YΠOIK 1060300/5028/0016/ΠOΛ. 1211/16.7.1996 Ευθύνη εκκαθαριστών

ΣXET: α) Εγγραφό σας 7461/22/4/95.

β) Εγγραφό μας 1045290/3554/31.5.95.

Σε απάντηση του αναφερόμενου στο α` σχετικό έγγραφό σας, αναφορικά με την ευθύνη εκκαθαριστή υπό εκκαθάριση εταιρίας κοινοποιούμε στην υπηρεσία σας και στους ως ο πίνακας διανομής, φωτοτυπία της υπ` αριθ. 296/96 γνωμοδότησης του N.Σ.K. η οποία έγινε δεκτή από τον Υφυπουργό των Oικονομικών και σύμφωνα με την οποία, ο εν λόγω εκκαθαριστής έχει ευθύνη κατ` άρθρο 10 N. 542/77 και με την ατομική του περιουσία αν και διορίστηκε 8,5 έτη μετά την λύση της εταιρίας.

Επίσης η ευθύνη του αυτή δεν επηρεάζεται από την παραίτησή του.

Παρακαλούμε για τις δικές σας ενέργειες.

TO NOMIKO ΣYMBOYΛIO TOY KPATOYΣ ------------------------------- Αριθμός Γνωμοδοτήσεως 296/1996 ------------------------------ Συνεδρίαση 25-4-1996

Περίληψη: Εάν εκκαθαριστής διορισθείς 8,5 έτη μετά τη λύση ανωνύμου εταιρείας ευθύνεται κατ` άρθρο 10 ν. 542/1977. -------------------------------------------------------------------

I. κατά το διδόμενο με το ερώτημα πραγματικό με τη 336680/31-1-1979 απόφαση του Νομάρχη Πειραιά ανακλήθηκε η άδεια συστάσεως της ανωνύμου εταιρείας με την επωνυμία Ναύς Αφοί Φιλίππου Ναυπηγικαί, Ναυτιλιακαί, Εμπορικαί, Σιδηροβιομηχανικαί Επιχειρήσεις και συγχρόνως η εταιρεία αυτή τέθηκε υπό εκκαθάριση (άρθρο 48α κ. ν. 2190/1920).

H Γενική Συνέλευση των μετόχων την 3-7-1987 διόρισε τους εκκαθαριστές της εταιρείας.

O εκ των εκκαθαριστών E.N., που παραιτήθηκε τον Οκτώβριο 1992, ισχυριζόμενος ότι δεν ευθύνεται προσωπικώς, κατ` άρθρο 10 του ν. 542/1977, έναντι του Δημοσίου, επειδή διορίσθηκε πολλά έτη μετά τη λύση και θέση υπό εκκαθάριση της εταιρείας, εζήτησε να αρθεί η επιβληθείσα σε ακίνητό του από τη ΔOY ΦAE Πειραιά αναγκαστική κατάσχεση. Ενόψει αυτών υποβάλλεται το ερώτημα:

1) Εάν ευθύνεται ο εν λόγω εκκαθαριστής κατ` άρθρο 10 ν. 542/1977, δεδομένου ότι διορίσθηκε 8,5 έτη μετά τη θέση της εταιρείας υπό εκκαθάριση.

2) Εάν η ευθύνη του εξακολουθεί να υφίσταται μετά την παραίτησή του.

II. Με το άρθρο 10 του ν. 542/1977, αντικαταστάθηκε το, φέρον τον τίτλο ευθύνη διοικούντων νομικά πρόσωπα, άρθρο 17 του ν.δ. 3843/1958 ως ακολούθως:

"1. Oι κατά τον χρόνο της διαλύσεως ή συγχωνεύσεως ημεδαπών ανωνύμων εταιρειών ή συνεταιρισμών διευθυνταί, διαχειρισταί ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαρισταί τούτων ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως διά την πληρωμήν του κατά τον παρόντα νόμον οφειλομένου υπ` αυτών φόρου, ως και του παρακρατουμένου τοιούτου, αδιαφόρως του χρόνου βεβαιώσεώς των.

