YΠOIK 1107391/8865-18/0016/ΠOΛ. 1025/17.1.1997 κοινοποίηση γνωμοδότησης

Κοινοποίηση γνωμοδότησης

Σας κοινοποιούμε, ως έχει, την αριθ. 530/96 γνωμοδότηση του A` Τμήματος Διακοπών του Νομικού Συμβουλίου του κράτους η οποία έγινε δεκτή από τον κ. Υφυπουργό Oικονομικών.

Με τη γνωμοδότηση αυτή γίνεται δεκτό ότι σε περίπτωση που με απόφαση του Διοικητικού Πρωτοδικείου, μετά από άσκηση ανακοπής αρθ. 73 παρ. του KEΔE, κηρύσσεται ανενεργός ο νόμιμος τίτλος βάσει του οποίου έγινε η βεβαίωση του χρέους (με τη στενή του όρου έννοια) το δε Διοικητικό Εφετείο, μετά από άσκηση λφεσης, ανέστειλε την εκτέλεση της απόφασης αυτής με το επιχείρημα ότι υπάρχει ταμειακή δυσχέρεια του οφειλέτη προς καταβολή του χρέους του προς το Δημόσιο, ερμηνεύοντας δε τη χορηγηθείσα αναστολή ως αναστολή είσπραξης του χρέους, το Δημόσιο δικαιούται να συμψηφίσει τις απαιτήσεις του οφειλέτη κατά του Δημοσίου με τις οφειλές του παρά τη διαταχθείσα αναστολή είσπραξης των απαιτήσεων του. και τούτο διότι η διαταχθείσα αναστολή αποτελεί αναστολή ικανοποίησης των απαιτήσεων του Δημοσίου μόνο δια καταβολής και όχι κατ` άλλο τρόπο απόσβεσης της οφειλής, όπως είναι ο συμψηφισμός. κλλωστε θα αποτελούσε λογική και νομική αντίφαση αφενός μεν το Δημόσιο να υποχρεούται να καταβάλλει τα οφειλόμενα προς τον οφειλέτη χρηματικά ποσά αφετέρου δε ο οφειλέτης να αρνείται της προς το Δημόσιο καταβολή των δικών του χρεών, επικαλούμενος το επιχείρημα της ταμειακής αδυναμίας.

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ -------------------------------

(Α` Τμήμα Διακοπών)

Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 530/96 Συνεδρίαση της 31-7-1996

Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται εάν είναι δυνατή η χορήγηση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας (ΑΦΕ) σε οφειλέτρια του Δημοσίου σε περίπτωση που διατάχθηκε αναστολή είσπραξης του χρέους της με δικαστική απόφαση. ------------------------------------------------------------------------

Με το προαναφερόμενο έγγραφο του Υπουργείου Οικονομικών και με το υπ_ αριθμ. 12287/1-7-96 έγγραφο της Δ.Ο.Υ. Φ.Α.Ε. Θεσσαλονίκης, τέθηκαν υπόψη μας τα ακόλουθα περιστατικά και ερωτήματα:

Με την αριθ. 4921/1995 απόφασή του το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσ/νίκης , μετά από ανακοπή του άρθρ. 73 παρ.1 του ΚΕΔΕ, κήρυξε εν μέρει ανενεργό την αριθ. 690/1988 απόφαση του Συμβουλίου Χωροταξίας Οικισμού και Περιβάλλοντος (ΣΧΟΠ) Νομού Θεσ/νίκης, με βάση την οποία (ως νόμιμο τίτλο) συντάχτηκε σε βάρος της εταιρίας _ΚΥΚΝΟΣ ΑΒΕΕ_ ο υπ_ αριθ. 1/21-10-1988 χρηματικός κατάλογος από το Πολεοδομικό Γραφείο Λαγκαδά καθώς και η σχετική 892/31-10-1988 βεβαίωση (με τη στενή του όρου έννοια) της ΔΟΥ ΦΑΕ Θεσ/νίκης και περιόρισε το οφειλόμενο χρέος από 193.516.230 δρχ. σε 180.578.359 δρχ.

