Η έναρξη υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος του οικονομικού έτους 2011 σηματοδοτεί και την έναρξη της πλήρους εφαρμογής της νέας φορολογικής πολιτικής που θεσπίστηκε τον προηγούμενο χρόνο, στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης του φορολογι­κού μας συστήματος. Κύριο χαρακτηριστικό της νέας φορολογικής πολιτικής είναι η ενίσχυση της διαφάνειας και η δικαιότερη κατανομή των φορολογικών υποχρεώσεων μεταξύ των πολιτών.

Το νέο οικονομικό έτος σηματοδοτεί, επίσης, την αφετηρία για μεγάλες τομές και αλλα­γές στη φορολογική διοίκηση, στο σύστημα ελέγχων και εντοπισμού της φορολογητέας ύλης, στη λειτουργία του εισπρακτικού μηχανισμού και πάνω από όλα στην παροχή περισσότερων και καλύτερων υπηρεσιών προς τους πολίτες.

Στις σημαντικότερες αλλαγές στο σύστημα φορολόγησης που συνδέονται με την φετινή υποβολή των δηλώσεων φόρου εισοδήματος συμπεριλαμβάνονται η εφαρμογή μιας πιο προοδευτικής φορολογικής κλίμακας, με την οποία μειώνεται η φορολογική επιβάρυνση για όλα τα εισοδήματα έως 40.000 ευρώ, η κατάργηση των περισσότερων μορφών αυτοτελούς φορολόγησης εισοδημάτων και μια σειρά απαλλαγών που δεν εξυπηρετούσαν κοινωνικούς και αναπτυξιακούς στόχους, η εφαρμογή τεκμηρίων προσδιορισμού του ελάχιστου εισοδή­ματος για όλους τους φορολογούμενους και η σύνδεση του αφορολόγητου ορίου με τις αποδείξεις δαπανών.

Η πολιτική μας για ένα δίκαιο και αποτελεσματικό φορολογικό σύστημα συνδέεται άμεσα με την πολιτική για τη διάσωση και την ανάταξη της οικονομίας μας. Όλοι αντιλαμβανό­μαστε ότι η φοροδιαφυγή και φοροαποφυγή αποτελούν μέρος του δημοσιονομικού μας προβλήματος που οδήγησε στη διόγκωση του δημόσιου χρέους και της εξυπηρέτησης του στερώντας αναγκαίους πόρους από την παιδεία, την υγεία και την πρόνοια. Η αδιαφάνεια και η γραφειοκρατία γύρω από το φορολογικό μηχανισμό καθιστούν την οικονομία μας λιγό­τερο ανταγωνιστική, και μειώνουν την εμπιστοσύνη των πολιτών στο κράτος.

Για το λόγο αυτό, στους άμεσους στόχους του Υπουργείου Οικονομικών για το νέο οικο­νομικό έτος περιλαμβάνεται η εφαρμογή πολιτικών και σχεδίων δράσης τόσο για την αντι­μετώπιση της φοροδιαφυγής όσο και για τη δραστική βελτίωση της ποιότητας των υπηρε­σιών προς τους πολίτες και της αποτελεσματικότητας της φορολογικής διοίκησης και του ελεγκτικού και εισπρακτικού μηχανισμού.

Μέσα στο 2010, παρά την εξαιρετικά δυσμενή οικονομική συγκυρία, η χώρα μας κατάφε­ρε τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή που έχει επιτευχθεί ποτέ σε χώρα της Ευρωζώνης. Το δημοσιονομικό έλλειμμα μειώθηκε κατά 14 δισεκατομμύρια ευρώ, από τα 36

και πλέον δισεκατομμύρια ευρώ σε περίπου 22 δισεκατομμύρια ευρώ, ή κατά 6 μονάδες του ΑΕΠ, από το 15,4% του ΑΕΠ στο 9,4% του ΑΕΠ. Η μείωση αυτή ήταν αποτέλεσμα τόσο της μεγάλης μείωσης των δημοσίων δαπανών, όσο και της αύξησης των δημοσίων εσό­δων κυρίως από έμμεσους φόρους. Είναι γεγονός, ότι το 2010 όλοι οι πολίτες υποχρ­εώθηκαν να φέρουν ένα μέρος - μεγάλο ή μικρό - από το βάρος της προσαρμογής.

Παρά την προσπάθεια τα έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού εξακολουθούν να υπο­λείπονται σημαντικά από τις δημόσιες δαπάνες. Οι δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογι­σμού το 2010 ήταν περίπου 77 δισεκατομμύρια ευρώ (το 2009 πλησίασαν τα 85 δισεκα­τομμύρια ευρώ). Από αυτά λιγότερα από 55 δισεκατομμύρια μπορούν και χρηματοδο­τούνται από ίδια έσοδα του κράτους, ενώ περισσότερο από το ένα τέταρτο των δημοσίων δαπανών, δηλ. τα υπόλοιπα 23 δισεκατομμύρια περίπου, πρέπει να τα δανειζόμαστε από τις αγορές, αυξάνοντας έτσι το δημόσιο χρέος.

Για το 2011 στόχος είναι η μείωση του ελλείμματος κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ επιπ­λέον, ή κατά 2 μονάδες του ΑΕΠ στο 7,4%. Από αυτά τα 3 δισεκατομμύρια είναι η μείωση του ελλείμματος του Κρατικού Προϋπολογισμού και τα υπόλοιπα 2 δισεκατομμύρια θα προέλθουν από την βελτίωση των αποτελεσμάτων στους φορείς του ευρύτερου δημόσιου τομέα - δημόσιες επιχειρήσεις, νοσοκομεία, ασφαλιστικά ταμεία, δήμους.