Επί των συγχωνευομένων ανωνύμων εταιρειών ευθύνεται αλληλεγγύως μετά των ανωτέρω προσώπων διά την πληρωμήν των κατά το προηγούμενον εδάφιον οφειλομένων φόρων της διαλυομένης εταιρείας και ή απορροφούσα ή η συνιστωμένη νέα εταιρεία, αδιαφόρως του χρόνου βεβαιώσεώς των.

Τα ανωτέρω αναφερόμενα πρόσωπα έχουσι δικαίωμα αναγωγής κατά των διατελεσάντων κατά τον χρόνον της διαλύσεως του νομικού προσώπου συμβούλων ως και μελών ή μετόχων αυτού ως προς τους φόρους τους αφορώντας εις χρήσεις προγενεστέρας της ενάρξεως της εκκαθαρίσεως, αδιαφόρως του χρόνου βεβαιώσεως των.

2. Oι κατά τον χρόνον της διαλύσεως των λοιπών νομικών προσώπων του άρθρου 3 του παρόντος διευθυνταί, διαχειρισταί και εν γένει οι εντεταλμένοι εις την διοίκησιν του νομικού προσώπου ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως δια την πληρωμήν του κατά τον παρόντα νόμον οφειλομένου υπ` αυτών φόρου ως και των παρακρατουμένων τοιούτων, αδιαφόρως του χρόνου βεβαιώσεώς των.

Εξάλλου κατά το άρθρο 48α του κ.ν. 2190/1920:

"1. Δι` αποφάσεως του Υπουργού του Εμπορίου εκδιδομένης μετά σύμφωνον γνωμοδότησιν της Επιτροπής Ανωνύμων Εταιρειών και δημοσιευομένης δια του Δελτίου Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιωρισμένης Ευθύνης της Εφημερίδος της Kυβερνήσεως, δύναται ν` ανακαλήται η άδεια αυτάσεως Ανωνύμων Εταιρειών, αίτινες παρέλειψαν να υποβάλωσι προς το Υπουργείον Εμπορίου τους κατά τον Νόμον και το καταστατικόν αυτών ισολογισμούς τριών τουλάχιστον διαχειριστικών ετών εγκεκριμένους υπό των Γενικών αυτών Συνελεύσεων.

2. Δια της αυτής Υπουργικής αποφάσεως εκάστη των ως άνω Εταιρειών, τίθεται υπό εκκαθάρισιν εφαρμοζομένων των διατάξεων των άρθρ. 48 παρ. 2 και 49, εάν δε δι` οιονδήποτε λόγον η γενική συνέλευσις δεν ορίση εκκαθαριστάς εντός μηνός από της κατά τ` ανωτέρω δημοσιεύσεως της Yπουργικής αποφάσεως, οι εκκαθαρισταί διορίζονται υπό του Yπουργού Εμπορίου ουχί πλείονες των υπό του καταστατικού της Εταιρείας προβλεπομένων".

III. Τη λύση της ανωνύμου εταιρείας για οποιοδήποτε λόγο, εκτός από την πτώχευση, ακολουθεί η εκκαθάριση (άρθρο 47α παρ. 3 κ.ν. 2190/1920).

Ως εκκαθάριση νοείται αφ` ενός το νομικό καθεστώς στο οποίο περιέρχεται η αν. εταιρεία μετά τη λύση της και ανεξαρτήτως του προκαλέσαντος αυτήν λόγου, και αφ` ετέρου το σύνολο των νομικών και υλικών εκείνων πράξεων, με τις οποίες επιδιώκεται η απόσβεση κάθε εκκρεμούς νομικής σχέσεως και επιτυγχάνεται η αποσύνθεση του εταιρικού οργανισμού και η εξαφάνισή του από το νομικό και συναλλακτικό κόσμο.

