YΠOIK 1053051/404/A0013/ΠOΛ. 1144/8.5.1996 Υπαρξη ή μη αλληλέγγυας ευθύνης καταβολής των φόρων κληρονομίας στον κάτοχο με αναγκαστικό πλειστηριασμό κληρονομιαίων ακινήτων

Με αφορμή ερωτήματα που μας υποβάλλονται σχετικά με το αν είναι αλληλέγγυα υπόχρεοι για καταβολή των οφειλομένων φόρων, οι κάτοχοι κληρονομιαίων ακινήτων δυνάμει αναγκαστικού πλειστηριασμού (που γίνεται με επιμέλεια και επίσπευση του δανειστή άρθρο 954 και επ. του K. Πολ. Δ.), με τους κληρονόμους ή κληροδόχους αυτού, σας γνωρίζουμε τα ακόλουθα:

κατά την ισχύουσα φορολογική νομοθεσία (άρθρο 112 και 82 του ν.δ. 118/1973 - ΦEK A` 202) απαγορεύεται η κατάρτιση συμβολαιογραφικού εγγράφου, με το οποίο μεταβιβάζεται η κυριότητα ή συνιστώνται οποιαδήποτε εμπράγματα δικαιώματα σε ακίνητο κληρονομιαίο, αν δεν προσκομισθεί πιστοποιητικό κληρονομίας, ότι υποβλήθηκε η οικεία φορολογική δήλωση, καταβλήθηκε - ολικώς ή μερικώς - ο αναλογών φόρος ή ότι δεν οφείλεται (άρθρο 105), επισυναφθεί το πιστοποιητικό τούτο στο συμβόλαιο και να γίνει ρητή μνεία σ` αυτό.

H διατύπωση του άρθρου αυτού, με τις διατάξεις του οποίου θεσπίζεται η απαγόρευση της κατάρτισης συμβολαιογραφικής πράξης μεταβίβασης κληρονομιαίου ακινήτου, πριν την έκδοση πιστοποιητικού κληρονομίας, προϋπόθεση της οποίας (έκδοσης) είναι η εκπλήρωση των φορολογικών υποχρεώσεων του κληρονόμου, έγκειται στην πρόνοια να διασφαλισθεί το εκ της φορολογίας δικαίωμα του Δημοσίου.

Περαιτέρω, με τις διατάξεις (άρθρο 83 παρ. 1) του ίδιου νομοθ. διατάγματος καθιερώνεται το αλληλέγγυο της ευθύνης μεταξύ των υπόχρεων κληρονόμων ή κληροδόχων για την καταβολή του φόρου κληρονομίας και των τελευταίων κατόχων των κληρονομιαίων ακινήτων εφόσον όμως οι τελευταίοι έγιναν τέτοιοι (κάτοχοι), με σύμβαση δηλαδή με ελεύθερη συναλλαγή (βούληση του κυρίου) με συμβαλλόμενους τους ίδιους (τελευταίους κατόχους) και τους κληρονόμους ή κληροδόχους.

Εχει γίνει δεκτό (αποφάσεις 187/1940 και 12/1990 του Αρ. Παγ.) ότι δεν είναι αλληλέγγυα υπόχρεος και δεν φέρει καμία ευθύνη για την πληρωμή του αναλογούντος εις το κληρονομιαίο ακίνητο φόρου κληρονομίας εκείνος στον οποίο περιήλθε τέτοιο ακίνητο όχι δυνάμει σύμβασης συναφθείσας με τον κληρονόμο ή κληροδόχο αλλά με αναγκαστικό πλειστηριασμό, ως και σε εκείνους που μεταγενέστερα περιήλθε το ακίνητο καθολικούς ή ειδικούς του διαδόχους.

κάθε τρίτος που επισπεύδει πλειστηριασμό έχει υποχρέωση, με ποινή ακυρότητας αυτού να κοινοποιήσει με δικαστικό επιμελητή αντίγραφο του προγράμματος πλειστηριασμού, είκοσι μέρες πριν την ενέργειά τους, στους προϊσταμένους της Δ.O.Y. της περιφέρειας της κατοικίας και άσκησης του επαγγέλματος του οφειλέτη προκειμένου να αναγγελθεί το Δημόσιο για την κατάταξή του στο εκπλειστηρίασμα (άρθρο 972 K. Πολ. Δ.).

Πέραν τούτων όταν τα κληρονομιαία ακίνητα μεταβιβασθούν περαιτέρω με σύμβαση εκποίησης δυνάμει αναγκαστικού πλειστηριασμού, δεν μπορεί να υποστηριχθεί ότι υπάρχει το αλληλέγγυο της ευθύνης των υπερθεματιστών, παρά το γεγονός ότι αυτή (σύμβαση) συνάπτεται μεταξύ αυτών και των κληρονόμων ή κληροδόχων - των δευτέρων φερομένων κατά νομικό πλάσμα σαν πωλητών - γιατί κατά την κατάρτιση της αναφερθείσας σύμβασης δεν συντρέχει το στοιχείο της πραγματικής βούλησης των οφειλετών (πωλητών) που είναι βασικό αλλά μόνο εφαρμογή διάταξης νόμου (K. Πολ. Δ.).

Συνεπώς, όταν εκποιείται κληρονομιαίο ακίνητο με αναγκαστικό πλειστηριασμό που γίνεται με επίσπευση του δανειστή των κληρονόμων ή κληροδόχων δεν τυγχάνει αλλυλέγγυα υπόχρεος με αυτούς για τους οφειλόμενους φόρους κληρονομίας ο καθιστάμενος δυνάμει αυτού (αναγκαστικού πλειστηριασμού) κάτοχος του εν λόγω ακινήτου, όπως και εκείνοι που μεταγενέστερα αυτό θα περιέλθει δηλαδή ειδικοί ή καθολικοί διάδοχοί του. H διασφάλιση και η προστασία του Δημοσίου για τους οφειλόμενους σε αυτό φόρους κληρονομίας επιτυγχάνεται στην προκειμένη περίπτωση με την καθοριζόμενη για τον επισπεύδοντα δανειστή διαδικασία του άρθρου 54 του KEΔE.

Αντίθετα όταν εκποιείται κληρονομιαίο ακίνητο με εκούσιο πλειστηριασμό (π.χ. δικαστική διανομή) είναι αλληλέγγυα υπόχρεος με τους κληρονόμους ή κληροδόχους για την καταβολή των οφειλομένων φόρων κληρονομίας ο καθιστάμενος από την αιτία αυτή κάτοχος ακινήτου, γιατί υφίσταται στην προκειμένη περίπτωση σύμβαση προσποριστική περιουσίας η οποία (σύμβαση) γίνεται με βούληση των συμβαλλομένων μεσών και δεν είναι νοητό να επιδιώκεται από τον υπόχρεο για την καταβολή του φόρου η _οικεία βουλήσει_ αλλοίωση της υποχρέωσής του.