 3190/1955 "Η διαχείρισις των εταιρικών υποθέσεων και η εκπροσώπησις της εταιρείας ανήκει, εάν δεν συνεφωνήθη άλλως, εις όλους τους εταίρους δρώντας συλλογικώς. λτσι αν δεν διορίστηκαν διαχειριστές ή ο διαχειριστής απώλεσε την ιδιότητά του είτε επειδή απεβίωσε είτε επειδή παραιτήθηκε ή ανακλήθηκε είτε επειδή έληξε η θητεία του είτε επειδή εξέπεσε από την ιδιότητά του αυτή λόγω κηρύξεώς του ατομικά σε πτώχευση, κατ` εφαρμογή του αρ. 16 του ν. 3190/55 η διαχείριση ακείται απ` όλους τους εταίρους που ενεργούν συλλογικά (AΠ 1381/82 EEN 1983 600, EA 826/89 EΕμπΔ 1989.242). H ως άνω νόμιμη διαχείριση συνιστά όχι μόνο δικαίωμα αλλά και υποχρέωση των εταίρων από την οποία δεν χωρεί παραίτηση εφόσον δεν έχει διοριστεί διαχειριστής από το καταστατικό ή τη γενική συνέλευση.

β) Στον κανόνα που τίθεται με το αρ. 26 του ν. 3190/55 κατά τον οποίο για τις εταιρικές υποχρεώσεις της EΠE ευθύνεται μόνο η εταιρεία με την περιουσία της κι όχι οι εταίροι (που ευθύνονται μόνο μέχρι του ποσού της εισφοράς τους) ή οι διαχειριστές, ο KEΔE είχε δημιουργήσει σοβαρό ρήγμα καθιερώνοντας αφ` ενός μεν ευθέως την αντανακλαστική ευθύνη των εκπροσώπων των νομικών προσώπων (γν. NΣK 1078/76 Δ. 9.219), αφ` ετέρου δε θεσπίζοντας ιδιότυπη ευθύνη των προσώπων αυτών καθώς όριζε στο αρ. 69 ότι προσωποκρατούνται οι διαχειριστές της EΠE για χρέη αυτής προς το Δημόσιο κι όταν δεν υπήρχαν διαχειριστές, όλοι οι εταίροι, οι οποίοι είναι από το νόμο διαχειριστές, χωρίς να απαιτείται στην τελευταία αυτή περίπτωση της νόμιμης διαχείρισης να συντρέχει και ο όρος της πραγματικής άσκησης διαχείρισης απ` αυτούς (906/88 ατομική γνωμοδότηση NΣK, Π.Πρ.Αθ. 9449/85 Επιθ. Δικ. του Δημοσίου τομ. 2.324).

γ) Ετσι από τα παραπάνω προκύπτει ότι η με προσωπική κράτηση ευθύνη των εταίρων EΠE υπάρχει μόνο στην περίπτωση που λόγω ελλείψεως διορισμένων διαχειριστών, θεωρούνται από το νόμο οι εταίροι σαν διαχειριστές, δηλαδή η ευθύνη τους με την προσωπική κράτηση του αρ. 69 θεμελιώνεται και πάλι στην ιδιότητα του διαχειριστή (AΠ 431/1981 Νο B 1982.413, AΠ 965/1981 Νο B 1983.967).

B α) Στο άρθρο 1 του N. 1867/1989 "Προσωπική κράτηση κατ` εφαρμογή των διατάξεων του κώδικος Εισπράξεων Δημοσίων Εσόδων και άλλες διατάξεις" που έχει τον τίτλο "καταργούμενες ρυθμίσεις" ορίστηκε ότι:

"1. H προσωπική κράτηση, ως αναγκαστικό μέτρο προς είσπραξη των δημόσιων εσόδων που αποφασίζεται με διοικητική πράξη, καταργείται.

2. Από την έναρξη της ισχύος των διατάξεων αυτού του νόμου η προσωπική κράτηση, ως αναγκαστικό μέτρο προς είσπραξη των δημόσιων εσόδων, διατάσσεται από το δικαστήριο σύμφωνα με τις διατάξεις των επόμενων άρθρων".