Η προσαρμογή αυτή στοχεύουμε να προέλθει κυρίως από την απόδοση διαρθρωτικών αλλαγών που θα οδηγήσουν στον περιορισμό της σπατάλης και των δαπανών του δημοσίου, αλλά και στην ενίσχυση των εσόδων μέσα από τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης, ώστε να μην χρειαστούν πρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα.

Τα φορολογικά έσοδα μαζί με τα πιστωτικά έσοδα (δηλαδή τον δανεισμό) είναι η βασικότερη πηγή χρηματοδότησης του Κρατικού Προϋπολογισμού. Για κάθε 100 ευρώ που εισπράττει το κράτος τα 25 ευρώ προέρχονται από άμεσους φόρους στο εισόδημα και στην περιουσία, ενώ άλλα 38 ευρώ προέρχονται από έμμεσους φόρους, κυρίως ΦΠΑ και ειδι­κούς φόρους κατανάλωσης.

Επιπλέον, 9 ευρώ προέρχονται από πόρους της ΕΕ - για επενδύσεις και απευθείας χρημα­τοδότηση στον Προϋπολογισμό - και από άλλες εισφορές και δραστηριότητες του κράτο­υς. Σε όλα αυτά χρειάζεται να προστεθούν και επιπλέον 28 ευρώ πιστωτικά έσοδα (δανει­σμός). Είναι λοιπόν προφανές ότι, για να σταματήσει η χώρα να εξαρτάται από δανειακά κεφάλαια είναι αναγκαία η αύξηση των φορολογικών εσόδων.

Χρειάζεται όμως και έλεγχος και συγκράτηση των δημοσίων δαπανών. Μέσα στο 2010 έγινε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια για μείωση των δημοσίων δαπανών. Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και το 2011, ωστόσο ο περιορισμός της κρατικής δαπάνης γίνεται ακόμη πιο δύσκολος λόγω των αυξανόμενων δαπανών για την αποπληρωμή τόκων.

Για κάθε 100 ευρώ που δαπάνησε το κράτος, το 2010, τα 24 περίπου αποτελούν μεταβι­βαστικές πληρωμές (δηλαδή επιχορηγήσεις προς το ασφαλιστικό σύστημα, τα νοσοκομεία, το σύστημα πρόνοιας και άλλους φορείς του δημοσίου), περίπου 28 ευρώ προορίζονται για αμοιβές υπαλλήλων και συντάξεις του δημοσίου, 17 ευρώ πρέπει να διατεθούν για αποπ­ληρωμές τόκων, 12 ευρώ αποτελούν πληρωμές προς φορείς του δημοσίου από αντικριζό- μενα έσοδα (όπως οι πόροι για τους δήμους και τις περιφέρειες), 11 ευρώ είναι οι δαπά­νες για δημόσιες επενδύσεις, 4 ευρώ είναι οι καταναλωτικές δαπάνες και 2 ευρώ τα εξοπ­λιστικά προγράμματα. Το 2011 στοχεύουμε σε μεγαλύτερη μείωση των δαπανών όπου είναι εφικτό μέσω εξορθολογισμού στη λειτουργία του κράτους συμπεριλαμβανομένης και της πολιτικής προσλήψεων.

Για κάθε 100 ευρώ φόρων που πληρώνουμε, συνεισφέρουμε*...

* Κατά προσέγγιση

Μέσα από τον Κρατικό Προϋπολογισμό χρηματοδοτείται κάθε τομέας πολιτικής με στόχο την παροχή δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών προς τους πολίτες, τη διαφύλαξη της ασφ­άλειας και τη λειτουργία του κράτους και των θεσμών.

Για κάθε 100 ευρώ φόρων που θα πληρώσουμε το 2011, συνεισφέρουμε*.

* Κατά προσέγγιση

Για όλες αυτές τις δαπάνες από 1η Ιανουαρίου 2011 υπάρχει καθημερινή ηλεκτρονική παρακολούθηση, ώστε να υπάρξει απόλυτος έλεγχος για το που πηγαίνει κάθε ευρώ δημόσιου χρήματος.

Για την Κυβέρνηση ο σεβασμός του δημοσίου χρήματος, η λογοδοσία και η διαφάνεια στη διαχείριση των πόρων και της περιουσίας των πολιτών είναι αρχή που πρέπει να τηρείται απαρέγκλιτα. Για το Υπουργείο Οικονομικών είναι και ο μόνος δρόμος που μπορεί να οδηγήσει σε μια βιώσιμη δημοσιονομική προσαρμογή, ώστε να μην βρεθεί ξανά η χώρα μας στην ίδια δύσκολη οικονομική κατάσταση.

Τηρώντας αυτή την αρχή, στους μήνες που πέρασαν, αλλά και στους μήνες που έχουμε μπροστά μας επιχειρούμε καθημερινά να προχωρούμε ένα ακόμη βήμα μπροστά στην αποκατάσταση της σχέσης εμπιστοσύνης των πολιτών στο κράτος, στην αποκατάσταση του αισθήματος οικονομικής και φορολογικής δικαιοσύνης και στην εμπέδωση μιας νέας φορολογικής συνείδησης και αμοιβαίας εμπιστοσύνης ανάμεσα στον πολίτη και στο κρά­τος που είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία για τη χώρα μας.

Γιώργος Παπακωνσταντίνου

Από τον Πρόλογο του Εγχειριδίου για τις Οδηγίες συμπλήρωσης της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων οικονομικού έτους 2011