Με την αριθ. 2/1996 απόφαση το Διοικητικό Εφετείο Θεσ/νίκης κατ_ εφαμογή των διατάξεων του άρθρ. 20 παρ. 3 και 4 του Ν. 1868/89 διέταξε την αναστολή εκτέλεσης της παραπάνω απόφασης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσ/νίκης μέχρι να εκδοθεί τελεσίδικη απόφαση επί της από 30 Νοεμβρίου 1995 εφέσεως της οφειλέτριας εταιρείας.

Ακολούθως με την υπ_ αριθ. 1/1996 απόφαση του Δ/κού Εφετείου Θεσ/νίκης εν συμβουλίω απορρίφθηκε αίτηση της εταιρίας για ερμηνεία της ως άνω υπ_ αρ. 2/96 αποφάσεως με το σκεπτικό ότι καμμία αμφιβολία δεν γεννάται ως προς το νόημα του διατακτικού της, αφού είναι αυτονόητο ότι η αναστολή αναφέρεται σε όλες τις συνέπειες εκτελέσεως της απόφασης του Πρωτοδικείου και συνεπώς και στην αναστολή εισπράξεως του χρέους.

Ερωτάται κατά συνέπεια (α) εάν κατόπιν των ανωτέρω είναι δυνατή η χορήγηση αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας (ΑΦΕ) στην οφειλέτρια εταιρία και (β) εάν στην περίπτωση που το Δημόσιο οφείλει χρηματικά ποσά στην εταιρία υποχρεούται να καταβάλει αυτά ή δικαιούται να τα συμψηφίσει με τις πιό πάνω αξιώσεις του που τελούν σε αναστολή είσπραξης.

Το μεν πρώτο ερώτημα παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του ΝΣΚ επί δε του δευτέρου ερωτήματος το Α_ Τμήμα διακοπών του ΝΣΚ γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Στο άρθρο 83 παρ. 3 και 4 του Ν.Δ. 356/74 (ΚΕΔΕ) ορίζεται ότι _3. Ο συμψηφισμός ενεργείται αυτεπαγγέλτως υπό του Δημοσίου Ταμείου εφ_ όσον εκ των παρ_ αυτώ στοιχείων αποδεικνύεται η απαίτησις του οφειλέτου. Διά του συμψηφισμού αι αμοιβαίαι απαιτήσεις αποσβέννυνται, αφ_ ού χρόνου συνυπήρξαν, φυλαττομένης της διατάξεως του άρθρου 96 του Ν.Δ. 321/69. Απαίτησις του Δημοσίου παραγεγραμμένη δύναται να αντιταχθή εις συμψηφισμόν επί τριετίαν από της συμπληρώσεως της παραγραφής. 4. Κατά τα λοιπά ισχύουν αι διατάξεις του Αστικού Κώδικος εφ_ όσον δεν αντίκεινται εις τας διατάξεις του παρόντος_.

Με το συμψηφισμό επέρχεται απόσβεση των μεταξύ δύο προσώπων αμοιβάιων απαιτήσεων, στο βαθμό που καλύπτονται, αν είναι ομοειδείς κατά το αντικείμενο και ληξιπρόθεσμες (Α.Κ. 440). Ο συμψηφισμός κατά την κρατούσα μεικτή θεωρία δεν συνιστά απλώς λόγο αποσβέσεως της κυρίας απαιτήσεως, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και μέσο ικανοποιήσεως της υφισταμένης ανταπαιτήσεως, έχει δηλ. μικτό χαρακτήρα, και κατά τούτο διαφοροποιείται, τόσο από την καταβολή όσο και τις άλλες μορφές αποσβέσεως ή αλλοιώσεως των ενοχών. Ο συμψηφισμός δεν είναι είδος καταβολής, αλλά συνιστά ιδιότυπο τρόπο αποσβέσεως των εκατέρωθεν απαιτήσεων, όπου η καταβολή υποκαθίσταται από τον συνυπολογισμό των απαιτήσεων αυτών (Α. Γεωργιάδη - Κ. Σταθόπουλον, Αστικός Κώδιξ, αρθρ. 440, 5 - 7α, Α. Τούση Ενοχ. Δικ. 1974, Α_ μέρος παραγρ. 128, σελ. 474 επ.).