Στο άρθρο 2 του ως άνω νόμου ορίζεται ότι η προσωποκράτηση διατάσσεται εφ` όσον πρόκειται για χρέος εισπραττόμενο κατά τον KEΔE (N.Δ. 356/1974) και προέρχεται από επιχορήγηση κατά την εφαρμογή αναπτυξιακού νόμου ή από σύμβαση δανείου ή από επιβολή προστίμου ή χρηματικής ποινής για ποινικώς κολάσιμη πράξη ή παράλειψη ή για χρέος του οποίου η μη καταβολή συνιστά ποινικώς κολάσιμη πράξη και στο άρθρο 3 καθορίζεται η διαδικασία (τακτική) για την έκδοση της δικαστικής αποφάσεως περί προσωποκρατήσεως.

Στο άρθρο 4 του ίδιου νόμου ορίζεται: "1. Προσωπική κράτηση δεν διατάσσεται: α), β), γ), δ), ε), στ), ζ), η), θ) κατά των κάθε είδους εκπροσώπων ανώνυμων εταιρειών και εταιρειών περιορισμένης ευθύνης, για χρέη των εταιρειών και εταιρειών περιορισμένης ευθύνης, για χρέη των εταιρειών αυτών ι). Ακόμη στο άρθρο 10 παρ. 1 ορίζεται ότι: "1. κάθε γενική και ειδική διάταξη που είναι αντίθετη προς τις ρυθμίσεις αυτού του νόμου καταργείται".

β) Τέλος στο αρ. 46 N. 2065/1992 (όπως ήδη ισχύει αντικατασταθέν και συμπληρωθέν με το αρ. 33 ν. 2214/1994) επιγραφόμενο "τροποποίηση και συμπλήρωση του ν. 1867/1989 ορίζονται:

"1. Για τα ληξιπρόθεσμα προς το Δημόσιο χρέη, που βεβαιώνονται, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν.δ. 356/1974 (ΦEK 90 A`) καθώς και για τα ληξιπρόθεσμα προς το IKA χρέη, εκτός των φόρων μεταβίβασης ακινήτων, δωρεών, γονικών παροχών και κληρονομιών, εφαρμόζονται οι διατάξεις του ν. 1867/1989 (ΦEK 227 A`) με τις ακόλουθες παρεκκλίσεις.

(α) H αίτηση του Προϊσταμένου της αρμόδιας ΔOY για τα παραπάνω χρέη εκδικάζεται από τον Πρόεδρο του οικείου διοικητικού Πρωτοδικείου, σύμφωνα με τη διαδικασία "Περί ασφαλιστικών μέτρων" (κρθρα 686 και επόμενα του K.Πολ.Δ.).

H προθεσμία προς άσκηση έφεσης, καθώς και η άσκηση αυτής δεν αναστέλλει την εκτέλεση της απόφασης.

(γ) Τα άρθρα 2 παράγραφοι 1 και 3,3 παράγραφοι 3,4 και 5,4 παράγραφος 1 περιπτώσεις γ`, θ` και ι`, 5 παράγραφοι 1 και 2 εδάφιο πρώτο, 7 παράγραφος 1, περίπτωση γ`, 9 και 12 του νόμου 1867/1989 δεν εφαρμόζονται εν προκειμένω.

(δ) H προσωπική κράτηση, σύμφωνα με τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου, διατάσσεται για συνολικές οφειλές πάνω από ένα εκατομμύριο (1.000.000) δραχμές.

4. Oι διατάξεις του παρόντος άρθρου έχουν εφαρμογή και επί όλων των κατά την έναρξη ισχύος του παρόντος νόμου βεβαιωμένων για είσπραξη ληξιπρόθεσμων απαιτήσεων κατά του Δημοσίου και του IKA.

5. Oι διατάξεις του παρόντος άρθρου έχουν εφαρμογή από 4ης Οκτωβρίου 1992.".

γ) Οπως προκύπτει από το συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων με τη διάταξη της παρ. 1 εδ. γ του ως άνω άρθρου με την οποία ορίστηκε ότι δεν εφαρμόζονται, ως προς το Δημόσιο και το IKA μεταξύ άλλων, οι διατάξεις του αρ. 4 παρ. 1 εδ. θ` του ν. 1867/1989, επανήλθε η δυνατότητα προσωποκράτησης των εκπροσώπων των AE και EΠE για χρέη των εταιρειών αυτών προς το Δημόσιο και του IKA που γεννήθηκαν, βεβαιώθηκαν και κατέστησαν ληξιπρόθεσμα πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου αυτού (αρ. 46 παρ. 3 και ήδη παρ. 4 μετά το αρ. 33 N. 2214/1994), των οποίων η προσωποκράτηση είχε καταργηθεί με την παραπάνω διατάξη του ν. 1867/1989.