H ορολογική διαφορά των εκκαθαριστών από τα όργανα της εταιρείας κατά το παραγωγικό της στάδιο (διοικητικό συμβούλιο) απλώς προσδιορίζει την έκταση της διαχειριστικής και εκπροσωπευτικής τους εξουσίας και δεν μεταβάλλει την οργανική - λειτουργική τους θέση και τη σχέση τους προς τη γενική συνέλευση, που είναι η αυτή.

Oι εκκαθαριστές, που εκτελούν έργο ανάλογο προς το διοικητικό συμβούλιο, είναι δυνατόν να χαρακτηρισθούν ως το διοικητικό συμβούλιο της αν. εταιρείας κατά το στάδιο της εκκαθαρίσεως (βλ. Ευαγ. Περάκη "Το δίκαιο της αν. εταιρείας" Εκδ. 1992 Τομ. 1β σελ. 387).

Το άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 542/1977 ομιλεί περί προσωπικής και αλληλεγγύου έναντι του Δημοσίου ευθύνης των, κατά τον χρόνο της διαλύσεως ή συγχωνεύσεως ημεδαπών αν. εταιρειών, διευθυντών, διαχειριστών, ή διευθυνόντων συμβούλων και εκκαθαριστών τούτων.

O όρος "διάλυση", που απαντάται και σε άλλα νομικά κείμενα (όπως στις διατάξεις περί συνεταιρισμών των άρθρων 10 ν. 1667/1986, 13 Π.Δ. 93/1987, 34 ν. 2169/1993), ταυτίζεται εννοιολογικά με τη λύση της εταιρείας και όχι με την περάτωση της εκκαθαρίσεως (Ευαγ. Περάκης ο.π. σελ. 359).

O διορισμός των εκκαθαριστών δεν απαιτείται αναγκαίως να υφίσταται κατά τη λύση της αν. εταιρείας, και συχνά έπεται αυτής (άρθρο 47α παρ. 3 κ.ν. 2190/ 1920).

Επί ανακλήσεως της αδείας συστάσεως αν. εταιρείας οι εκκαθαριστές διορίζονται πάντοτε μετά τη λύση της εταιρείας (άρθρα 48 παρ. 2 και 48α παρ. 2 κ.ν. 2190/1920).

H περί λύσεως της αν. εταιρείας απόφαση, που είναι και η υπουργική περί ανακλήσεως της αδείας συστάσεώς της, δεν πάσχει εκ του λόγου ότι δεν διορίσθηκαν συγχρόνως ή εντός ευλόγου χρόνου οι εκκαθαριστές αυτής.

Διότι, όπως προκύπτει και από το άρθρο 72 AK, το καθεστώς της εκκαθαρίσεως επέρχεται αυτοδικαίως από της λύσεως της εταιρείας.

Εφόσον δεν έλαβε χώρα η εκκαθάριση, για την οποία ουδείς κατά νόμο χρονικός περιορισμός υφίσταται, η νομική προσωπικότητα της εταιρείας εξακολουθεί διατηρούμενη και δεν αίρεται (Ολ. NΣK 188/1977 ΝοB 27, 1722).

H ιδιότητα του εκκαθαριστή δεν αποκτάται από του διορισμού του, ο οποίος δεν τον υποχρεώνει, αλλά (όπως και η του συμβούλου) από της αποδοχής του διορισμού (ρητώς ή σιωπηρώς), οπότε και άρχεται η ευθύνη του από το αναληφθέν έργο και οι σχετικές υποχρεώσεις του (Λ. Γεωργακόπουλος "Το δίκαιο των εταιρειών" Εκδ. 1974 Τομ. 3ος σελ. 514 - Πασσιάς "Δίκαιο αν. εταιρείας" εκδ. 1969 Τομ. 2ος σελ. 1037).