Η δικαιολογητική βάση του συμψηφισμού στηρίζεται στην κατά το ρωμαϊκό δίκαιο ένσταση του δόλου, με την οποία αποκρούεται η δυνατότητα να αναζητήσει κανείς εκείνο, που μέλλει να καταβάλει. λτσι με το συμψηφισμό επέρχεται αφενός μεν οικονομία χρόνου και απλούστευση των συναλλαγών, (με την αποφυγή άσκοπης μετάστασης αγαθών), αφετέρου δε προνομιακή ικανοποίηση του δανειστή, του οποίου η απαίτηση ικανοποιείται χωρίς να συντρέχει με άλλους δανειστές του οφειλέτη του, και παράλληλα διασφάλιση του οφειλέτη από τον κίνδυνο να καταστεί ο δανειστής αφερέγγυος μετά την εξόφληση της απαιτήσεως του (Α. Γεωργιάδη - Μ. Σταθόπουλου, ο.π. 2-4, Α. Τούση ο.π. σελ. 475, 476, Γνωμ. Ν.Σ.Κ. [ολ.] 531/79, 273/96).

Από την παραπάνω νομική φύση του συμψηφισμού και το δικαιολογητικό του λόγο προκύπτει σαφώς η διαφορά του προς την απόσβεση της ενοχής (οφειλής) με καταβολή (Α.Κ. 416) και η διακεκριμένη σε σχέση με την τελευταία λειτουργία του.

Ενόψει των ανωτέρω και με δεδομένο ότι η διαταχθείσα με την απόφαση υπ_ αρ. 2/96 αναστολή πληρωμής στηρίζεται στη σκέψη του Δικαστηρίου ότι υπάρχει ταμειακή δυσχέρεια της εταιρίας προς καταβολή του χρέους της στο Δημόσιο είναι σαφές ότι η εν λόγω αναστολή αποτελεί αναστολή ικανοποίησης των απαιτήσεων του Δημοσίου μόνο διά καταβολής και όχι κατ_ άλλο τρόπο απόσβεσης της οφειλής, όπως είναι ο συμψηφισμός. κλλωστε θα αποτελούσε λογική και νομική αντίφαση αφενός μεν το Δημόσιο να υποχρεούται να καταβάλει τα οφειλόμενα προς την εταιρία χρηματικά ποσά, αφετέρου δε η τελευταία, αφού ενθυλακώσει τα εν λόγω ποσά, να αρνείται την προς το Δημόσιο καταβολή των δικών της χρεών επικαλούμενη το επιχείρημα της ταμειακής αδυναμίας!

Επιπλέον μπορεί να υποστηριχθεί ότι μολονότι στην προκειμένη περίπτωση η αναστολή δεν έχει χορηγηθεί από τον δανειστή Δημόσιο, εντούτοις η πιο πάνω άποψη συνεπικουρείται σε κάποιο βαθμό και από τη διάταξη του άρθρ. 445 Α.Κ., το οποίο ορίζει ότι _αυτός που χορήγησε χαριστικά στον οφειλέτη προθεσμία καταβολής δεν εμποδίζεται από το γεγονός αυτό να συμψηφίσει την απαίτησή του_ (βλ. Γνωμ. Ν.Σ.Κ. οπ.).

Κατά συνέπεια το ΝΣΚ γνωμοδότησε ότι στο τεθέν ερώτημα προσήκει η απάντηση ότι το Δημόσιο δικαιούται να συμψηφίσει τις απαιτήσεις του προς τις οφειλές της εταιρίας παρά τη διαταχθείσα αναστολή είσπραξης των απαιτήσεων του.