δ) Επειδή όμως δεν έχει ορισθεί με ευθεία διάταξη ποιοί ειδικότερα εκπρόσωποι υπάγονται στο μέτρο της προσωπικής κράτησης πρέπει να γίνει δεκτό ότι σαν εκπρόσωποι νομικών προσώπων ευθυνόμενοι δια του μέτρου της προσωπικής κρατήσεως σε περίπτωση οφειλής των υπ` αυτών εκπροσωπουμένων νομικών προσώπων προς το Δημόσιο, νοούνται οι έχοντες την ιδιότητα του τοιούτου εκπροσώπου κατά τις, μέχρι της ισχύος των ως άνω νεώτερων νομοθετημάτων, κείμενες διατάξεις άρα κι εκείνες του KEΔE (αρ. 69), όπως νομολογιακά μέχρι σήμερα έχουν ερμηνευθεί καθώς κι αυτές των αρ. 25-27 του ν. 1882/90 (απαγόρευση εξόδου από τη χώρα εκπροσώπων νομικών προσώπων). Το ίδιο ισχύει και ως προς την έκταση και τις προϋποθέσεις γενικώς της τοιαύτης ευθύνης των εκπροσώπων νομικών προσώπων και έτσι ό,τι γενικώς ίσχυε επί των ως άνω θεμάτων μέχρι το ν. 1867/89 ισχύει και σήμερα υπό το καθεστώς του ν. 2065/1992, στην περίπτωση δε της EΠE είχε γίνει δεκτό ότι προσωποκρατούνται οι διαχειριστές αυτής κι όταν δεν υπάρχουν διαχειριστές, όλοι οι εταίροι που είναι από το νόμο διαχειριστές, για τα χρέη της εταιρείας προς το Δημόσιο α) που ήταν βεβαιωμένα κατά το χρόνο της ανάληψης των καθηκόντων τους ως διαχειριστών, β) για τα χρέη που βεβαιώθηκαν ταμειακά κατά τη διάρκεια της θητείας τους ως διαχειριστών και γ) για εκείνα που βεβαιώθηκαν μετά τη λύση της EΠE και τη λήξη της θητείας τους, εφόσον γεννήθηκαν κατά το χρόνο της θητείας τους ως διαχειριστών (αρ. 69 παρ. 3 KEΔE, AΠ 1080/79 Νο B 28.499).

H παραπάνω ευθύνη των διαχειριστών της EΠE είναι προσωποπαγής κι εξαρτάται μόνο από την ιδιότητά τους ως διαχειριστών, διατηρείται δε και ύστερα από την αποβολή της ιδιότητάς τους ή τη λύση της εταιρείας, σε περίπτωση δε υπάρξεως περισσοτέρων διαχειριστών, η ευθύνη τους είναι σωρευτική.

Γ α) Από τις διατάξεις των αρ. 321, 322, 324 και 325 KΠολΔ προκύπτει ότι το εκ της τελεσίδικης δικαστικής αποφάσεως (τυπικό δεδικασμένο) προκύπτον ουσιαστικό δεδικασμένο, δηλαδή η δεσμευτικότητα των με την απόφαση κριθέντων, αμαχήτως αντί αληθείας λαμβανόμενων, ισχύει μεταξύ των διαδίκων και των λοιπών οριζόμενων στα αρ. 325-329 KΠολΔ προσώπων όχι όμως και έναντι των τρίτων που δεν εμπίπτουν στα υπό των παραπάνω διατάξεων προσδιοριζόμενα πρόσωπα.