Επομένως κατά το χρονικό σημείο λύσεως της αν. εταιρείας δεν είναι νομικώς δυνατή η ύπαρξη εκκαθαριστών, η ιδιότητα των οποίων, και όταν ακόμη υπάρχει πρόβλεψη περί αυτών στο καταστατικό ή στην περί λύσεως απόφαση, ανακύπτει ενεργός (με την αποδοχή του διορισμού τους) μόνο μετά την τελείωση της περί διαλύσεως πράξεως.

Συνεπώς η κρινόμενη διάταξη του άρθρου 10 παρ. 1 του ν. 542/1977, συμπαραθέτουσα διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες συμβούλους και εκκαθαριστές, αποκτά λογικό περιεχόμενο μόνο με την ερμηνεία, κατά την οποία η τιθέμενη με αυτή χρονική προϋπόθεση της ιδρυομένης προσθέτου ευθύνης των ρηθέντων προσώπων αναφέρεται στα κατά το παραγωγικό στάδιο της αν. εταιρείας όργανά της (διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες συμβούλους), τα οποία και μόνο υπάρχουν κατά το χρόνο λύσεως της εταιρείας, και όχι στους εκκαθαριστές, που δεν υφίστανται κατά το χρονικό αυτό σημείο, ευθυνομένους ως εκ τούτου κατά τη διάταξη αυτή και όταν διορίζονται μετά τη λύση της εταιρείας (βλ. και NΣK 239/1993 - 96/1993 - 430/1977).

Αντίθετη άποψη ότι η χρονική αυτή προϋπόθεση καταλαμβάνει και τους εκκαθαριστές, με την έννοια της περί αυτών προβλέψεως στο καταστατικό ή την περί λύσεως απόφαση, είναι αποκρουστέα και επειδή, με την εξάρτηση της ευθύνης των εκκαθαριστών από το χρόνο διορισμού τους, παρέχει την ευχέρεια αποφυγής της ευθύνης με την επιλογή μεταγενεστέρου της λύσεως της εταιρείας διορισμού, πράγμα που δεν ηθέλησε ο νομοθέτης.

κατ` ακολουθία των ανωτέρω ο στο ερώτημα εκκαθαριστής ανωνύμου εταιρείας (E.N.), που διορίσθηκε 8,5 έτη μετά τη λύση της, ευθύνεται, κατά το άρθρο 10 παρ. 1 του ν. 542/1977, προσωπικώς, δηλαδή και με την ατομική του περιουσία, και εις ολόκληρο με την εταιρεία, για την πληρωμή του, κατά το νόμο αυτό οφειλομένου, από αυτήν προς το Δημόσιο, και του παρακρατουμένου φόρου.

H εν λόγω ευθύνη του δεν επηρεάζεται από την παραίτησή του (βλ. και NΣK 96/1993 - ΣτE 1629/1992 - και κοντού Τσουλούφη "H είσπραξη δημ. εσόδων" 1949 σελ. 329).

κατά τη γνώμη όμως του Νομικού Συμβούλου E. Βολάνη (ψήφος 1) από τη διατύπωση της κρινομένης διατάξεως (του άρθρου 10 παρ. 1 του ν. 542/1977) προκύπτει ότι οι εκκαθαριστές λυθείσης ανωνύμου εταιρείας φέρουν την ανωτέρω προσωπική και εις ολόκληρο ευθύνη μόνον εάν ήσαν καθοιονδήποτε τρόπο διορισμένοι κατά το χρόνο λύσεως της εταιρείας (διορισμός με το καταστατικό ή την περί λύσεως της εταιρείας απόφαση της γεν. συνελεύσεως) και επομένως ο στο ερώτημα εκκαθαριστής, που διορίσθηκε μετά τη λύση της αν. εταιρείας, δεν ευθύνεται κατά τη διάταξη αυτή.

IV. Συμπερασματικώς στο τιθέμενο ερώτημα αρμόζει, κατά τη γνώμη της πλειοψηφίας, καταφατική απάντηση.