β) Από τη διάταξη δε του αρ. 312 KΠολΔικ. προκύπτει ότι η δικαστική απόφαση, η οποία, αν νομοτύπως έχει συνταχθεί, αποτελεί δημόσιο έγγραφο, αποτελεί έναντι όλων πλήρη απόδειξη για ό,τι αφορά την εμφάνιση κι εκπροσώπηση των διαδίκων, για την προβολή, προφορικά στο δικαστήριο ισχυρισμών και την υποβολή αιτήσεων και για την κρίση που εξέφερε σ` αυτή το δικαστήριο για την ύπαρξη ή ανυπαρξία της έννομης σχέσης που απετέλεσε το αντικείμενο της δίκης (AΠ 229/89 Δνη 31.999, AΠ 333/77ΝοB 25.1344). Ως προς τα γεγονότα όμως, την αλήθεια των οποίων δέχεται ή απορρίπτει η απόφαση, για την παραδοχή ή απόρριψη της αγωγής ή γενικώς κάθε αίτησης, δεν αναδίδεται πλήρης απόδειξη (AΠ 1329/74 ΝοB 23.859) γι` αυτό κατά το μέρος αυτό η απόφαση εκτιμάται ως δικαστικό τεκμήριο (AΠ 239/77 ΝοB 25.1185, AΠ 571/77 ΝοB 26.197) ενώ κατ` άλλη άποψη αυτή αποτελεί έμμεση απόδειξη και συνεπώς είναι επιτρεπτή η συμπληρωματική εξέταση των μαρτύρων.

γ) Εν όψει αυτών, στην προκειμένη περίπτωση, το εκ της με αρ. 3617/1987 αποφάσεως του Εφετείου Αθηνών απορρέον δεδικασμένο, δηλαδή η εικονικότητα της συμμετοχής του N.I. στην EΠE Π., ισχύει μεταξύ των διαδίκων της δίκης επί της οποίας εκδόθηκε η ως άνω απόφαση, δηλαδή του N.I. αφ` ενός και του A.Λ. ατομικώς και ως διαχειριστή της EΠE Π. και της τελευταίας αυτής εταιρείας αφετέρου, για τους δύο τελευταίους σημειωτέον ότι ερημοδίκησαν τόσο πρωτοδίκως όσο και στην κατ` έφεση δίκη, όχι όμως και έναντι του Δημοσίου, το οποίο ουδεμία σχέση είχε με τη δίκη αυτή και έναντι του οποίου η απόφαση αυτή, ως δημόσιο έγγραφο, έχει την από την παρ. του αρ. 312 KΠολΔικ. καθοριζόμενη δεσμευτική αποδεικτική δύναμη, δηλαδή μόνο ως προς την εμφάνιση κι εκπροσώπηση των διαδίκων, την υπ` αυτών προφορικώς επ` ακροατηρίω προβολή ισχυρισμών και υποβολή αιτήσεων και την εξενεχθείσα γνώμη του δικαστηρίου, κατά τα λοιπά πέραν τούτων εκτιμωμένη ελευθέρως (αρ. 340 KΠολΔ) ως δικαστικό τεκμήριο κατά την έννοια του αρ. 339 KΠολΔ.

δ) Επίσης και η εξώδικη ομολογία η περιεχόμενη στην έχουσα βέβαιη χρονολογία (αρ. 444 KΠολΔ), δια της θεωρήσεώς της από την Αστυνομική Αρχή, εξώδικη δήλωση των A και A.Λ προς τον N.I περί της εικονικότητας της συμμετοχής του στην ίδια ως άνω εταιρεία, εκτιμάται ελεύθερα (αρ. 340, 352 παρ. 2 και 445 KΠολΔ, AΠ 178/85 Δνη 26.662).

III. Από τα παραπάνω προκύπτει ότι μη δεσμευόμενου του Δημοσίου από κάποιο δεδικασμένο ως προς την εικονικότητα της συμμετοχής του N.I. στην EΠE Π., ο Προϊστάμενος της Γ` ΔOY Πειραιά, μπορεί να ζητήσει την προσωποκράτηση, κατ` αρ. 46 N. 2065/1992, του N.I., ως νόμιμου διαχειριστή της ως άνω EΠE, κατ` αρ. 16 N. 3190/1995, για τα προς το Δημόσιο χρέη της εταιρείας αυτής.

Επομένως στο τεθέν ερώτημα αρμόζει η στην προηγούμενη παράγραφο δοθείσα καταφατική απάντηση.